پس از توافق ژنو، فعالان بازار ارز و سکه میدان فردوسی تا چهارراه استانبول از کاهش قیمت‌ها در روز یکشنبه سوم آذر خبر دادند. آنها به خریداران توصیه می کردند که برای خرید دلار دست نگه دارند.
به گزارشافکارنیوز، اما این کاهش چندان دوامی نداشت و دلار بار دیگر به سطح ۲۹۷۰تومان بازگشت. دراینجا سوالی مطرح می شود و اینکه کاهش نرخ دلار در چه زمانی رخ می دهد؟
در همین زمینه، غلامرضا کیامهر، کارشناس اقتصادی می گوید: «نباید انتظار داشته باشیم که بلافاصله بعد از امضای توافقنامه اولیه ژنو میان ایران و کشورهای ۵ + ۱، همه قیمت ها به خصوص قیمت سکه و ارزهای خارجی سقوط کنند. کاهش یا سقوط قیمت طلا و ارز درگام اول حاصل جو روانی به وجود آمده از امضای توافقنامه بوده است. کما اینکه بعد از انتخاب دکتر حسن روحانی به ریاست جمهوری ایران، مشابه همین جو روانی را که منجر به کاهش قیمت دلار و سکه شد، شاهد بودیم. به یاد داریم در آن زمان، رییس کل جدید بانک مرکزی ایران، دکتر ولی الله سیف، نگران از اینکه مبادا با سقوط بیشتر نرخ ارز مشکلاتی برای
برخی از فعالان اقتصادی ایجاد شود در سخنرانی اتاق ایران بحثکف قیمت ۳هزار تومانی را برای نرخ دلار به میان آورد. این اظهارات وی با موجی از مخالفت ها در محافل مختلف از جمله مجلس روبرو شد.»
این کارشناس اقتصادی می افزاید: «اما اکنون شرایطی متفاوت از ماه های بعد از انتخابات ریاست جمهوری ایجاد شده است که تمامی آن تابع جو روانی نیست و هرچه از امضای قرارداد ژنو فاصله بگیریم، آثار مثبت امضای توافقنامه در زمینه های مختلف به خصوص دررفع برخی از تحریم ها و آزاد شدن بخشی از دارایی های ارزی ایران در خارج از کشور بیشتر آشکار شود و به دنبال آن چشم اندازهای روشن تری برای توافق های پیشتر میان ایران و گروه کشورهای ۵ + ۱ پدیدار شود، باید انتظار کاهش بیشتر نرخ دلار و سایر ارزهای متغیر در کشور داشته باشیم.»
کیامهر در ادامه می گوید: «در حال حاضر یکی از مشکلات بزرگ ما این است که نمی توانیم درآمد ارزی حاصل از فروش نفت را از طریق شبکه های بانکی به داخل کشور منتقل کنیم و به همین علت کشور با نوعی کاهش ارزی روبرو شده است. در حالیکه تقاضا برای ارز در ماه های گذشته افزایش یافته است. بنابراین از حالا به بعد اگر اتفاق خاصی در روند اجرای مفاد توافقنامه ژنو نیفتد و همه چیز به خوبی و خوشی پیش برود، به دلایل ورود مقدار قابل ملاحظه ای از ارزهای بلوکه شده از خارج به داخل کشور و پیشی گرفتن تدریجی عرضه بر تقاضا ما شاهد روند نزولی نرخ ارز و منطقی تر شدن قیمت آن در یک بازه زمانی نه چندان
طولانی خواهیم بود. بنابراین، این بار دیگر کاهش نرخ ارز مربوط به موج روانی نبوده بلکه حاصل مزیت های امضای توافقنامه ژنو خواهد بود.»
