به گزارش افکارنیوز، در شرایطی که مذاکرات ایران و شش کشور موسوم به ۱ + ۵ در ژنو روزهای ۲۳ و ۲۴ مهر برگزار می‌شود، فضای سیاسی در عرصه بین‌المللی حکایت از آن دارد که اگرچه امیدها به دست‌یابی به راه‌حل مسالمت‌آمیز در خصوص مناقشه هسته‌ای تا حدودی افزایش یافته، اما اختلاف نظرها و اختلاف منافع همچنان بین طرف‌های غربی و ایران جدی است.
از این رو در این گزارش با بررسی مواضع کشورهای مختلف در خصوص این مذاکرات، تلاش می‌کنیم صحنه بین‌المللی را در مواجهه با برنامه هسته‌ای ایران در آستانه اولین تجربه جدی تیم سیاست خارجی جدید ایران، به تصویر کشیم.
* اتحادیه اروپا، مواضعی نسبتا مثبت
کاترین اشتون، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در خصوص مذاکرات ژنو گفته است: «من مایلم با بهترین فضای موجود به ژنو بروم. کسانی که در اینجا[آمریکا] قانون‌گذارند یا در آنجا کنترل مذاکرات را از طرف آمریکا به دست دارند، جان کری(وزیر امور خارجه آمریکا) و اعضای تیمش باید به این فکر کنند که چگونه می‌توان از بهترین فضای ممکن اطمینان حاصل پیدا کرد».
در همین حال خبرگزاری رویترز در گزارشی از بروکسل در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۹۲ نوشت: «یک دیپلمات بلندپایه اتحادیه اروپا اعلام کرد دولت‌های غربی سرگرم بررسی این موضوع هستند که در چارچوب توافق احتمالی برای حل اختلاف ده ساله در مورد برنامه هسته ای ایران، به این کشور اجازه دهند بخشی از غنی‌سازی اورانیوم خود را ادامه دهد».
«لیناس لینکویسیوس» وزیر امور خارجه لیتوانی هم در اظهار نظری دیگر در مصاحبه با رویترز گفت: «به اعتقاد من بخشی از کار این است که اگر ایرانیان ثابت کنند آنچه انجام می دهند صلح آمیز است، به نظر من آنها می توانند آن را ادامه دهند».
این خبرگزاری ادامه می‌دهد: «اما بسیاری از این دیپلمات‌ها در اظهار نظرهای خصوصی اذعان دارند که در چارچوب یک راه‌حل سیاسی گسترده باید به تهران اجازه داد بخشی از فعالیت غنی‌سازی خود را ادامه دهد مشروط بر اینکه بازرسان سازمان ملل از اختیار کافی برای نظارت بر تاسیسات ایران برخوردار شوند».
وزیر امور خارجه فرانسه روز یکشنبه در گفت‌وگو با شبکه خبری ای‌تل، روزنامه لوموند و شبکه یورو ۱، گفت که حسن روحانی، رییس جمهور جدید ایران برای این انتخاب شد که «تغییری را به وجود آورد. در حال حاضر فقط گفت‌وگو‌های باز داریم، ولی ما خواستار عمل هستیم.»
به نوشته خبرگزاری شینهوا، فابیوس افزود: ما به استفاده از انرژی هسته‌ای بله می‌گوییم، ولی به استفاده از سلاح هسته‌ای نه می‌گوییم، زیرا چنین چیزی به طور کلی باعثاشاعه هسته‌ای بسیار خطرناک به ویژه در این منطقه ناآرام می‌شود.
* رژیم صهیونیستی، همچنان به دنبال توقف کامل غنی سازی در ایران
به نظر نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، تا زمانی که ایران برنامه هسته‌ایش را برنچیند آمریکا یا شورای امنیت سازمان ملل نباید هیچ‌یک از تحریم‌های اقتصادی اعمال شده بر ضد این کشور را لغو کنند. به عبارت دیگر، تا زمانی که ایران همه نظرات اسرائیل را برآورده نسازد، نباید خواست این کشور که لغو تحریم‌ها است برآورده شود.
