به گزارش افکارنیوز، مردم زنبور عسل را با دو نشانه می شناسند؛ یکی نیش دردناک و دیگری عسل خوشمزه ای که این حشره زیبا تولید می کند. این روزها اما یک دلیل سوم هم برای شهرت زنبورهای عسل پیدا شده: نیش دردناک همین زنبور که بسیاری از مردم با دیدن آن فرار را بر قرار ترجیح می دهند؛ به شرط اینکه با تجویز پزشک مورد استفاده قرار بگیرد، اما آیا خواص درمانی متعددی دارد؟ با اینکه زنبور درمانی نقاط مختلف دنیا را در نور دیده است، اما امروزه آن طور که باید شناخته شده نیست. اما نیش زنبور عسل چه خواصی دارد که مورد توجه درمانگران طب سنتی قرار گرفته است و از نیش این
حشره زیبا در درمان چه بیماری هایی استفاده می شود؟
زنبور درمانی عقبه ای چند هزار ساله دارد و تمدن هایی همچون چین، یونان و مصر باستان در این زمینه پیشرو بودند. قبل از رواج زنبور درمانی در کشور یونان، مردمان این کشور که از خاصیت شفابخشی و درمانی عسل آگاه بودند، از آن به عنوان یک ماده غذایی در غذاهایشان استفاده می کردند و پس از آن به استفاده از نیش زنبور در درمان بیماری ها روی آوردند. در چین هم نیش زنبور به عنوان یک درمان، جایگاه خوبی برای خودش دست و پا کرده بود و اطبای سنتی و حتی فلاسفه ای همچون بقراط و کنفوسیوس از نیش این حشره در درمان برخی بیماری ها استفاده می کردند. مدتی بعد زنبور درمانی در میان رومیان، ایرانیان و
بابلی ها محبوبیت ویژه ای پیدا کرد و سپس به سایر نقاط جهان از جمله اروپای شمالی و آمریکا راه یافت. ژرمن ها و اسلاوها هم در قرون وسطی که از مزایای زهر زنبور عسل اگاه شده بودند، از نیش آن برای درمان نقرس بهره می بردند و حتی اعتقاد داشتند که گرد خشک شده زنبور عسل هم داروی مُدر خوبی است.
این روال همچنان ادامه داشت تا سال ۱۸۸۸ میلادی که پزشکی به نام «فیلیپ ترس» تحقیقات وسیع و دامنه داری در خصوص زنبور درمانی انجام داد و به این نتیجه رسید که نیش زنبور تاثیر قابل ملاحظه ای روی بیماری روماتیسم دارد. اما تازه ترین تحقیق در زمینه زنبور درمانی مربوط به «چارلز مراز» آمریکایی است که ۶۰ سال پیش انجام شد. مراز پیش از آنکه به عنوان پیشتاز زنبور درمانی در آمریکا مطرح شود، از یک بیماری دردناک و زمینگیر کننده رنج می برد. در ۲۸ سالگی درگیر تب روماتیسم شد و تا ۶ ماه متمادی از آن رنج برد تا جایی که این بیماری تمام مفاصلش را رنجور کرده و نهایتاً روی دریچه قلبش هم
تاثیر منفی گذاشت. پس از مدتی برای فرار از زندگی در شهر پر ازدحام نیویورک زنبوردار شد. مراز در یکی از روزهای سال ۱۹۳۴ تصمیم گرفت تا گفته زنبورداران قدیمی را که می گفتند: «نیش زنبور برای آرتریت مفید است» روی خودش بیازماید. امتحان هم کرد و طبق گفته خودش دردش به کلی از میان رفت.
زنبور درمانی در ایران
در کشور ما ایرانیان تا مدت ها و در واقع تا همین چند سال قبل، آنچنان که باید از زنبور درمانی مثل حجامت یا زالودرمانی استقبال نکردند و همین باعثشده تا در انزوا قرار بگیرد. هر چند به گفته زهرا حاجی اربابی، کارشناس پرستاری و یکی از کسانی که از نیش زنبور روی بیماران استفاده می کند، زنبور درمانی در ۱۰ سال اخیر تا حدی در کانون توجه مردم قرار گرفته است: «یکی از علل مهم کم توجهی مردم به زنبور درمانی، دردناک بودن نیش این حشره است و بعضی ها به قدری از نیش زنبور می ترسند که تحت هیچ شرایطی حاضر نیستند آن را روی پوست خودشان حس کنند.»
