علی باقری معاون سیاسی وزارت امور خارجه که به توکیو سفر کرده، در نشستی با حضور ۷۰ صاحبنظر و اندیشمند ژاپنی در محل سفارت کشورمان در تبیین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به پردازش سه کلیدواژه حکمت، عزت و مصلحت پرداخت و گفت: نقطه آغاز در سیاست خارجی ایران حکمت و نقطه پایانی و نتیجه آن عزت است.
معاون سیاسی وزارت امور خارجه در تبیین مفهوم حکمت تصریح کرد: عدالت مهمترین رکن حکمت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی است که معنای آن این است که هر بازیگر در صحنه بینالمللی به میزان ظرفیت خود دارای مسوولیت و به اندازه توانمندی خود دارای حق است. حق محوری در مناسبات بینالمللی موجب پایداری خواهد شد و هر الگوی دیگری جز حق محوری نمیتواند نظم پایدار ایجاد کند.
باقری افزود: در شرایط کنونی آمریکا با یکجانبهگرایی با سلطه بر جهان اجازه نمیدهد عدالت برقرار شود. از نگاه ایران، «حق محوری» کلیدواژه بسیار مهم مناسبات بینالمللی است، اما آمریکاییها این مبنا را قبول ندارند. آنها همه چیز را از دریچه منافع خود مینگرند. لذا برای هیچ بازیگری در صحنه بینالمللی هیچ حقی قائل نیستند و بر اساس منافع خود برای دیگران سهمی قایل هستند.
وی در تبیین مفهوم حکمت گفت: عدالت مهمترین رکن حکمت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی است که معنای آن این است که هر بازیگر در صحنه بینالمللی به میزان ظرفیت خود دارای مسوولیت و به اندازه توانمندی خود دارای حق است.
حق محوری در مناسبات بینالمللی موجب پایداری خواهد شد و هر الگوی دیگری جز حق محوری نمیتواند نظم پایدار ایجاد کند.
معاون وزیر خارجه افزود: تجربه نشان داده است که نگاه «سهم محوری» آمریکا در مناسبات بینالمللی نمیتواند ثبات پایدار ایجاد کند، اما نگاه «حق محوری» ایران در مناسبات بینالمللی موجب ایجاد الگوی چندجانبهگرایی می شود که این الگو میتواند ثبات در عرصه بینالملل را به همراه داشته باشد.
باقری گفت: نقطه مهم دیگر در سیاست خارجی از نگاه جمهوری اسلامی ایران، «عزت» است. بدین معنا که هر بازیگر در صحنه بینالمللی این احساس را داشته باشد که توانسته است حقوق خود را ایفا کند و به زیست و فعالیتهای خود ادامه دهد. عزت موجب رضایتمندی بازیگران بینالمللی میشود و این رضایت، ضامن پایداری ثبات است. در حالی که سهم محوری که الگوی نگرش آمریکا به دیگر بازیگران بینالمللی است، نه تنها عزت را به دنبال ندارد، بلکه سبب ایجاد احساس ذلت برای بازیگران میشود و این مساله باعث بیثباتی است.
باقری در ادامه به دیگر عنصر مهم در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد و گفت: برای دستیابی به یک نظم موقت، «مصلحت» به کمک میآید. به این معنا که اگر هدف عالی در سیاست خارجی قابل دستیابی نیست، باید از روش و تاکتیکهایی برای ایجاد نظم عالی استفاده شود. بنابراین از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران، هیچ گاه دچار بینظمی نخواهیم بود.
معاون وزیر خارجه تاکید کرد: این سه کلیدواژه، یک مفهوم کلی است و جدا از هم نیست، لذا مصلحتی که در آن عزت و حکمت نباشد، در گرودنه سیاست خارجی ایران جایی ندارد.
وی در باب اهمیت چندجانبهگرایی، گفت: رشد سریع گفتمان چندجانبهگرایی در عرصه بینالملل، نشان دهنده این است که بازیگران درک کردهاند که یکجانبهگرایی راهحل پایدار نیست. چند جانبهگرایی میتواند نیازهای مهمی را تامین کند؛ با عدالت سازگارتر است؛ به هر بازیگر بر اساس ظرفیتش مسئولیت میدهد؛ حق هر بازیگر را به او اعطا میکند؛ و موجب تامین رضایت آنها میشود. در نتیجه بیشتر میتواند ثبات پایدار و نظم بلندمدت را در جهان ایجاد کند.
باقری اظهارداشت: امروز زنان و کودکان و مردم بیپناه غزه در حال دادن بهای سنگین نظم تحمیلی آمریکا در منطقه هستند و قطعا اجازه نخواهند داد این نظم تحمیلی پایدار باشد، لذا راهحل این است که بازیگران منصف بینالمللی از نظم تحمیلی آمریکا پیروی نکنند.
معاون وزیر خارجه در پاسخ به سوال یکی از صاحبنظران در خصوص عادیسازی روابط ایران و عربستان، گفت: روند احیای روابط ایران و عربستان بر اساس عزت و حکمت شکل گرفت. ما صرفا موانع پیش روی روابط دو کشور را برداشتیم. نکته مهم در مساله احیای روابط، این است که عامل واسطه این روابط یکی از بازیگران اصلی چندجانبهگرایی است.
وی در پاسخ به سوال یکی از اندیشمندان در مورد انتظار ایران از ژاپن، اظهار داشت: به نظر ما ژاپن میتواند نقش مهمی در این که روایت آمریکایی غالب نشود، ایفا کند. همه مصرفکنندگان بزرگ انرژی در سراسر جهان به دنبال متنوعسازی منابع انرژی خود هستند، اما ژاپن اینگونه رفتار نمیکند و سبد تامین انرژی خود را به چند منبع منحصر کرده است.
باقری در پاسخ به سوال دیگری در مورد اثرگذاری تحریمهای آمریکا، گفت: تحریمهای آمریکا هزینه و سختی زیادی به مردم ما تحمیل کرد، اما نتوانست روند پیشرفت را از ما بگیرد. البته به این معنا نیست که ما از تحریم استقبال میکنیم، اما به این معنا است که تحریم موجب تسلیم ما نمیشود. شرکتهای دانشبنیان و استارت آپها در طول چند سال گذشته رشد شگرفی داشته و نقش بسیار مهمی را اکنون در اقتصاد ما ایفا میکنند. نکته مهم در فرهنگ انقلاب، که در جریان مقاومت هم وجود دارد، «خودباوری» است. خودباوری، ریشه در اندیشه ایرانیان مبنی بر «خداباوری» دارد.
وی در پاسخ به سوال دیگری در مورد مقاومت، گفت: جریان مقاومت یک واقعیت در منطقه است که عامل ایجاد ثبات، صلح و آرامش بوده است. عامل اصلی مبارزه با تروریسم تکفیری و داعش همین جریان مقاومت بود. این جریان قابل حذف نیست، زیرا بخشی از تلاش مهم مردم کشورهای منطقه برای حفظ هویت و موجودیت آنها است.
معاون وزارت امور خارجه خاطرنشان کرد: ایران و ژاپن دو کشور مهم در غرب و شرق آسیا هستند. ما مسئولیت داریم تا جایگاه آسیا را در صحنه بینالمللی ارتقا دهیم. دو ملت بزرگ ایران و ژاپن دارای ریشههای تمدنی شگرف و قابل توجه هستند. ما تعامل ایران و ژاپن را نه تنها به نفع دو کشور که به نفع صلح و ثبات جهانی میدانیم.
