پنج دوره انتخابات شورایاری‌ها در کلان‌شهر تهران برگزار شد. در تمامی ادوار مشکلات قانونی برای برگزاری این انتخابات وجود داشت اما مدیریت شهری با گرفتن مجوز از دولتی‌ها این انتخابات را برگزار می‌کرد.
در هنگام برگزاری پنجمین دوره انتخابات شورایاری‌ها، سازمان بازرسی کشور ورود کرد و برگزاری این انتخابات را غیرقانونی عنوان کرد اما مدیران شهری با گرفتن مجوز از معاون اول رئیس‌جمهور سال گذشته این انتخابات را برگزار کردند، اما درنهایت با رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، انتخابات شورایاری محلات شهر تهران مغایر با قانون شناخته شد و برگزاری آن برای دوره بعد منتفی اعلام شد.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با حضور نمایندگانی از دولت و شورای اسلامی شهر، شورای عالی استانها و سازمان بازرسی کل کشور موضوع انتخابات شورایاری‌ها را مورد رسیدگی قرار داد و نهایتا جلسه با اکثریت آرای قضات، رأی به ابطال قانون مربوط به انتخابات شورایاری محلات شهر تهران به علت مغایرت با قانون داد.
البته در رأی دیوان عدالت اداری نیامده است که موضوع شورایاری‌ها هم منتفی و تنها ایراد آنها برگزاری انتخابات بوده است.
مدیران فعلی شهری به دنبال این هستند تا بتوانند موضوع انتخابات شورایاری‌ها را قانونی کنند و برای این منظور لایحه‌ای تهیه شده است، اما مشخص نیست سرنوشت این لایحه هم به سرنوشت لایحه قبلی شورای عالی استانها که در کمیسیون زیربنایی دولت متوقف ماند دچار می‌شود یا خیر.
به انزوا کشیدن شورایاری ها/هر روز یک دستورالعمل و بخشنامه صادر می‌کنند
وضعیت شورایاری‌ها خیلی خوب نیست و شورایاری‌ها گله‌مند از وضعیت خود هستند و حتی در جلسات شورای شهر هم در خصوص این موضوع بحث شد و حتی یکی از رابطان شورایاری‌ها در صحن علنی گفت: جای تعجب است که وقتی دیوان عدالت اداری در مورد شورایاری‌ها رأی داد، متأسفانه شاهدیم که برخی مدیران شهرداری هر روز در راستای به انزوا کشیدن شورایاری‌ها در تلاشند و هر روز یک دستورالعمل و بخشنامه صادر می‌کنند، گویا اتاق فکر تشکیل دادند که هر روز بیانیه می‌دهند.
در مدیریت فعلی شهری، سه سال شورایارها به جلسه علنی شورای شهر تهران دعوت نشدند و مدت کوتاهی است که برخی از شورایاران در جلسه حاضر و گزارشی ارائه می‌دهند این در حالی است که در گذشته اعضای شورایاری‌ها به صورت منظم در جلسات شورای شهر حضور یافته و مشکلات خود را منعکس می‌کردند. با مجید فراهانی عضو شورای شهر تهران در این باره به گفت‌وگو نشستیم.
در خصوص آخرین وضعیت برگزاری شورایاران در دوره بعد توضیح می‌دهید؟ اعلام شده است شورای پنجم شهر تهران پیگیر است تا روند برگزاری انتخاب شورایاری‌ها قانونی شود و برای این منظور لایحه‌ای در دولت در حال بررسی است که به ماده 80 اضافه می‌شود و در خصوص شورایاری‌ها هم موضوعاتی مطرح می‌شود، در این باره توضیح می‌دهید که این لایحه به کجا رسیده است و آخرین وضعیت آن چگونه است؟
مستحضرید که دیوان عدالت اداری براساس شکایت سازمان بازرسی، برخی از مصوبات مربوط به شورایاران را ابطال کرد، یعنی در واقع به جز دو مورد، بقیه مصوبات ابطال شد، لذا براساس وضعیت فعلی، امکان برگزاری مجدد انتخابات شورایاری‌ها در سه سال آینده به لحاظ قانونی وجود ندارد و باید مشکل برطرف شود تا بتوانیم انتخابات شورایاری‌ها را مجدداً برگزار کنیم. تأکید می‌کنم دیوان عدالت اداری معترض فعالیت شورایاری‌ها نیست و تنها ایراد آنها در خصوص نحوه انتخاب شورایاران و برگزاری انتخابات است و آنها برگزاری انتخابات را در دوره بعد متوقف کردند.
