بعد از نشست پر سر و صدای جمعه در آلاسکا که طی آن ولادیمیر پوتین در خاک آمریکا مورد استقبال دونالد ترامپ قرار گرفت، نگاهها به محتوای گفتوگوهای این دو رهبر دوخته شده است. هرچند جزئیات کامل مذاکرات هنوز روشن نیست، اما تماسهای بعدی ترامپ با رئیسجمهور اوکراین و رهبران اروپایی ناتو سرنخهایی از موضوعات مطرحشده در این دیدار را آشکار کرده است.ترامپ که در آغاز این نشست به تعبیر خودش «سرنوشتساز» هشدار داده بود که «اگر بدون نوعی آتشبس از اینجا بروم، راضی نخواهم بود» و تهدید کرده بود که در صورت عدم همکاری مسکو «عواقب شدیدی» در انتظارش خواهد بود، پس از حدود سه ساعت مذاکره با همتای روس، تهدیدهایش را کنار گذاشت و نشست را «بسیار ثمربخش» توصیف کرد.موضعی که عملکرد او را با انتقاد مواجه کرده، زیرا طبق اطلاعات درز کرده از این نشست، پوتین همچنان بر خواستههای قبلی برای پایان جنگ پافشاری کرده است.
منابع آگاه از مذاکرات میان دو رئیسجمهور میگویند که ولادیمیر پوتین درخواست عقبنشینی اوکراین از دونتسک--منطقهای صنعتی با موقعیت استراتژیک که یکی از اهداف اصلی مسکو است--و لوهانسک بهعنوان شرط پایان جنگ را مطرح کرده و در مقابل به دونالد ترامپ پیشنهاد داده که خط مقدم در سایر جبههها از جمله خرسون و زاپروژیا که نیروهای روس بخشهای بزرگی از آنها را اشغال کردهاند، منجمد شود.گرچه لوهانسک تقریباً به طور کامل در کنترل روسیه است، اما اوکراین همچنان بخشهای مهمی از دونتسک از جمله شهرهای کراماتورسک و اسلاویانسک و مواضع به شدت مستحکمی را در اختیار دارد که دفاع از آنها به قیمت جان دهها هزار نفر تمام شده است.روسیه در حال حاضر حدود یکپنجم خاک اوکراین از جمله حدود سهچهارم استان دونتسک را که نخستین بار در سال ۲۰۱۴ وارد آن شد، در اختیار دارد.
علاوهبر این، اظهارات روز شنبه ترامپ نشان میدهد که پوتین توانسته در نشست جمعه او را با مسیر مطلوب روسیه برای پایان جنگ همسو کند، یعنی پیشبرد یک توافق جامع پیش از توقف درگیریها، بجای آتشبس که مورد حمایت خود ترامپ، اوکراین و کشورهای اروپایی متحد آن بود.ترامپ در شبکه اجتماعی خود تروث سوشال نوشت «همه (در نشست آلاسکا) بر این عقیده بودند که بهترین راه پایان دادن به جنگ هولناک بین روسیه و اوکراین، رفتن مستقیم بهسوی یک توافق صلح است که جنگ را پایان دهد، نه یک توافق صرفاً آتشبس که اغلب پایدار نمیماند».اظهاراتی که باعث شد معاون شورای امنیت روسیه دیمیتری مدودف در کانال تلگرامی خود بنویسد «نشست آلاسکا ثابت کرد که مذاکرات میتواند بدون پیششرط انجام شود و در حالی که جنگ همچنان در جریان است، ادامه یابد».علاوه بر اینها، سخنانی که پوتین پس از نشست آلاسکا مطرح و بر حل «ریشههای اصلی» درگیری تاکید کرده، نشان میدهد که گرچه درباره درخواستهای دیگر روسیه صحبتی مطرح نشده اما در ادبیات کرملین، تاکید بر ریشههای درگیری، یعنی مسکو همچنان بر خواستههای خود برای غیرنظامیسازی اوکراین و جلوگیری از پیوستن این کشور به ناتو پابرجا است.پوتین در عین حال گفت که با ترامپ همنظر است که امنیت اوکراین باید تأمین شود، گرچه مخالفت او با دخالت نیروهای زمینی خارجی روشن است.
تاکید روسیه بر کنترل اراضی شرقی اوکراین و آن طور که به نظر میرسد موافقت ترامپ با طرح همتای روس درباره امتیازات ارضی در ازای توافق صلح در حالی است که ولودیمیر زلنسکی همواره قاطعانه واگذاری زمین را رد کرده و در واکنش به گزارشها از نشست آلاسکا، بار دیگر به ممنوعیت این اقدام بر اساس قانون اساسی اوکراین استناد و همچنین استدلال کرد که شهرهای اسلاویانسک و کراماتورسک دونتسک برای کییف همچون دژ و سدّی در برابر پیشرویهای بیشتر روسیه است.متحدان اروپایی او هم که محتاطانه از تلاشهای ترامپ استقابل کردهاند، روز شنبه بار دیگر تأکید کردند که مرزهای اوکراین نباید با زور تغییر کند.زلنسکی همچنین با اشاره به رد موضوع آتشبس از سوی روسیه، گفت که عدم تمایل مسکو به توقف درگیریها تلاشها برای دستیابی به صلحی پایدار را پیچیدهتر خواهد کرد. با این حال، او قرار است فردا در واشنگتن با ترامپ دیدار کند و به گفته وزیر خارجه آلمان یوهان وادهفول ممکن است سران اروپایی هم به نشست دوشنبه کاخ سفید بپیوندند.
ترامپ اذعان کرده که هنوز «یک یا دو موضوع بسیار مهم» برای حلوفصل با پوتین باقی مانده که به نظر همان مسائل لاینحل از جمله امتیازات ارضی است، اما آنچه کییف و متحدانش را نگران کرده، چرخش دوباره ترامپ به سمت پوتین و تشدید فشار بر زلنسکی است.ترامپ بعد از این نشست و در گفتوگو با فاکسنیوز توپ را در زمین اوکراین انداخت و گفت «حالا واقعاً همه چیز به رئیسجمهور زلنسکی بستگی دارد که آن را به سرانجام برساند». او خطاب به زلنسکی گفت که باید توافق کند و افزود «ببینید، روسیه یک قدرت بسیار بزرگ است، و آنها (اوکراین) نیستند».
این در شرایطی است که حتی به نظر میرسد پوتین به رغم ادعای ترامپ مبنی بر در حال تدارک بودن دیدار سهجانبه روسایجمهور روسیه، اوکراین و آمریکا، همچنان دیدار با زلنسکی را هم نپذیرفته و مشاور کرملین یوری اوشاکوف که در نشست آلاسکا حضور داشت، گفت هیچ گفتوگویی درباره برگزاری این نشست صورت نگرفته است.پژوهشگر ارشد مرکز اوراسیاـروسیه در اندیشکده کارنگی تاتیانا استانووایا در همین خصوص گفت که «به نظر میرسد ترامپ اکنون بخش عمدهای از مسئولیت را بر دوش کییف و اروپا میگذارد و احتمالاً اوکراین با فشار فزاینده از سوی آمریکا برای آغاز گفتوگوهای جدی درباره شرایط پوتین روبهرو خواهد شد».