به گزارش افکارنیوز، در سراسر دنیا سالانه میلیون ها نفر از روش های مختلفی برای کاهش وزن استفاده می کنند. طبق برآوردی که انستیتو غذا و داروی آمریکا انجام داده است. مشخص شد که افراد هر ساله بالغ بر ۳۳ میلیارد دلار در سراسر دنیا صرف هزینه های مربوط به لاغری اعم از رژیم ها، قرص ها، مکمل ها، جراحی و… می کنند.

متاسفانه مطالعاتی که در دو دهه اخیر از سوی مرکز بهبود سلامت آمریکا انجام شد، نشان داده که چاقی در دو دهه اخیر رو به افزایش است، در آمریکا نزدیک به ۳۱ درصد از مردان و ۳۵ درصد از زنان بالای ۲۰ سال از چاقی رنج می برند.

یکی از مشکلات رایج در درمان چاقی، شکست در رژیم غذایی یا حفظ وزن به دست آمده است. محققان اظهار داشتند که چاقی یک بیماری پیچیده و چند علتی است که به دلیل مختلف مکانیسم تنظیم اشتها و سوخت و ساز انرژی در فرد چاق دچار مشکل شده است.

متاسفانه افراد چاق اغلب به دنبال یک روش آسان و سریع برای درمان این بیماری مزمن و پیچیده هستند، به همین دلیل به رژیم های غیر اصولی و مصرف انواع قرص های لاغری روی می آورند که در انتها و در بیشتر موارد هنگامی که دوره رژیم غذایی به اتمام می رسد فرد در زمان کمی به وزن اولیه باز می گردد. دکتر Lorij Love رئیس مرکز تحقیقات غذا و داروی آمریکا عقیده دارد که برای کاهش سریع وزن هیچ راه میانبر و هیچ داروی معجزه آسایی وجود ندارد.

برنامه غذایی بر پایه اصولی علمی:


اولین مرحله برای لاغر شدن و کاهش وزن، مشخص کردن وزن ایده آل و مشاوره درست است، رژیم غذایی صحیح رژیمی است که بتواند سبب کاهش وزنی حدود یک تا ۵/۱ کیلوگرم در هفته شود. کالری رژیم غذایی شما نیز باید ۳۰۰ تا ۵۰۰ کالری کمتر از کالری مورد نیاز روزانه تان باشد، پس باید یک برنامه غذایی منطبق با اصول تغذیه سالم که شامل تعادل، تنوع و اراده است برنامه ریزی کنید.

تعادل: منظور از تعادل تامین انواع مختلفی از گروه های غذایی به تناسب یکدیگر است، یعنی نباید مصرف یک نوع ماده مغذی به مقدار زیاد وجود داشته باشد و در مقابل مواد مغذی دیگر حذف شود، از طرف دیگر تعادل به معنای بالانس بین انرژی دریافتی و انرژی مصرفی است، اگر انرژی دریافتی بیش از انرژی مصرفی باشد چاقی و اگر انرژی مصرفی بیش از انرژی دریافتی باشد لاغری و اگر این دو در یک کفه قرار بگیرند تعادل در وزن ایجاد می شود.
از آنجا که چربی ها دارای انرژی زیاد و متراکم بیشتری نسبت به کربوهیدرات ها(قندها) و پروتئین ها هستند بنابراین در برنامه کاهش وزن باید توجه بیشتری به آنها شود، از گرفتن رژیم های خیلی کم کالری که تمام یک گروه از گروه های غذایی را حذف می کنند(مثلاً قندها و پروتئین ها) اجتناب کنند. این گونه رژیم ها از آنجایی که حاوی تمام مواد غذایی مورد نیاز برای تامین سلامتی بدن نیستند در اغلب موارد مضر هستند.

تنوع: منظور از تنوع مصرف همه گروه های غذایی است، در ضمن یک کارشناس تغذیه و رژیم درمانی می تواند بر مبنای دائقه شما فهرست غذاهای جایگزین را در رژیم غذایی روزانه شما قرار دهد.

اراده: منظور از اراده، کنترل میل به خوردن تنقلات و شیرینی و غذاهای چرب و… و رژیم غذایی صحیح است. به یاد داشته باشید که هیچ مرحله ای در مراحل کاهش وزن بدتر از بالا رفتن وزن مجدد نیست، بسیاری از افراد خیلی چاق بارها و بارها وزن کم می کنند و دوباره چاق می شوند! در هر بار از این تغییرات کم کردن همان مقدار وزن زمان بیشتری نیاز خواهد داشت و زمان کمتری برای جایگزینی، زیرا این روند سبب جایگزینی چربی های مفیدی که برای حفاظت از اندام های داخلی بدن هستند به چربی زیر جلدی می شود که علاوه بر ایجاد بیماری سبب اتلاف سرمایه و صدمه به اعتماد به نفس فرد نیز می شود.