کاهش شدید سکه در مقابل سکوت سنگین دلار
در حالیکه در بازار ارز تغییراتی چشمگیر صورت نگرفت در بازار سکه اما کاهش شدیدی رخ داد. به طوریکه روز دوشنبه، قیمت سکه تمام بهار آزادی در بازار تهران به ۸۱۰هزار تومان نیز رسید. اما دلیل تغییرات شدید سکه به رغم آرامش بازار دلار چه بود؟ غلامرضا کیامهر، اینگونه بیان می کند: «درمورد طلا وضع تاحدی متفاوت است. در هفته های اخیر قیمت های جهانی روندی کاهشی پیدا کرد. تحت تاثیر این روند نزولی به طور طبیعی قیمت طلا در داخل رو به کاهش گذاشته است. دلیل دیگر این است که قبلا مقادیر از درآمدهای ارزی کشور در خارج به طلا تبدیل شده و به داخل ایران منتقل شده بود. درنتیجه ذخایر طلای ما
افزایش یافته و تحت تاثیر این دو عامل یعنی افزایش ذخایر و کاهش قیمت های جهانی، طبیعی است که کاهش قیمت طلا بیش از کاهش قیمت ارزهای جهانی باشد. لازم به ذکر است پیرو این دو مورد ذکر شده ما از نقطه نظر عرضه در بازار طلا به اندازه دلار و ارزهای خارجی با مشکل روبرو نبودیم.»
آیا بانک مرکزی می تواند مانع از ارزانی دلار شود؟
کیامهر تاکید می کند: «درحال حاضر با آزادی ۴میلیارد دلار از دارایی های بلوکه شده ایران موافقت شده و این درحالیست که میزان دارایی ها بلوکه شده ایران به ۶۰میلیارد دلار می رسد. اگر اینها به داخل کشور سرازیر شود قطعا ما شاهد کاهش نسبی نرخ ارز خواهیم بود. چون صادرکنندگان غیرنفتی کشور نیز دلارهای خود را می توانند به ایران بیاورند. در آن زمان چیزی به اسم اتاق مبادلات ارزی مفهومی نخواهد داشت. خرید و فروش ارز در بازار آزاد و در شبکه بانکی مانند دهه گذشته به یکدیگر نزدیک خواهند شد.»
وی در ادامه می گوید: «کسانی در دو سال گذشته به خاطر ترس از افزایش نرخ تورم، کاهش قدرت خرید پول ملی و کاهش ارزش برابری ریال بخشی از دارایی های خود را به دلار و سایر ارزهای معتبر تبدیل کرده اند به طوریکه براساس آمارها گفته می شود در حال حاضر در حدود ۲۰میلیارد دلار ارز در پستوی خانه ها نگه داری می شود. با رفع نگرانی های گذشته چناچه ارزهای ذخیره شده در خانه های مردم به تدریج به بازار عرضه شود، التهاب بازار ارز فرو خواهد نشست و بازار ارز یک روند طبیعی پیدا خواهد کرد. یعنی دیگر حرصی برای تبدیل ریال به ارز وجود نخواهد داشت. در چنین حالتی بازار نرخ واقعی ارز را بدون کسب
اجازه از بانک مرکزی تعیین می کند و بانک مرکزی چاره ای جز تبعیت از نرخ تعیین شده توسط بازار را نخواهد داشت»
این کارشناس اقتصادی تصریح می کند: «در واقع همانطور که قانون عرضه و تقاضا بر همه کالاها حاکم است در آینده با برقراری تعادل میان عرضه و تقاضای ارز و حتی با ورود دلارهای بلوکه شده ایران به داخل کشور، عرضه بر تقاضا پیشی گرفته و بازار فرمان کاهش بیشتر نرخ ارز را بدون کسب اجازه از مقامات دولت و بانک مرکزی صادر خواهد کرد.»
کاهش نرخ دلار تا چه قیمتی و به چی قیمتی؟
به اعتقاد او، «پول ملی ما به دلایل مختلف، از جمله اینکه ریال متعلق به سرزمین بالقوه ثروتمند است، دومین دارنده منابع گاز و سومین دارنده منابع نفت و دارای انواع معادن و پتانسیل های بالای اقتصادی، به مراتب بالاتر از آنچه است که در این شرایط ویژه پیدا کرده است. در صورتی که تعادل برقرار شود و به شرط اینکه اخلالی در توافق ژنو از سوی طرفین صورت نگیرد و تمام مفاد این توافقنامه اجراشود، در بازه زمانی ۷ تا ۸ ماهه قیمت دلار به زیر ۲هزار تومان خواهد رسید.»