ترکیبات نیش زنبور
تورم و درد اولین تصوری است که مردم از نیش زنبور دارند. اما همین نیش خواص جالبی دارد که از دانستنش متعجب می شوید. یاسر پاریاب، عضو هیات علمی دانشکده طب سنتی ارمنستان در ایران در مورد ترکیبات نیش زنبور به همشهری تندرستی می گوید: «نیش زنبور فاقد رنگ، دارای مزه شیرین و کمی تلخ و حاوی ترکیبات مختلفی از قبیل آنزیم ها، پروتئین ها و اسیدهای آمینه است. این ماده قابل حل در آب است و اگر با هوا برخورد کند، تبدیل به کریستال سفید متمایل به خاکستری می شود.» به گفته حاجی اربابی نیز تمام زهرها از این سه ماده تشکیل شده اند. اما یکی از تاثیرگذارترین مواد موجود در زهر زنبور عسل، ماده
ای به نام میلیتین است که ضد التهاب قوی نیز محسوب می شود.
نحوه انجام زنبور درمانی
برخی از کسانی که تصمیم گرفته اند از نیش زنبور به عنوان درمان استفاده کنند، به علت ترسی که که از نیش این حشره دارند، حاضر به انجام این کار نیستند. حاجی اربابی به همشهری تندرستی می گوید: «قبل از انجام زنبور درمانی فرد باید از نظر روانی کاملاً آماده شود. بعضی ها با یک جلسه صحبت کردن متقاعد می شوند و برخی دیگر به چند جلسه مشاوره نیاز دارند بعد از متقاعد شدن فرد، اولین چیزی که باید در نظر بگیریم این است که ببینیم آیا فرد به نیش زنبور حساسیت دارد یا نه؟» درست مثل پنی سیلین که همیشه قبل از تزریق از بیمار در مورد حساسیت به این ماده سوال می شود.
حاجی اربابی در ادامه این گونه توضیح می دهد: «از فرد می پرسیم که تا پیش از مراجعه به ما آیا و توسط زنبور گزیده شده است یا نه؟ اگر پاسخ بدهد که نه تا به حال مورد گزش زنبور قرار نگرفته است، برای فهمیدن اینکه به نیش حساس است یا نه، یک نیش روی پوست او می گذاریم و چند ساعتی صبر می کنیم.» اگر پس از گذشت چند ساعت حساسیتی نشان نداد و با علائمی همچون تهوع، استفراغ و بیقراری مواجه نشد، در این صورت روند زنبور درمانی و گذاشتن نیش روی پوست فرد ادامه پیدا می کند. پاریاب در ادامه چگونگی گذاشتن نیش روی پوست فرد در صورت نداشتن علائم حساسیت توضیح می دهد. «زنبور با استفاده از موچین یا
انبرک در سطح مورد نظر از بدن قرار داده می شود تا محل مورد نظر را نیش بزند. البته برخی افراد ترجیح می دهند به جای استفاده از خود زنبور زنده، نیش زنبور زیر پوست شان تزریق شود. نیش زنبور بعد از ۱۵ دقیقه رها و بعد با استفاده از موچیم نیششان گرفته شده برای اینکه بیماری احتمالی مسری مثل هپاتیت را با نیش زدن دوباره به فرد دیگری منتقل نکنند، درون ظرف دربسته ای رها می شوند تا از بین بروند.
چه کسانی نباید زنبور درمانی کنند؟
هر چند زنبور درمانی از نظر درمانگران طب سنتی، تاثیر خوبی روی برخی بیماری ها دارد، اما با این حال همه نمی توانند از نیش این حشره استفاده کنند.
پاریاب عضو هیات علمی دانشکده طب سنتی ارمنستان در ایران، به کسانی که مبتلا به دیابت، سیفلیس، سل یا آلرژی شدید هستند، توصیه می کند که سراغ زنبور درمانی نروند.
عوارض شایع نیش زنبور
هر درمانی چه طبیعی و چه به صورت استفاده از داروهای شیمیایی یکسری عارضه از خود به جای می گذارد. در مورد زنبور درمانی هم همین طور است. به گفته حاجی اربابی شایع ترین عوارض نیش زنبور در درد گزش، التهاب و نهایتاً خارش خلاصه می شود. اما سوای اینها زنبور درمانی یک سری عوارض خاص هم دارد که پاریاب در مورد آنها این گونه توضیح می دهد: «این علائم و عوارض بسیار نادرند و تنها ممکن است در میان حدود ۸ درصد مردم خودشان را نشان بدهند.