نکته بسیار مهم این است که با آنکه امروزه سازمان غذا و داروی آمریکا(FDA) مصرف داروهایی مثل زینکال(اورلیستات) و سیبوترامین را مجاز دانسته است ولی تاکید می کند که مصرف این قرص ها نیز باید همراه با محدود کردن کالری دریافتی و افزایش انرژی مصرفی باشد. این بدین معناست که حتی مصرف قرص های تایید شده نیز بدون رعایت رژیم غذایی صحیح و اصولی و تحت نظر کارشناسان تغذیه و رژیم درمانی کارساز نیست، هر چند لازم است فعالیت های کبدی قبل از شروع رژیم درمانی و دارو درمانی به وسیله متخصصین داخلی بررسی شود، همچنین این سازمان توصیه اکید کرده است که «از مصرف همزمان یا بیش از اندازه داروهای لاغری تایید شده با هم پرهیز شود»، همچنین دکتر Lutasak رئیس بخش بیوشیمی و تغذیه انستیتو سلامت آمریکا اعتقاد دارد که داروهای کاهنده وزن، داروهایی برای درمان بیماری های جدی است، این داروها فقط برای افراد واقعاً چاق توصیه می شود و مصرف این داروها برای افرادی که می خواهند فقط مقدار کمی وزن از دست بدهند مجاز نیست.

سیم پیچی آرواره ها:


در این روش با بستن آرواره ها خوردن را به نوشیدن از طریق نی محدود می کنند، این روش به عنوان راهی برای کاهش وزن بدن موثر بوده است هر چند بدون آموزش و حمایت پس از باز شدن مجدد فکر بدن به سرعت به میزان اولیه باز می گردد.

ورزش:


فعالیت بدنی برای سلامت بسیار موثر است و از آن مهمتر برای کاهش وزن و نگهداری آن در شرایط ایده آل یک عامل مهم به شمار می آید، شواهد نشان داده است که چگونگی توزیع چربی در بدن می تواند برای سلامتی خطرناک باشد، به عنوان مثال تجمع چربی در ناحیه شکم(در مقایسه با ران و باسن) با ایجاد بیماری هایی مثل بالا رفتن کلسترول، فشارخون، دیابت، بیماری های قلبی و برخی از انواع سرطان ها ارتباط دارد. انجام ورزش به طور منظم و جدی می توانند سبب کاهش چربی شکمی و بنابراین کاهش خطر بیماری های وابسته به آن شود. توصیه می شود روزانه نیم ساعت فعالیت بدنی متوسط داشته باشید که می تواند شامل پیاده روی، دوچرخه سواری و شنا باشد.

ورزش علاوه بر آنکه مانع از تجمع چربی در سلول های چربی می شود سبب تقویت عضلات و کاهش خطر ابتلا به انواع بیماری ها و مشکلات خواهد شد.

قرص های لاغری:

گاهی در بیماران دارای بیش از ۲۰ کیلوگرم اضافه وزن و کسانی که به سایر عوامل خطر مثل دیابت نوع دو، فشارخون بالا و افزایش میزان کلسترول و تری گلیسیریدهای خون مبتلا هستند علاوه بر رژیم غذایی و ورزش می تواند موثر باشد. این داروها می توانند باعثکاهش دریافت انرژی شده و در این راه از پاره ای مکانیسم ها برای کم کردن اشتها، پر کردن معده، افزایش سوخت و ساز پایه، مداخله جذب چربی و کربوهیدرات(قند) و… کمک بگیرند.
اما نکته مهم این است که آثار جانبی داروها به همراه مزایا و خطرهای مربوط به آنها بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.

امروزه داروهای لاغری را به دو دسته «موثر بر سیستم عصبی مرکزی» و «غیر موثر بر سیستم عصبی مرکزی» طبقه بندی می کنند.

در سال ۱۹۹۲۱۹۹۱ یک دسته از داروها وارد بازار شدند که ترکیب موثر آنها «فنیل پروپانول آمین»(PPA) بود، در سال ۲۰۰۰ دانشمندان گزارشی را از سکته مغزی زنانی که از(PPA) استفاده کرده بودند منتشر کردند و به دلیل خطرناک بودن عوارض، از شرکت ها خواسته شد که تولید این دارو را برای کاهش وزن متوقف کنند.

بعد از مدتی سری دیگری از داروها که سبب افزایش سروتونین در مغز می شوند وارد بازار شدند که این دسته از داروها نیز به دلیل ایجاد بیماری های دریچه قلب و افزایش فشارخون ریوی از بازار خارج شدند.

هنگام استفاده از قرص های لاغری به نکات زیر توجه داشته باشید:


اغلب داروهای کاهنده وزن برای مصرف در یک دوره زمانی محدود و کوتاه طراحی شده اند و مصرف طولانی مدت و بیش از اندازه عوارض جدی ایجاد می کند.

قرص های لاغری می توانند بین ۵/۲ تا ۱۰ کیلوگرم بیشتر از روش های غیر دارویی(به جز جراحی) سبب کاهش وزن شوند اما متاسفانه بارها مشاهده شده که پس از قطع مصرف قرص وزن به حالت اولیه برگشته است.

مصرف داروهای لاغری باید حتماً زیر نظر یک مشاور تغذیه و رژیم درمانی یا پزشک متخصص صورت بگیرد.