نتانیاهو چهار شرط بسیار خاص برای یک قرارداد نهایی تعیین کرده است تا رضایت اسرائیل تامین شود. برخی از این شروط هرگز برای ایران عملی نیست، از جمله اینکه دیگر هیچ‌گونه غنی‌سازی اورانیوم در ایران انجام نشود و این کشور همه اورانیوم غنی شده‌اش را تحویل دهد. مشخص است که ایران بر اساس مواضع اصولی خود هرگز با چنین رویکردهایی موافقت نخواهد کرد.
* کشورهای عرب منطقه، همچنان نگران قدرت ایران
کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، هرگونه بهبود در روابط ایران و آمریکا را زمینه ساز برقراری ثبات و امنیت در منطقه می‌دانند؛ اما با این حال این کشورها در قبال امتیازهای احتمالی که آمریکا در این خصوص به ایران خواهد داد، نگران هستند؛ زیرا بی‌تردید این بهبودی روابط بدون امتیازدهی ممکن نیست.
به نظر می‌رسد در نتیجه تحولات اخیر، منافع راهبردی اسرائیل با کشورهای عربستان، قطر، ابوظبی، کویت و بحرین همسو شده است.
«ایلی افیدار»، رئیس نمایندگی سابق رژیم صهیونیستی در دوحه در مصاحبه با کانال ۱۰ رژیم صهیونیستی در خصوص تماس کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با رژیم صهیونیستی پس از مطرح شدن مسأله نزدیکی روابط ایران و آمریکا با تأکید بر مواضع مشترک رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی، خاطرنشان کرد: «ما و این کشورها خواستار عدم دست‌یابی ایران به سلاح اتمی هستیم.»
همچنین پس از سخنرانی نتانیاهو در سازمان ملل شبکه دو تلویزیون اسرائیل گزارش داد که نمایندگان عالی‌رتبه اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس به منظور هماهنگ کردن اقداماتشان در مورد اقدامات دیپلماتیک جدید ایران مذاکرات محرمانه‌ای برگزار کرده‌اند. بسیاری از کشورهای غربی و کشورهای حاشیه خلیج فارس لحن خشن و جدی نتانیاهو در سازمان ملل را دوست داشتند اما به دلایل مختلفی نمی‌توانند این مسئله را علنا ابراز کنند.
* موضع آمریکا، جایی بین اسرائیل و اتحادیه اروپا
جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده در روز پنج شنبه ۴ مهر ۱۳۹۲ در گفت وگویی با «اسکات پلی» از شبکه سی بی اس گفت که اکنون آمریکا ۳ درخواست کلیدی از ایران دارد:
۱ - باز کردن درب تاسیسات فردو به روی بازرسان
۲ - کاهش سطح غنی سازی از ۲۰ به ۵ درصد
۳ - پذیرش فوری پروتکل الحاقی
با این حال صداهای متفاوتی از آمریکا شنیده می‌شود. در حالی که کری در این مصاحبه به صراحت اعلام می‌کند که ایران حق غنی‌سازی با درصد پایین را دارد، سوزان رایس مشاور امنیت ملی کاخ سفید ابراز داشت که اوباما حق غنی‌سازی را برای ایران به رسمیت نمی‌شناسد.
بر این اساس ابهام در مواضع طرف آمریکایی اصلا کم نیست. از سوی دیگر نباید به نقش لابی‌های صهیونیستی در آمریکا بی‌توجه بود. این لابی‌ها قدرت آن را دارند که حتی مواضع شفاف مقامات آمریکایی را تغییر دهند، چه رسد به مواضع مبهم!
در نیویورک، لحن مقامات آمریکایی نسبت به ایران مثبت‌تر از قبل بود اما هنوز دقیقا روشن نیست که آیا واشنگتن قصد دارد حق غنی‌سازی ایران را به‌رسمیت شناسد و آیا آمادگی رفع تحریم‌ها را دارد یا خیر؟
* جمع‌بندی
در مجموع، اگر چه فضای بین‌المللی نسبت به گذشته تا حدودی تعدیل شده است اما نمی‌توان فضا را کاملا مثبت دانست. هنوز ایالات متحده آمریکا، رژیم صهیونیستی و بخشی از کشورهای عربی چیزی را نشان نداده‌اند که مشخص کند، آماده حل و فصل جدی مناقشه هستند.
با این همه، مذاکرات ژنو چشمانداز مذاکرات سختی را در پیش دارد که نه باید به آن بیش از حد خوشبین بود و نه بیش از حد بدبین.
