با هدف بررسي تحولات ليبي با چند تحليلگر مسائل منطقه به گفتوگو نشسته است که در ادامه ميخوانيد:

پرس تی‌وی: بر اساس اطلاعاتی که به دست آورده‌اید چه‌قدر احتمال دارد که رژیم طرابلس سقوط کند. آیا چنین چیزی نزدیک است یا خیر؟

محمد عبدالمالک، رئیس موسسه حقوق بشر لیبی: همان‌طور که روس‌ها گفته‌اند سرهنگ قذافی یک جسد سیاسی است. او مدت‌هاست که مرده است و این امکان وجود ندارد که به رسمیت شناخته شود. امروز شورای ملی لیبی تنها نماینده مردم لیبی است. امروز فعالیت‌های نفتی و دیپلماتیک لیبی توسط این سازمان صورت می‌گیرد. بنابراین ما فکر می‌کنیم که زمان قذافی به پایان رسیده است ولی خودش هنوز اطلاع ندارد.

پرس تی‌وی: شهر سیرت هم یکی از پناهگاه‌های دولتی است. چه قدر امکان دارد این شهر توسط نیروهای انقلابی گرفته شود؟

عبدالمالک: امکان آن زیاد است. افزون بر آن، ما مطلع شده‌ایم که سرهنگ قذافی یک نیروی ویژه را مامور کرده است تا مین‌های زمینی کار بگذارد. این بدین معنی است که ورود به شهر سیرت از لحاظ تلفات انسانی هزینه زیادی را در بر خواهد داشت. افزون بر آن، قذافی از زنان و بچه‌ها به عنوان سپرهای انسانی استفاده می‌کند تا از نیروهای خودش محافظت به عمل آورد.

پرس تی‌وی: بنابراین اظهارات، قذافی دیگر قدرت سیاسی ندارد ولی همچنان قدرت نظامی زیادی دارد و در حال کشتن مردم است. کارشناسان بر این باورند که نگرانی غرب درباره اوضاع لیبی بیشتر درباره انتقال نفت این کشور است و نه کشتار مردم و پیگیری مصرانه برای تعیین منطقه پرواز ممنوع زمینه‎سازی برای حمله نظامی و تصرف مناطق نفتی است. آیا شما معتقد هستید که اعمال منطقه پرواز ممنوع کمکی خواهد کرد؟ به نظر شما جامعه بین‌‌الملل باید چه کار کند؟

دکتر عمر نشبی، استاد دانشگاه بیروت: بین اعمال منطقه پرواز ممنوع و مداخلات نظامی یک فرق اساسی وجود دارد. لیبی یک کشور سرشار از نفت است و بسیاری از کشورهای غربی دوست دارند از لحاظ نظامی مداخله کنند. آنها از گذشته هم با قذافی دوستی ایجاد کرده بودند تا به قراردادهای نفتی در این کشور برسند. اما اجازه بدهید قبل از آن به وضعیت بحرانی انسانی در این منطقه اشاره کنم. در مناطق مرزی تونس و لیبی و الجزایر و مصر آوارگان زیادی وجود دارند که سختی زیادی را تحمل می کنند و با کمبود غذا و آب مواجه هستند. حل این مساله اولویت اصلی است. اولویت بعدی این است که راهی برای حل این وضعیت پیدا کنیم. مقاومت قذافی دائما در حال کمتر شدن است و نیروهای او روحیه‌شان را از دست داده‌اند. به همین دلیل است که او دیروز پیشنهاد داد بر اساس شرایطی حاضر است استعفا کند. این مساله نشان می‌دهد که او در حال شکست ‌خوردن است.

پرس تی‌وی: سازمان ملل از یک طرف معمر قذافی را یک رهبر نامشروع معرفی کرده است و امریکا نیز ناوهای جنگی به این منطقه می‌فرستد، از سویی هم بان کی مون گفته است می‌خواهد با دولت لیبی مذاکره کند. آیا غرب در برخورد با مساله لیبی به دو راهی رسیده و سردرگم است؟

الیسون ویر، مدیر اجرایی موسسه " اگر امریکایی‌ها می‌دانستند ": بله. همین‌طور است. در امریکا مسئولان سردرگم هستند که باید چه کار کنند. همه از بی‌رحمی رژیم قذافی مطلع هستند. تصمیم‌گیری در این رابطه برای امریکایی‌ها دشوار است و این مساله به شدت در حال سیاسی‌ شدن است. امریکایی‌ها درگذشته دیده‌اند که مداخلات آنها در منطقه خاورمیانه چه اشتباه بزرگی بوده است و امروز هم به نظر می‌رسد اگر مداخله کنند مرتکب یک اشتباه جدید شده‌اند.

پرس تی‌وی: بسیاری از سلاح‌هایی که امروز قذافی علیه مردم استفاده می‌کند، توسط امریکا و سایر کشورهای غربی تامین شده است. بنابراین نسبت به مداخلات امریکا در لیبی هیچ اطمینانی وجود ندارد.

ویر: درست است و امریکایی‌ها از این مساله اطلاع دارند. بسیاری از امریکایی‌ها از دورویی بسیاری از دولتمردان کشورشان در قبال خاورمیانه و آفریقا ناراضی بوده‌اند. در مصر و سایر کشورها نیز دیدیم که از سلاح‌های امریکایی برای سرکوب مردم استفاده شد. امروز در لیبی نیز وضعیت مشابهی داریم. البته برخی از رسانه‌ها هم به این مساله می‌پردازند. ولی به ندرت شما این اخبار را از فاکس نیوز یا سی ان ان می‌شنوید.

