در اردوی تیم ملی تمرین حرف‌نزدن بکنید

«در صفحه شخصی خودم ده کپشن بدتر گذاشتم ولی هیچ مشکلی پیش نیامد. صفحه خودم است و هرچی دلم بخواهد می‌گذارم». شجاع خلیل‌زاده، مدافع تیم ملی ایران این حرف را در دفاع از پست اینستاگرامی‌اش که نوشته بود: «اکثر مردم از مغزشان استفاده نمی‌کنند» به خبرنگاران گفت.

چهارشنبه عصر کاروان تیم ملی پس از تورنمنت العین به ایران برگشت. خبرنگارانی که ساعتی منتظر حضور بازیکنان بودند تا درباره شکست ازبکستان از آن‌ها سؤال بپرسند با دیدن هر بازیکن دور آن‌ها حلقه می‌زدند. برخی مثل کنعانی و حسینی با گفتن اینکه مصاحبه نمی‌کنند، به خانه‌شان رفتند. در این میان اما شجاع خلیل‌زاده در مصاحبه‌ای نسبتاً طولانی حرف‌های مجازی‌اش را به عرصۀ واقعی کشاند.

او که خیلی زود در میان سؤالات پیاپی خبرنگاران دربارۀ پنالتی‌نزدن در بازی ازبکستان عصبانی شده بود، عنوان کرد: «ما در مملکتمان مشکل داریم و همه می‌دانند و شما آمدید از من درباره فوتبال سؤال می‌پرسید و جوری ما را تحت‌فشار گذاشتید که ما وقتی به زمین می‌رویم استرس داریم».

اظهاراتی مشابه حرف‌های طارمی پس از باخت به ازبکستان که از یک معضل و مشترک تیم ملی در این روزها پرده برداشته.

عصبانیت توان تصمیم‌گیری را کاهش می‌دهد و در لحظۀ احساسی، فرد معمولاً تصویری نادرست از خودش به جامعه نشان می‌دهد. این همان کاری است که در ماه‌های اخیر بارها از بازیکنان مختلف تیم ملی سرزده. این در حالی است که در دنیای شبکه‌های اجتماعی رفتار حرفه‌ای به درون مستطیل سبز خلاصه نمی‌شود و بازیکن سطح بالا باید در بیرون از زمین هم مراقب رفتار و گفتارش باشد.

در عصر فضای مجازی هر حرفی که بازیکن در شبکه‌های اجتماعی یا مقابل دوربین می‌زند، بخشی از برند شخصی او می‌شود. هر حرف نسنجیده‌ای باعث می‌شود تصور هواداران و مردم نسبت به او تخریب شود یا حتی از بُعد مادی قراردادهای تبلیغاتی‌اش به دلیل بازخورد منفی جامعه از بین برود.

مهدی طارمی، علیرضا بیرانوند و شجاع خلیل‌زاده در حالی به‌عنوان بزرگ‌ترهای تیم ملی از فشار مردمی بر تیم و افزایش استرس بازیکنان در زمین می‌گویند که خودشان با حرف‌هایشان هیزم بیشتری در آتش می‌اندازند. یک اظهارنظر نسنجیده حالا چندبرابر بازنشر می‌شود، از متنش جدا و با تفاسیر مختلف همراه می‌شود. حالا یک کپشن نیم‌خطی حاشیه‌های تازه ایجاد کند و فشار رسانه‌ای روی کل تیم را بالا می‌برد.

در فوتبال حرفه‌ای شیوۀ برخورد با رسانه‌ها نظام‌مند است. بازیکنان قبل از فصل و حتی قبل از هر مسابقه، از سوی مدیران رسانه‌ای تیم توجیه می‌شوند. می‌دانند چه موضوعاتی را نباید مطرح کنند، چطور سؤالات تحریک‌آمیز را مدیریت کنند و چطور بدون توهین پاسخ دهند.

چیزی که در ماه‌های اخیر در تیم ملی کم‌تر و کم‌تر دیده می‌شود. حالا هر مصاحبۀ بازیکنان و حتی کادر فنی به‌جای آنکه آبی روی آتش اعتراضات باشد، مانند بنزین آن را مشتعل‌تر می‌کند.

تقریباً تمام تیم‌های بزرگ دنیا بر پست‌های بازیکنان، استوری‌ها، رفتار در میکسدزون نظارت دارند و در صورت خطا آن‌ها را جریمه می‌کنند. به‌عنوان مثال، سال گذشته پس از افت مهدی طارمی در اینتر، ماتری، مهاجم ایتالیایی سابق یوونتوس به‌شدت از بازی او انتقاد کرد و گفت: «او در حرکاتش واقعاً دست‌وپا چلفتی است». انتقادی که بیشتر شبیه به توهین بود. بااین‌حال طارمی در آن برهه هیچ جوابی به این صحبت‌ها نشان نداد. شاید یک دلیلش همین رفتار سفت‌وسخت باشگاه‌های درجۀ یک در قبال رسانه‌ها باشد. طارمی پس از بازی با ازبکستان در برابر انتقاداتی به مراتب ملایم‌تر واکنش شدیدی نشان داد. اینجا را بخوانید.

در یک نمونۀ شاخص دنی آلوز، مدافع وقت بارسلونا در صفحۀ اینستاگرامش لب به انتقاد از رسانه‌ها گشود و نوشت: «هر روز بیشتر از روز قبل از اینکه بخشی از این ورزش هستم، احساس شرمساری می‌کنم. ما بازیکنان فقط به دفاع از رنگ لباس تیممان مشغول هستیم و شادی یا ناراحتی‌مان هنگام بازگشت به خانه ناشی از نتایج تیم است و بس. احساس می‌کنم طعمه سودجویی رسانه‌ها هستیم و آنها از ما برای فروش و درآمد بیشتر رسانه‌هایشان استفاده ابزاری می‌کنند. در مطبوعات، بیشتر جنجال می‌بینید و کمتر خبری از آنالیز دقیق بازی‌ها و اشاره به شرایط بازی دیده می‌شود».

باشگاه بارسلونا بلافاصله پس از این اظهارات آلوز در بیانیه‌ای نوشت: اظهارات بازیکن ما و زبان توهین‌آمیز او خطاب به رسانه، مورد تأیید باشگاه نیست. هر بازیکنی مجاز به بیان احساسات و عقاید خود است، اما باشگاه بارسلونا تأکید می‌کند نقشی در انتشار گسترده اظهارات آلوز نداشته و آن را تأیید نمی‌کند.

بازیکنان در دنیای حرفه‎‌ای فوتبال حالا تنها مدیر برنامه ندارند بلکه مدیر روابط‌عمومی شخصی و حتی مشاور شبکه‌های اجتماعی نیز در کنارشان دارند. افرادی که قبل از انتشار هر حرف مهم یا مصاحبه با آن‌ها مشورت می‌کنند. همۀ این‌ها برای حفظ تصویر حرفه‌ای و جلوگیری از اشتباهات احساسی است.

چیزی که این روزها نه‌تنها در لیگ برتر ایران که در تیم ملی نیز دیده نمی‌شود. نقش مدیران رسانه‌ حالا تنها به کری‌های اینستاگرامی یا انتشار پوسترهای قبل از بازی خلاصه شده. شاید بهتر باشد حالا در شرایطی که فشار بیش از همیشه به کادر فنی تیم ملی و بازیکنان وارد می‌شود، اعضای تیم ملی در اردوها «تمرین حرف‌نزدن» را جدی‌تر پیگیری کنند. شاید در این صورت رابطۀ مردم و تیم ملی در آستانۀ جام جهانی گسسته نشود.