مصرف داروهای لاغری از نظر دوز و طول مدت درمان و برای جلوگیری از اعتیاد و وابستگی به آن حتماً باید تحت کنترل باشد، اگرچه داروهای لاغری که حاوی آمفتامین و افدرین نیستند اعتیاد ایجاد نمی کنند اما می توانند موجب اعتیاد روانی به مصرف داروهای لاغری شوند. حتماً پزشک یا مشاور خود را در جریان تاریخچه بیماری، مصرف داروها، سیگار و مواد مخدر قرار دهید.

لیپوساکشن و لیزرلیپولیز:


این عمل ها شامل ذوب کردن ذخیره چربی از طریق یک سوند و خارج کردن آن به وسیله یک لوله است، برعکس آنچه در ایران شاهد آن هستیم این روش برای کاهش وزن صورت نمی گیرد بلکه بیشتر برای زیبایی انجام می شود زیرا در هر بار فقط حدود ۷ کیلوگرم چربی را می توان از بدن خارج کرد، در ضمن از عوارض این عمل می توان به عفونت شدید، سلولیت، ‌ آمبولی، خونریزی و در نهایت مرگ اشاره کرد.

جراحی: چاقی مفرط و مرگبار گاه به کمک جراحی درمان می شود. این روش برای کسانی که بیش از ۲۰ کیلوگرم همراه با سایر عوامل خطر دارند توصیه می شود. در این زمینه روش های گوناگونی به کار می رود تا بتوان میزان چربی ذخیره شده را کاهش نداد، پیش از اینکه افراد بسیار چاق برای جراحی برگزیده شوند باید یک برنامه جامع شامل محدود کردن کالری مصرف روزانه، ورزش و فعالیت بدنی، تعدیل شیوه زندگی و مشاوره روانی را تجربه کرده باشند و در صورت ناتوانی در کاهش وزن بدن به اندازه یک سوم مقدار مورد نظر یا بازگشت مجدد وزن کاندیدای جراحی شوند، چنین بیمارانی به چاقی کشنده مبتلا هستند و باید تحت جراحی قرار گیرند، پیش از انجام جراحی بیمار باید به طور گسترده ای از نظر فیزیولوژیک، علائم طبی، مسائل روحی و نیز اعتماد به نفس، افسردگی و سایر مشکلات مورد ارزیابی قرار بگیرند.

بالون معده:


بالون معده یک روش ساده و بدون جراحی برای کاهش اشتها و کاهش حجم معده است. در این روش پزشک فوق تخصص گوارش توسط آندوسکوبی و پس از اطمینان از سالم بودن معده بالون را به داخل معده فرستاده و سپس براساس اندازه معده بیمار آن را بسته به نوع بالون از مایع یا هوا به میزان ۵۰۰ تا ۸۰۰ سی سی پر می کند. بالون حدود دو سوم از حجم معده را پر کرده و سبب ایجاد سیری زودرس و کاذب می شود. پس از ۶ ماه پزشک دوباره آن را با آندوسکوپی خارج می کند، اخیراً از انواع بالون معده با ماندگاری یک سال نیز استفاده می شود. این کار عوارضی نیز به همراه دارد که بیشتر به دستگاه گوارش مربوط است که شامل تهوع، درد و سوزش در ناحیه معده، سوراخ شدن معده بود و در موارد نادری به انسداد روده منجر می شود.

حلقه معده:(باندینگ معده)


در این نوع از عمل کاهش وزن، قرار دادن باند سیلیکون دور قسمت بالای معده و ایجاد یک مسیر عبور باریک به قسمت پایین تر باعثحرکت آهسته مواد غذایی در طول دستگاه گوارش می شود. از آنجا که غذا از سیستم گوارش به آرامی می گذرد و از عوارض احتمال جانبی که بیشتر در عمل های دیگر صورت می پذیرد مانند سندرم دامپینگ(عبور مواد غذایی از سیستم گوارش با سرعتی بیش از حد و در نتیجه دل درد شدید و اختلال گوارش و سردرد و…) می کاهد، علاوه بر این با قرار دادن باند دور قسمت فوقانی معده، معده به دو قسمت تقسیم می شود و در قسمت فوقانی به صورت یک کیسه می شود، از آنجایی که قسمت فوقانی معده ظرفیت کمی دارد، سریع پر شده و بدن احساس سیری زودرس می کند، هنگامی که قسمت فوقانی معده پر می شود و به نحوی پیغام به مغز مخابره می کند که مغز احساس سیری و پر شدن تمام معده را کرده؛ بنابراین تمایل به خوردن کاهش یافته و میزان مصرف وعده غذایی به طور قابل توجهی کاهش می یابد. این عمل نیز عوارضی نظیر درد و سوزش معده، نیاز به گذاشتن یک وسیله خارجی در بدن دارد و در برخی موارد به علت لغزش باند اثربخشی این عمل کم می شود.

زندگي ايراني/ شماره ۴۹/ مهر ماه ۹۲/ سيد محمد قاضي مرعشي/ صفحه ۵۲