پرس تی‌وی: تظاهرکنندگان بنغازی به دنبال نوعی حمایت از جامعه بین‌الملل هستند تا حملات هوایی متوقف شود. آیا فکر می‌کنید که پاسخ بین‌المللی در این راستا به تاخیر افتاده است؟

عبدالمالک: بله. قطعا. دلایل زیادی برای آن وجود دارد. یکی از آنها این است که لیبی نفت زیادی دارد و کشورهای غربی نگران هستند که اگر رژیم قذافی سرنگون شود چه اتفاقی برای نفت این کشور خواهد افتاد. مساله دیگر این است که پس از قذافی یک خلا سیاسی ایجاد خواهد شد که ممکن است توسط هر کسی پر شود. بنابراین غرب نگران است که نیروهای ضدغربی این فضای خالی را پر کنند. اما ما اولین محموله نفتی را به ایتالیا ارسال کردیم و تا زمانی‌که آنها پول نفت را پرداخت کنند، این کار را خواهیم کرد. می‌خواستم در مورد بعد انسانی این تحولات هم توضیحاتی بدهم. مردم لیبی در چند روز گذشته از کشور به سمت تونس فرار می‌کردند. اما این روند قطع شده است زیرا نیروهای قذافی جلوی آنها را گرفته‌اند و آنها را در دو کمپ در شهر " میسراتا " نگهداری می‌کنند. مردم به جای تونس امروز به صورت غیرقانونی به سمت ایتالیا مهاجرت می‌کنند.

پرس تی‌وی: نظر شما در مورد نگرانی غرب از جایگزین معمر قذافی چیست؟

نشبی: مساله‌ای که در این جریان حائز اهمیت توصیف می‌شود، حق مردم برای تصمیم‌گیری است. مردم لیبی باید در مورد سرنوشت خودشان تصمیم بگیرند. باید کشورهای عربی و اسلامی خودشان وارد عمل شوند تا مردم لیبی را به رسمیت بشناسند. گام دوم این است که شورای ملی باید به دنبال تشکیل یک ارتش باشد. قذافی ارتش این کشور را از بین برده و چند هنگ را به پسرانش واگذار کرده بود. این مساله باعثشده بود که ارتش لیبی ضعیف و منحل شود. وضعیت ارتش بحرانی است ولی افسرانی وجود دارند که قابلیت سازماندهی ارتش را دارند. عده‌ای در حال سوء‌استفاده از انبارهای سلاح هستند. این وضعیت باید حل شود.

پرس تی‌وی: در مورد حضور امریکا در منطقه ابزار نگرانی‌هایی شده است. فکر می‌کنید در دوره پس از سرنگونی و زمانی که لیبی در دوره گذار و تغییر به سر می‌برد، چه اتفاقاتی بیفتد؟

ویر: باید دوباره بگویم که اکثریت مردم امریکا مخالف مداخله این کشور در لیبی هستند. کارهای امریکا شعله آتش را بیشتر می‌کند. مردم امریکا معتقدند که کشورشان باید بیشتر به جنبه‌های کمک‌های انسان‌دوستانه بپردازند. امریکا می‌تواند به مساله آوارگان بپردازد.

پرس تی‌وی: آیا فکر می‌کنید که امروز نیروهای انقلابی نیروی برتر هستند و آیا آنها در این جنگ پیروز خواهند شد؟

عبدالمالک: ما با انقلابی روبرو هستیم که در آن همه اقشار مردم حضور دارند. هیچ احتمالی وجود ندارد که این انقلاب شکست بخورد. ما قذافی را بیرون می‌اندازیم و تلاش خودمان را خواهیم کرد تا مجددا لیبی را بسازیم. این جریانات در بنغازی شروع شده است. مردم به من می‌گویند که بنغازی هرگز این‌قدر تمیز و مرتب نبوده است. مردم به خودشان افتخار می‌کنند و کرامت نفس دارند و سعی خواهیم کرد تا یک کشور دموکراتیک بسازیم.

نشبی: بله. ما می‌توانیم دیگر خوش‌بین باشیم که آنها به پیروزی می‌رسند. این امکان وجود ندارد که قذافی بتواند مجددا در این کشور حکومت کند و فقط باید کمی صبر کنیم. دو مساله در این میان اهمیت دارند. یکی از آنها مشکلات انسانی در مرزها و بیمارستان‌ها و غیره است. نیروهای قذافی مردم را شکنجه می‌کنند و گزارش‌های زیادی از آدم‌ربایی و آزار و اذیت مردم می‌رسد. مساله دوم این است که قذافی و پسرانش نباید بدون محاکمه باقی بمانند. باید به جنبه‌های قضایی اقدامات آنها هم پرداخت.

وير: من در بلند مدت به اين مساله خوشبين هستم. رژيم سرکوبگر هنوز قدرت نظامي دارد و نميدانم که در کوتاهمدت چه اتفاقاتي خواهد افتاد. امروز هم ميبينيم که جامعه بين الملل رژيم قذافي را به حاشيه رانده است و فروش سلاح و تبادلات تجاري با او متوقف خواهد شد.