مجتبی حسینی- با بازگشت وضعیت اقتصاد جهانی به دوران پیش از کرونا ، می توان پیش بینی کرد که تولید فولاد هم به تدریج اوج بگیرد، چرا که صنعت فولاد ، مبنایی برای تولید در صنایع گوناگون (از خودروسازی گرفته تا تولید لوازم خانگی و مسکن) است.
در این میان اما به نظر می رسد جدای از کرونا، نگرانی های دیگری هم وجود دارند که ممکن است بازگشت بازار فولاد به وضعیت عادی را با تاخیر مواجه کنند. در این نوشتار، به بررسی تاثیر کرونا بر صنعت فولاد در ابعاد جهانی می پردازیم.
شوکی بزرگ تر از شوک 2008
شکی نیست که تولید فولاد در جهان، در سال 2020 میلادی به شدت افت کرده و این موضوع به دلیل افت تقاضای ناشی از بروز رکود اقتصادی به دلیل کرونا، دور از انتظار هم نبوده است. بررسی های کارشناسی نشان می دهند که تولید فولاد در سطح جهانی در سال 2020 میلادی، چندین میلیون تن افت داشته و حتی از تولید فولاد در سال های 2008 و 2009 میلادی هم پایین تر بوده است. (طی آن دو سال، اقتصاد جهان درگیر یکی از بزرگ ترین دوره های رکودی 100 سال اخیر شده بود.)
آمارهای «انجمن جهانی فولاد» (World Steel Association) نشان می دهد که در حالی که تقاضا برای فولاد در جهان در سال 2019 میلادی با رشد 1.3 درصدی نسبت به سال پیش از آن افزایش پیدا کرده بود، شوک کرونا این تقاضا را در سال 2020 میلادی 2.4 درصد کاهش داد.
با این همه، پیش بینی ها نشان می دهند که تقاضای جهانی برای فولاد در سال جاری 4.1 درصد نسبت به سال 2020 افزایش خواهد داشت که نشان می دهد اقتصاد جهانی و بازار فولاد، به تدریج در حال بازیابی خود هستند.
بازنده ها و برنده های بازار فولاد در دوران کرونا
با این همه، شوک به بازار عرضه و تقاضای فولاد در کشورها و مناطق مختلف جهان یکسان نبوده است. آمارهای «انجمن جهانی فولاد» نشان می دهد که تولیدکنندگان فولاد در «خاورمیانه» (که ایران بزرگ ترینِ آنها است) بیشترین آسیب را از کاهش تقاضای فولاد در دوران همه گیری کرونایی تجربه کردند.
بر این اساس، افت تقاضا برای فولاد در منطقه «خاورمیانه» (که می توان با اغماض آن را با تولید هم مساوی فرض کرد)، در سال 2020 میلادی حدود 19.5 درصد بوده که بالاترین میزان در جهان بوده است. قاره آفریقا هم کاهشی 16 درصدی در تقاضای محصولات فولادی طی همین مدت را تجربه کرد که پس از منطقه «خاورمیانه»، رتبه دوم را به خود اختصاص داده است.
کمترین آسیب در دوران همه گیری در صنعت فولاد در جهان هم به منطقه موسم به « CIS» (شامل کشورهایی همچون روسیه، ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان و تاجیکستان) تعلق دارد که در جریان سال 2020 میلادی، تنها 9 درصد کاهش در میزان تقاضا برای فولاد را شاهد بودند.
شوک انرژی: بحران دوم؟
با این همه، ظاهراً هنوز بحران نخست پایان نیافته، بحرانی دیگر اقتصاد جهانی و به تبع آن بازار فولاد در جهان را در نوردیده است: بحران انرژی. طی ماه های اخیر، همپای بازگشت اقتصاد جهانی به ریل رشد، شواهدی از بروز شوک انرژی در کشورهای مختلف هویدا شده و قیمت نفت خام (از جمله در شاخص WTI) به سطوح باورنکردنیِ بالای 80 دلار به ازای هر بشکه رسیده است.
این در حالی است که قیمت گاز در اروپا هم به شدت رشد کرده و زنگ های هشدار در کشورهای این قاره را به صدا درآورده است. همزمان، چین هم تولید زغال سنگ را به بیش از 2 برابر افزایش داده که نشان می دهد امیدواری به تامین انرژی از طریق واردات نفت و گاز از کشورهای دیگر، حتی برای این کشور هم دور از انتظار است.
اما این ها برای بازار فولاد چه معنایی به دنبال دارند؟ بررسی ها نشان می دهند که بهای شمش و محصولات فولادی ساختمانی در اغلب بازارهای دنیا، از جمله بازارهای صادراتی CIS یا بازارهای صادراتی چین رو به افزایش گذاشته و این در حالی است که بحران انرژی با محدودیت در تولید و عرضه و افزایش هزینه تولید، مهم‌ترین عامل رشد قیمتی در بازارهای مختلف بوده است.
در عین حال با نزدیک شدن به زمان المپیک زمستانی بر محدودیت های تولید فولاد در چین افزوده می شود که این موضوع نیز از این رشد قیمتی حمایت می‌کند. در این شرایط، کاهش رشد شتابان اقتصاد چین و بحران در بخش مسکن این کشور، دو سیگنال مهمی هستند که می توانند در میان مدت بازار فولاد را دچار التهابی جدید کنند و با تضعیف تقاضا، به افت قیمتی در این بازار منجر شوند.
این در حالی است که طی هفته های اخیر، موضوع بدهی 300 میلیارد دلاری شرکت ساختمانیِ چینیِ «اورگرند» (Evergrande)، یکی از بزرگ ترین شرکت های ساختمانی در دنیا، شوکی به بازار فولاد وارد کرد. سقوط بهای سنگ آهن به زیر 100 دلار یکی از بارزترین نتایج انتشار این خبر بود.
هرچند در ادامه با مطرح شدن احتمال حمایت دولت پکن از این شرکت و جلوگیری از ورشکستگی آن تاثیر این خبر بر بازارها کاهش یافت، اما واقعیت این است که همچنان مساله بحران مالی شرکت های ساختمانی در چین همچون سیگنالی مهیب بر بازارهای کالایی دنیا به‌خصوص در بخش کالاهای ساختمانی سنگینی می کند.