باید جایگاه شورایاری ها تثبت شود/فعالیت غیرقانونی نیست
ما باید کاری کنیم که جایگاه شورایاری‌ها تثبیت شود. شورای اسلامی شهر تهران بر همین اساس با شورایاران فعلی همکاری می‌کند و در خصوص رأی دیوان عدالت اداری هم موضوع فعالیت شورایاری‌ها غیرقانونی نیست و متوقف نشده است بلکه ایراداتی به نحوه برگزاری وارد شده است. چیزی که مسلم است این است که تا زمانی که به لحاظ قانونی مشکل برطرف نشود، نمی‌توان انتخابات را برگزار کرد.
نیاز به مصوبه مجلس داریم/پیگیر لایحه دولت هستیم
یک‌سال از فعالیت شورایاران دورپنجم می‌گذرد و سه سال دیگر هم آنها می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند. ما باید مشکل قانونی فعالیت شورایاری‌ها را برطرف کنیم تا انتخاباتی قانونی در این زمینه برگزار شود و در این باره نیاز به مصوبات مجلس شورای اسلامی وجود دارد.
ما در این حوزه به عنوان شورای شهر تهران اقدام کرده و همراه با کمیسیون کلان‌شهرها پیگیر موضوع هستیم و لایحه‌ای در این زمینه تنظیم و در دولت مورد بررسی قرار گرفته است. در آن لایحه پیشنهاد شده است که در ماده 80 قانون فعلی، موضوع شورایاری‌ها گنجانده شود. در خصوص فعالیت شورایاری‌ها برنامه داریم. پش‌نویس لایحه آماده شد و به شورای اسلامی شهر تهران ارسال شد. ایراداتی به لایحه وارد بود. ما هم ایرادات را برطرف و پیشنهاداتی دادیم.
در خصوص ایرادات لایحه توضیح می دهید؟
در لایحه جدید به نحوه انتخابات شورایاری ها پرداخته نشده است
در لایحه پیشنهادی به موضوع نحوه انتخابات شورایاری‌ها پرداخته نشده بود، لذا ما هم پیشنهاداتی دادیم و دوباره لایحه از شورا به هیأت دولت ارسال شد تا در آنجا جمع‌بندی‌های نهایی صورت گیرد و بعد به مجلس ارسال شود. در لایحه فعلی پیش‌بینی شده است که در شهرهای بالای 50 هزار نفر در هر محل شورایاری تشکیل شود و تشکیل شورایاری‌ها با انتخابات در محل صورت گیرد و شهروندان ساکن محل می‌توانند از میان خودشان افرادی را به عنوان شورایاری انتخاب کند. و آئین‌نامه باید در این باره به تصویب هیأت وزیران برسد.
به نظر شما این آئین‌نامه چه زمانی نهایی می‌شود؟
تعیین تکلیف شورایاری ها در دولت تا ۳ ماه آینده
فکر کنم دو تا سه ماه آینده لایحه در هیأت وزیران نهایی شده و به مجلس شورای اسلامی ارائه می‌شود و در صورت تصویب در مجلس، مشکل قانونی برگزاری انتخابات شورایاری‌ها برطرف می‌شود. نزدیک به پنج دوره است که شورایاری‌ها شکل گرفته‌اند و بازرسی کل کشور ایراداتی به نحوه برگزاری داشت. حال اگر ایرادات برطرف شود دیگر مشکلی وجود ندارد.
در خصوص لایحه فعلی توضیح می‌دهید؟قبلاً هم شورای عالی استانها لایحه‌ای در خصوص برگزاری انتخابات شورایاری‌ها تهیه و به کمیسیون زیربنایی دولت ارسال کرده بود، البته این لایحه در کمیسیون زیربنایی دولت متوقف ماند و اتفاقی رخ نداد. البته برخی مدیران معتقد بودند به دلیل عدم پیگیری شورای عالی استانها این امر رخ داد.
