دولتمردان هر بار از این ضرب‌الاجل‌ها سخنی رانده‌اند، بلافاصله جمله‌ای کنار آن گذاشته‌اند با این مفهوم که، این گام غیر قابل بازگشت نیست، برجام سر جایش هست، کسی نگران نباشد، اگر اروپا به تعهداتش عمل کند، بازمی‌گردیم!
اخبار سیاسی- در این نوشتار با توجه به «گام سوم» دولت، قصد داریم ضمن بررسی برخی «احتمالات»، نکاتی را گوشزد و یادآوری کنیم.
1- تجربه گام‌های اول و دوم به ما می‌گوید، حرکت، روی هم رفته «درست» و «لازم» بود اما کافی نبود. نشان به آن نشان که اروپایی‌ها با دیدن آن فقط سرو صدا کردند. این سرو صدا یعنی حرکت درست بود اما وقتی به سرو صدا و چند وعده «الکی» بسنده شد یعنی، کافی نبود. اینکه غنی‌سازی را یکی دودرصد بالا و پایین کنیم یا میزان ذخایر اورانیوم را چند کیلو کم و زیاد کنیم، فشار یا شوکی را به حریف وارد نمی‌کند و هیچ کس را به تحرک واقعی وانمی‌دارد، نمایشی شاید. اینکه ما امروز مثلا 295 کیلوگرم اورانیوم ذخیره شده داشته باشیم یا 300 کیلو، واقعا چقدر برای حریف اهمیت دارد؟
سرو صدای بوق‌های رسانه‌ای اطراف دولت اما برخلاف گام‌ها، بلند بود! خیلی بلند. آن مشاور نام آشنا و لشکر توییتری و اینستاگرامی داخلی و بعضا حتی خارجی، تا توانستند برای این دو گام، سروصدا کرده و کف و سوت زدند. منتقدان را هم تا توانستند نواختند. گفتند، دیدید به قلب رآکتور اراک بتن ریزی نشده است! هنوز که هنوز است حقیر ارتباط آن دو گام میلیمتری را با تکذیب بتن ریزی در قلب رآکتور اراک متوجه نشده‌ام!
اگر فلسفه «ضرب الاجل» ایجاد شوک و واداشتن حریف به «تحرک» است، گام میلیمتری شوک ایجاد نمی‌کند، حتی اگر آن را با صدای بلند اعلام کنیم. اگر یکی دو درصدی هم وارد کند، آن را با جملات مکمل، خنثی نکنید!
2- در مرحله کنونی، اینطور وانمود می‌شود که اروپا (به‌طور مشخص فرانسه) جای آمریکا را گرفته و خبری از ترامپ نیست و دولت مشغول مذاکره با اروپاست. این تحلیل به چند دلیل دقیق نیست. یکی به همان دلیلی که آقای روحانی گفت: «اروپایی‌ها به‌دنبال آقااجازه از آمریکا هستند». وقتی دو روز مانده به برداشته شدن گام سوم ایران، فرانسه به کاخ سفید می‌رود و در تریبون‌های رسمی هم می‌گوید، باید اجازه آمریکا را بگیریم، یعنی اروپا امروز هم کاره‌ای نیست و طرف واقعی مذاکره، هنوز آمریکاست. اگر دیروز نخست‌وزیر ژاپن را فرستاده بودند تا مستقیم باب مذاکره ایران و آمریکا را باز کند، امروز ماکرون را فرستاده‌اند تا باب مذاکره غیرمستقیم- و شاید حتی مستقیم- با آمریکا را باز کند.
3- داغ‌ترین و تازه‌ترین مبحث مربوط به مذاکرات ایران و اروپا، خط اعتباری 15 میلیارد دلاری در اینستکس است که می‌گویند، فرانسه به‌دنبال گشودن آن است، تا ایران، گام سوم را برندارد و از دو گام قبلی که برداشته نیز، عقب بنشیند. راجع به این 15 میلیارد دلار اعتبار هم گفته می‌شود، همان نفت در برابر دارو و غذاست! به زبان همه‌فهم‌تر، می‌گویند شما همچنان به تعهدات برجامی‌تان پایبند باشید، گام‌هایی که خلاف جهت برجام برداشته‌اید را جبران کنید در عوض ما تا 15 میلیارد دلار اجازه می‌دهیم نفت بفروشید، اما پول آن را هم نمی‌دهیم. به جای پول، دارو و غذا به شما می‌دهیم. بله! همین‌قدر حقیر!
4- ممکن است همین فردا اروپا اعلام کند؛ «موافقت ترامپ را گرفتیم»! در داخل نیز سر و صدای زیادی به پا شود. همان روزنامه‌ها و رسانه‌هایی که درباره برجام درشت تیتر زدند «فتح‌الفتوح»، درشت تیتر بزنند «دوباره پیروزی، دیپلماسی ظریف» و... برخی‌ها نیز به رهبری تبریک بگویند! سپس منتقدان را کنار نتانیاهو و ترامپ بنشانند. بودجه دارند، رسانه دارند، کار گله‌ای و فله‌ای را خوب بلدند. ممکن است با این سرو صداها قیمت ارز، خودرو و سکه را کمی هم پایین بیاورند. با این کار، هم منتقدان را کوبیده‌اند، هم پز دیپلماسی و سواد را داده‌اند و هم مهیای انتخابات پیش رو شده‌اند. اما حقیر حتی نسبت به عملیاتی شدن همین اعتبار تحقیرآمیز نفت در برابر غذا نیز تردید دارم. چرا که با اروپایی طرفیم که همین چند ماه پیش قرار بود یک خط اعتباری چند میلیون یورویی- درست شنیدید چند میلیون!- با ایران باز کند (کمتر از رقم قرارداد یک فوتبالیست) اما به آن وعده هم عمل نکرد!