مرگ تعداد کمی از افراد به علت نیش زدن زنبور می میرند. تحقیقات نشان داده است که این تعداد به کمتر از ۱۰۰ نفر در سال می رسد، مرگ به سبب وجود آلرژی شدید و یا شوک قلبی رخ می دهد.
آسیب به اعصاب بینایی: این علامت عمدتاً در افرادی بروز می کند که نیش زنبور در اطراف چشم و ابروی آنها وارد شده باشد.
آسفالومیلیت یا التهاب مغز و نخاع: اگر نیش زنبور وارد سیستم عصبی شود، فرد درگیر التهاب مغز و نخاعش می شود.»
درمان ام. اس با نیش زنبور؟!
یکی از بیماری های مهمی که نسبت به نیش زنبور واکنش مطلوبی از خود نشان داده، بیماری ناتوان کننده ام. اس یا(مولیتپل اسکلروزیس) است. ام. اس یکی از شایع ترین بیماری های سیستم اعصاب مرکزی مغز و نخاع است و در اثر تخریب غلاف میلین ایجاد می شود. میلین غلافی است که فیبرهای عصبی را احاطه می کند و در انتقال سریع امواج عصبی نقش بسیار مهمی دارد. در حالت طبیعی با وجود این غلاف امواج عصبی به سرعت منتقل شده و موجب توانایی بدن در ایجاد حرکات هماهنگ و موزون می شوند. اما در بیماری ام. اس این غلاف عصبی به تدریج تخریب و امواج عصبی از مغز به خوبی منتقل نمی شود و علائم مختلف بیماری ام. اس ظاهر
می شود. در حال حاضر هیچ درمان قطعی ای برای این بیماری وجود ندارد اما شیوه های درمان موجود در تغییر سرعت روند بیماری موثر هستند. حاجی اربابی در مورد تاثیر زهر زنبور در بیماری ام. اس می گوید: «فرض کنید خانمی مبتلا به بیماری ام. اس است و بخشی از توانایی دستانش را از دست داده است و نمی تواند به خوبی آنها را تکان بدهد. در صورتی که درمان با نیش زنبور را به موقع شروع کند و به چند ماه بعد موکول نکند، پاسخ مطلوبی خواهد گرفت و توانایی دستانش به حالت قبل بر می گردد. چون بیماری ام. اس جزو بیماری های ضد سیستم ایمنی بدن محسوب می شود. زمانی که ما سم زنبور را وارد بدن بیمار می کنیم.
سیستم ایمنی بدن تحریک شده و سم را به عنوان یک عامل مهاجم شناسایی می کند. پس از شناسایی، سیستم ایمنی بدن خود را برای مقابله و خنثی کردن سم آماده می کند.
بدون تجویز پزشک هرگز!
بیماران مبتلا به ام. اس در صورتی که به موقع مراجعه کنند و کانال های عصبی شان سالم باشد باید هفته ای ۳ مرتبه و هر بار بین ۳۰ تا ۴۰ نیش زنبور روی پوست آنها قرار بگیرد. براساس گفته های حاجی اربابیی، نیش زنبور در روند پیشروی سرطان هایی مثل پانکراس عملکرد مثبتی دارد. او برای نمونه به بیمار مبتلا به سرطان پانکراس اشاره می کند که نهایتاً تا شش ماه دیگر جانیش را از دست می داد اما با استفاده از نیش زنبور مرگش حدود دو سال به تعویق افتاد.
اگر به طور ناگهانی زنبور نیش مان زد چه باید بکنیم؟
۱. با دقت نیش زنبور را در بیاورید. حدود ۲ تا ۳ دقیقه طول می کشد تا تمام نیش وارد بدن شود. به همین دلیل بیرون آوردن نیش بسیار مهم است.
۲. به هیچ عنوان از الکل روی قسمت نیش خورده استفاده نکنید، چون باعثتحریک پوست شده و ورم را بدتر می کند.
۳. برای کاهش تورم در محل نیش، یخ بگذارید چون یخ از میزان درد می کاهد. از آب پیاز هم برای کاهش میزان درد و تورم می توانید استفاده کنید.
تندرستي/ شماره ۱۲۰/ ۳۱ مرداد ماه ۹۲/ ليلا حسين زاده/ صفحه ۲۰