لایحه جدید با پیشنهاد کمیسیون کلان شهرهاست
این لایحه جدید است، شورای عالی استانها قبلا لایحه‌ای را تنظیم کرده و به کمیسیون زیربنایی دولت ارسال کرد که در آنجا متوقف ماند و دیگر پیگیری نشد، اما این لایحه با پیشنهاد کمیسیون کلان‌شهرها ارائه شده است و در آن مواردی دیده شده است.
با توجه به اینکه کمتر از یک سال از عمر دولت فعلی باقی مانده است، به نظرتان موضوع شورایاری‌ها جزو اولویت قرار می‌گیرد؟
پیش‌نویس انتخابات شورایاری‌ها تهیه شده است و لایحه در حال طی مراحل نهایی است
موضوع یک‌سال اول یا یک‌سال آخر نیست. باید این داستان شورایاری‌ها پیگیری شود. ما هم در شورای اسلامی شهر تهران به جد پیگیر هستیم. باید راهکار قانونی درنظر گرفته شود. چیزی که در حال حاضر مسلم است این است که پیش‌نویس انتخابات شورایاری‌ها تهیه شده است و لایحه در حال طی مراحل نهایی است.
پیشنهادی که شورای عالی استانها قبلا داده بود محکم‌تر و جامع‌تر بود
هر چند ایراداتی به این لایحه وجود دارد، اما پیشنهادی که شورای عالی استانها قبلا داده بود محکم‌تر و جامع‌تر بود، البه همین لایحه فعلی هم غنیمت است و می‌تواند به ما کمک کند که بتوانیم از راه قانونی انتخابات شورایاری‌ها را برگزار کنیم. البته باید اصلاحاتی در آن صورت گیرد.
در قوانین شورای شهر تهران آمده است که شورا می‌تواند انجمن محلات را شکل دهد، قرار بود در صورتی که وضعیت شورایاری‌ها مشخص نشود، اسم شورایاری‌ها به انجمن محلات شهر تغییر کند، در این زمینه چه اقدامی انجام داده‌اید؟
خدمت شما عرض می‌کنم که در خود قانون فعلی شوراها در ماده 80 اختیاراتی به شورای شهر تهران برای تشکیل انجمن‌های محلی داده است و شورا اختیار دارد این انجمن را تشکیل دهد. باز هم می‌گویم سازمان بازرسی معترض به انتخابات بود نه فعالیت شورایاری‌ها. برنامه شورای شهر این است که اگر در روند شورایاری‌ها خللی ایجاد شود، آنها از بند قانونی شورا استفاده کرده و نام شورایاری‌ها را تغییر و به عنوان انجمن محلات به آنها حکم می‌دهیم، البته دیگر این کار انتصابی است.
آیا با مجلسی‌ها در زمینه انتخابات شورایاری‌ها رایزنی کرده‌اید؟
فعلا با دولتی ها در حال رایزنی هستیم
فعلا لایحه در هیأت دولت است و در حال رایزنی با دولتی‌ها هستیم. هفته گذشته پیشنهادات خود را برای هیأت دولت فرستادیم. لایحه باید تنظیم شود، نقاط قوت و ضعف آن مشخص شود و متناسب با آن رایزنی انجام دهیم.
یکی از ایراداتی که به شورایاری‌ها گرفته می‌شود این است که شورایاری‌ها مستقل نیستند وبه شهرداری وابسته هستند، آیا در لایحه جدید این اشکال برطرف شده است؟
در حال حاضر هم شورایاری‌ها استقلال دارند و وابستگی به شورا و یا شهرداری ندارند. همانطور که می‌بینید، شورایاری‌ها به عنوان یاوران شورا هستند و در جهت نظارت بر امور شهرداری‌ها و چالش‌ها و مشکلات محل را احصاء کرده و آن را پیگیری و منتقل می‌کنند تا مشکلات مربوطه برطرف شود، لذا شورایاری‌ها نباید وابستگی به شهرداری‌ها داشته باشند، البته در گذشته هم نبوده است.