کیامهر، با تاکید براینکه تمامی افزایش قیمت دلار مربوط به تحریم ها نیست می افزاید: «دولت دهم به دلیل کسری بودجه شدید خود، برای تامین این کسری بودجه و از سوی دیگر تسویه بدهی خود با بانک مرکزی به طور تصنعی برای اینکه درآمد ریالی خود را به صورت صوری افزایش دهد، قیمت دلار را افزایش داد. این آخرین میراثی بود که دولت دهم برای دولت یازدهم برجای گذاشت. همین اقدام کمر اقتصاد و معیشت مردم را به دو نیم تقسیم کرد.»
وی بار دیگر تصریح می کند: «نباید انتظار داشته باشیم اثار توافق ژنو به زودی خود را نشان دهد. بنای بحران ارزی ده ساله را سریعا نمی توان بازسازی کرد. باید به دولت و جامعه برای آشکارشدن آثار مثبت توافق ژنو وقت داد. در آنصورت در یک بازه زمانی منطقی، قیمت سایر اقلام زندگی فرو خواهد ریخت. از اقلام خوراکی گرفته تا سایر اقلام. ما کشوری به شدت ارز محور هستیم. فقط مانده مواد اولیه آب خوراکی را با ارز وارد کنیم. ۸۵درصد از صنایع ما باید مواد اولیه خود را با ارز از خارج وارد کنند. ما یک سال است که با ارز ۳هزار تومانی مواد اولیه را وارد می کنیم. نرخ ارز کمتر باشد، قیمت تمام شده واردات
ما کاهش می یابد.»
این کارشناس اقتصادی تصریح می کند: «ما الان کنجاله و سویا و ذرت برای مرغداری و دامداری از خارج وارد می کنیم. اگر اینها را وارد نکنیم مرغ های ما می میرند. علوفه باید از خارج وارد کنیم. برای واردات باید ارز مصرف شود که هر چه قیمتش بالاتر باشد قیمت تمام شده آن بیشتر می شود. ما کشوری ارز محور هستیم. طبیعی است که با کاهش قیمت ارز، قیمت تمام شده تولید از گوشت گوسفند و گاو گرفته تا قیمت خودرو کاهش می یابد. قدرت خرید مصرف کنندگان افزایش می یابد، تورم کاهش می یابد، ارزش پول افزایش یافته و درنتیجه زمینه برای حذف تدریجی یارانه ها فراهم می شود. وقتی ۱۰۰هزار تومان جیب مردم قدرت
خرید قبلی را به دست آورد، احتیاجی به یارانه نداریم.»
دولت دهم ۴۵هزار تومان در جیبمان گذاشت. ۵۰۰هزار تومان با افزایش نرخ تورم و دلار از جیبمان برداشت. این روند معکوس خواهد شد.
چرا ریال ایران در خارج از ایران نایاب شد؟
درحالیکه دلار در ایران در برابر ریال ارزش زیادی را از دست نداده است که خبرگزاری مهر از نایاب شدن ریال ایران در کویت خبر داده است. کیامهر در این زمینه معتقد است: «آنها بیشتر اطلاع دارند که چه اتفاقی برای ریال ایران قرار است بیفتد. آنها یعنی امارات، عربستان و کویتی ها با بازار آزاد در ارتباط هستند و فهمیده اند که قرار است بعد از توافقات ژنو چه اتفاقات خوبی بیفتد. آنها بهتر از ما می توانند پیش بینی کنند دلار در برابر ریال سقوط ارزش خواهد داشت. بنابراین این کشورها شاخص بهتری خواهد بود. آنها مظنه ها را از توکیو، نیویورک و لندن می گیرند و برهمین اساس پیش بینی می کنند.»
وی در آخر اینگونه بیان می کند: «گرچه انحصار دلار در دست دولت است اما صادرات غیرنفتی ما به ۴۰میلیارد دلار رسیده است. انحصار به آن شدت وجود ندارد. برای بانک مرکزی نیز صرف نمی کند دلار را نگه دارد. باید دلارها را به ریال تبدیل کند تا دولت خرج خود را تامین کند. صادرکننده ها پول های خود را به داخل کشور آورده و تبدیل به ریال خواهند کرد. درنتیجه همیشه در وفور عرضه دنیا به کام تقاضا می شود.»