5- کار را به جایی رسانده‌اند که، می‌گویند، «از هیچی که بهتر است، چاره‌ای نداریم؟» کسانی که وضعیت را به «از هیچی که بهتر است» می‌رسانند، می‌توانند ژست پیروزی بگیرند؟! کسانی که کار را به نفت در برابر دارو و غذا می‌کشانند را باید محاکمه کرد یا بر اختیاراتشان افزود؟ برای اینکه بهتر دردِ «از هیچی که بهتر است» و «چاره‌ای نداریم» را بتوانید با گوشت و پوست خود لمس کنید، لیست زیر را مرور کنید. باور کنید این لیست واقعی است. اروپا در برجام متعهد به لغو تحریم‌ها و همکاری در حوزه‌های زیر شده بود:
الف- نقل و انتقالات مالی بین اشخاص و نهادهای اروپایی، از جمله موسسات مالی، و اشخاص و نهادهای ایرانی از جمله موسسات مالی.
ب- فعالیت‌های بانکی، شامل ایجاد روابط کارگزاری بانکی جدید و افتتاح شعب و بانک‌های تابعه بانک‌های ایرانی در قلمرو کشورهای عضو اتحادیه.
ج- ارائه خدمات بیمه و بیمه اتکائی.
د- ارائه خدمات پیام رسانی مالی (از جمله سوئیفت) برای بانک مرکزی و موسسات مالی ایران.
ه- حمایت مالی از تجارت با ایران (اعتبارات صادراتی، تضامین، یا بیمه).
و- تعهد به پرداخت وام‌های بلاعوض، خدمات مالی و وام‌های ترجیحی به دولت ایران.
ز- معاملات راجع به اوراق مشارکت دولت ایران و اوراق تضمین شده توسط دولت.
ح- واردات و حمل نفت، فرآورده‌های نفتی، گاز و فرآورده‌های پتروشیمی ایران.
ط- صادرات تجهیزات یا تکنولوژی کلیدی برای بخش‌های نفت، گاز و پتروشیمی.
ی- سرمایه‌گذاری در حوزه‌های نفت و گاز و پتروشیمی.
ک- صادرات تجهیزات و تکنولوژی کلیدی صنایع دریایی.
ل- طراحی و ساخت کشتی‌های باری و تانکرهای نفتی.
م- ارائه خدمات پرچم و تعیین وضعیت (classification)
و...
6- اما چرا اینطور شد؟ اروپا چرا خباثت می‌کند؟ ما چگونه باید با آنها برخورد کنیم تا نتیجه بگیریم؟
پاسخ این سؤال را رهبر انقلاب 25 تیرماه 98 در جریان دیدار ائمه جمعه سراسر کشور دادند:
«آفت بزرگ دولت‌های غربی تکبّر آنها است، این را آقایان توجّه داشته باشید. یکی از گرفتاری‌های این دولت‌های غربی، از جمله دولت‌های اروپایی -که واقعاً گرفتاری آنها است- این است که متکبّرند...البتّه، اگر در طرف مقابل آنها یک دولت ضعیفی، آدم‌های مرعوبی وجود داشته باشند، این تکبّر کار خودش را می‌کند؛ مثل هر متکبّری که وقتی طرف از او ترسید، لرزید، عقب‌نشینی کرد، او خب احساس می‌کند که این تکبّر را باید بیشتر کند؛ امّا اگر چنانچه طرفْ واقعیّت او را دید، شناخت، فهمید، از او نترسید، در مقابل او ایستاد، او زمین می‌خورد؛ مشکل اینها این است. الان هم در قضایایی که بین ما و اروپایی‌ها هست، علّتِ اینکه مشکل باقی می‌ماند تکبّر آنها است.»
پیامبر اکرم(ص) نیز می‌فرمایند: «التکبر مع المتکبر عباده» یعنی با متکبر تکبر کردن عبادت است. یعنی در مقابل کسانی که تکبر می‌ورزند، متکبرانه رفتار کنید تا دماغش به خاک مالیده شود و دیگر متکبر نباشد.
از مجموع این سخنان می‌توان پاسخ «چرا این طور شد؟» را پیدا کنیم. دولتمردان محترم، متناسب با تکبر حریف (با اقتدار) با آنها برخورد نکردند وگرنه امروز این مشکلات را نداشتیم و مجبور نمی‌شدیم با ادبیاتی که دل هر ایرانی غیرتمند و مسلمان را به‌درد می‌آورد بگوییم، چیزی نمی‌خواهیم. لازم نیست اروپا به تعهدات برجامی‌اش عمل کند، فقط از ما نفت بخرید و پولش را بدهید! این ادبیات را مقابل تکبر اروپا، جملات رهبر انقلاب و حدیث پیامبر اکرم(ص) بگذارید؛ پاسخ «چرا اینطور شد؟» معلومتان می‌شود.
