به گزارش افکارنیوز، روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» در مطلبی با اشاره به تلاش اخیرمقامات سعودیبرای بهبود روابط با ایران، این امر را ناشی از موقعیت برتر ایران در حال حاضر در منطقه دانسته و در عین حال، از ادامه رقابت میان دو کشور سخن گفته است.
در این مطلب به طور خلاصه آمده است:
سال هاست که رقابت پر تب و تاب میان عربستان سعودی و ایران بر سر تفوق منطقه ای، تقریباً بر تمامی منازعات در منطقه خاورمیانه سایه انداخته است. به همین دلیل، برای بسیاری در غرب تعجب برانگیز است که در شرایطی که منطقه همچنان در تنش به سر می برد، این دو کشور در پی راه هایی برای کاستن از رقابت خود هستند.
با این حال، در شرایطی که ریاض و تهران، هر دو از تنش زدایی سخن می گویند، به باور کارشناسان، حقیقت آن است که چرخش این دو رقیب، با هدف منطبق کردن خود با پویش های در حال تغییر منطقه ای صورت می گیرد. در حال حاضر،ایرانبا حفظ موفقیت آمیز متحد خود، یعنی بشار اسد در قدرت و همچنین گشودن کانال مذاکرات با آمریکا، دست بالا را در منطقه پیدا کرده است.
یکی از مشاوران حکومت سعودی که نخواسته نامش فاش شود، ضمن تأیید این موضوع می گوید: «در حال حاضر، ایران در موضع قوی تری نسبت به عربستان قرار دارد. آن ها کارت های بیشتری در اختیار دارند».
این موضع فعلی ایران، پیامدهای خود را در حوزه های کلیدی مورد منازعه با عربستان و همچنین آمریکا، نشان داده است. این امر سب تحکیم موضع ایران در عراق، تقویت متحدان این کشور که مخالف رژیم اسرائیل هستند و همچنین نیروهای مخالف نفوذ آمریکا در منطقه شده است.
این تغییر موازنه قوا در منطقه، همچنین سبب شده ایران بتواند پیوندهای اقتصادی قوی تری را با دیگر کشورهای منطقه خلیج فارس برقرار کند. کشورهایی که عربستان به شدت مایل است آن ها را در کمپ خود حفظ نماید.
همین امر سبب شده سعودی به تأمل درباره این موضوع بپردازند که چگونه اوضاع به ضررشان تغییر کرده است. سعودی ها از اینکه متحدانشان در دولت اوباما در حال عقب کشیدن خود از منطقه خاورمیانه هستند و در عین حال، شورشیان سوری نیز در مقابل دولت این کشور ناکام مانده اند، احساس ناخرسندی می کند.
البته در پی تغییر دولت در مصر و کمک های فراوان سعودی ها به دولت جدید قاهره، جای پای عربستان در این کشور تحکیم شد؛ اما در حال حاضر، نفوذ منطقه ای مصر اندک است، زیرا اولویتش تأمین ثبات و سامان بخشیدن به اوضاع داخلی است. در این شرایط و در حالی که نفوذ ایران در عراق، سوریه، لبنان، بحرین و یمن ادامه دارد، سعودی ها از وزیر خارجه ایران دعوت کردند تا به کشورشان سفر کند.
با این حال، تحلیلگران و همچنین سیاستمداران منطقه بر این باورند که علاقه به گفت و گو، لزوماً به معنای تمایل به بستن پرونده اختلافات میان دو طرف نیست. دلیل آن نیز در ماهیت رقابت ها و اختلاف های دو کشور نهفته است.
کریم سجادپور، دستیار ارشد پژوهشی در موسسه «کارنگی» در این زمینه می گوید: «وقتی شما به ماهیت منازعاتی که آن ها در آن درگیر هستند می نگرید، می فهمید که دلیل این منازعات، نبود گفت و گو میان دو طرف نیست. دلیل اصلی، اختلافات جدی ژئوپلیتیک، قومی، فرقه ای و ایدئولوژیکی است که میان دو طرف وجود دارد».
از سوی دیگر، در برخی از جنبه های کلیدی، مشابهت های موجود میان ایران و عربستان سعودی، سبب تشدید اختلافات آن ها شده است. هر دوی این کشورها، قدرت های منطقه ای برخوردار از ثروت نفت هستند و از سوی دیگر، به سبب ماهیت اسلامی حکومت هایشان، بر جهان اسلام تأثیرگذار می باشند. در این چارچوب، پادشاهی سنی مذهب سعودی که متحد آمریکاست، خود را در مقابل ایران شیعه قرار داده که می خواهد منطقه را از شر نفوذ غرب خلاص کند.
به هر حال، در شرایط کنونی در حالی موضوع دعوت عربستان از وزیر خارجه ایران مطرح شده که دیپلمات های دو طرف، بر سر محتوا و دستور کار دیدار احتمالی با یکدیگر توافق ندارند. مصطفی علانی از تحلیلگران سعودی نزدیک به دولت این کشور، می گوید سعودی ها اصرار دارند که ایران خود را به دادن امتیازاتی به آن ها متعهد نماید. امری که مورد پذیرش ایران نیست.
وی می گوید: «دستور کار سعودی ها روشن است: طرح خود را روی میز بگذارید و به ما بگویید که می خواهید کدام بخش های آن را تغییر دهید. اما اگر ایران بدون هیچ گونه پیشنهادی بیاید، چیزی در کار نخواهد بود». اما از سوی دیگر، سعودی ها نگرانند که در یک «بازی با حاصل جمع صفر»، امتیازات بیشتری را از کف بدهند.
مقامات سعودی می گویند که احساس می کنند عراق را تا حد زیادی «باخته اند». همین امر سبب شده آن ها تمام تلاش خود را به کار ببندند تا حمایتشان از شورشیان سوری را افزایش دهند. اما امید اصلی سعودی ها این است که ایران در روند حمایت خود از بشار اسد تجدیدنظر کرده و همین امر، اسد را به سمت نوعی توافق سوق دهد. امری که تحلیلگران معتقدند با توجه به پیروزی های نیروهای اسد، غیرمحتمل است.
به هر حال، مجموعه این عوامل سبب شده که از یک سو، مقامات سعودی تلاش کنند تا حداقلی از تنش زدایی را در روابط با ایران به دست بیاورند و از سوی دیگر، ماهیت رقابت آمیز روابط دو کشور همچنان به قوت خود باقی بماند.