توضیح می‌دهید که برگزاری انتخابات در لایحه فعلی چگونه است؟ آیا انتخابات رسمی برگزار می‌شود یا غیررسمی؟
براساس لایحه فعلی، انتخابات به صورت رسمی و در تمام کلان‌شهرهایی که جمعیت آنها بالای 50 هزار نفر باشد برگزار می‌شود.
آیا انتخابات در دوره بعد هم به صورت الکترونیک خواهد بود؟ چرا که انتخاباتی که در این دوره برگزار شد الکترونیک بود و ایراداتی به آن وارد بود.
در شهرهایی که جمعیت کمتری دارد شاید بتوان به راحتی انتخابات را به صورت دستی برگزار کرد
پیگیر هستیم و باید مشخص شود که انتخابات چطور برگزار می‌شود. در دوره قبل انتخابات در تهران به صورت الکترونیک برگزار شد، اما در شهرهایی که جمعیت کمتری دارد شاید بتوان به راحتی انتخابات را به صورت دستی برگزار کرد.
آیا یک فرمت خاص برای برگزاری انتخابات در تمام محلات و شهرهای مختلف انجام می‌شود؟ با توجه به اینکه شرایط هر شهر با دیگری متفاوت است.
پنج دوره شورایاری‌ها برگزار شده است و عمر کوتاهی داشته‌اند، اما منشأ خدمات خوبی بوده‌اند و توانسته‌اند مشکلات زیادی را احصاء و منتقل کنند. امروز تمرکز شهرداری و در اجرای پروژه‌های کوچک مقیاس تعریف و نظارت شده است و بخش عمده‌ای از کار برعهده شورایاری‌ها است، لذا چیزی که مهم است این است که فعالیت آنها ادامه داشته باشد و ما بتوانیم از توان و پتانسیل شورایاری‌ها برای شناسایی مشکلات محلات استفاده کنیم. شهرداران مناطق هم باید از ظرفیت شورایاری‌ها استفاده کنند. شهردارانی که از ظرفیت شورایاری‌ها استفاده کردند، خروجی خوبی داشته و آنها که استفاده نکردند، در رسیدن به اهدافشان مشکلاتی داشتند.
انتخابات شورایاری‌ها در لایحه فعلی توسط چه کسانی برگزار می‌شود؟
در آیین نامه جدید پیش از تصویب در هیأت وزیران مشخص می‌شود که چه کسی برگزارکننده باشد
در گذشته شورای اسلامی شهر تهران و شهرداری تهران برگزارکننده انتخابات بوده‌اند. در آئین‌نامه جدید پیش از تصویب در هیأت وزیران مشخص می‌شود که چه کسی برگزارکننده باشد.
آیا احتمال دارد دولت برگزارکننده انتخابات باشد؟
به هر حال در خصوص این موضوع لازم است در آئین‌نامه تعیین تکلیف شود، البته در قانون همه جزئیات نمی‌آید و در دستورالعمل و آئین‌نامه بعدی به موضوعات توجه می‌شود.
در خصوص نامه‌ای که برای محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران درباره شورایاری‌ها نوشته‌اید توضیح می‌دهید؟
در این نامه تأکید بر تشکیل و فعالیت شورایاری محله به عنوان بازوهای مشورتی شورای شهر در سطح محلات شهرهای بالای 50 هزار نفر موضوعاتی مطرح شد. شورایاری نهادی است مشورتی، غیردولتی، غیرمتمرکز که با هدف جلب مشارکت شهروندان و رفع مشکلات محلات ایجاد می‌شود. عضویت در شورایاری محلات داوطلبانه و افتخاری است. ما هم پیگیر هستیم که حتما این نهاد پابرجا بماند تا بتواند مشکلات را احصاء و منتقل کند چرا که این افراد به مشکلات شهر واقف هستند.
چند ماهی است که اعضای شورایاری‌ها با حضور در جلسات شورای شهر، گزارشی از عملکرد خود ارائه می‌کنند. البته بنده حتی نامه‌ای هم در خصوص شورایاری‌ها برای حناچی شهردار تهران نوشتم و خواستار حضور شورایاری‌ها در کارگروه برنامه و بودجه شورایاری در جلسه کنترل پروژه مناطق شدم. البته در حال حاضر در برخی از مناطق استفاده خوبی از شورایاری‌ها می‌شود.
