به گزارشافکارنیوز،عصر روز گذشته نشست هم اندیشی بررسی پیمان دوجانبه پولی در مرکز ایتان با حضور صاحبنظران، اقتصاددانان، مسئولان بانک مرکزی و شرکت ملی نفت و برخی نماینده‌های مجلس برگزار شده بود که مشروح آن به شرح زیر است:
* رئیس مجمع عالی واردات: رفع گرفتاری‌های تاجران ایرانی در اتاق مبادلات با اجرای پیمان دوجانبه پولی
محمدحسین برخوردار در نشست بررسی پیمان دوجانبه پولی که توسط گروه ایتان برگزار شده بود، در تشریح چرایی اجرای پیمان دوجانبه پولی اظهار داشت: پیمان دوجانبه پولی در اوایل سالهای جنگ تحمیلی راه‌اندازی شد چرا که در آن سال‌ها در قبال فروش نفت، ایران کالای اساسی یا مواد اولیه و سایر مایحتاج خود را از کشورهای طرف معامله دریافت می‌کرد.
وی با تاکید بر اینکه پیمان دوجانبه پولی معمولا بین کشورهایی منعقد می‌شود که دوطرف علاقه‌مند به اجرای آن باشند تصریح کرد: کره هم این پیشنهاد را به ایران داده است، البته ما از کره مواد اولیه بسیاری وارد می‌کنیم و این پیشنهاد می‌تواند برای ما اثرات مثبتی به همراه داشته باشد.
رئیس مجمع عالی واردات گفت: اجرایی شدن پیمان دوجانبه پولی می‌تواند مشکلات تجار و فعالان اقتصادی داخل ایران را برای تامین ارز از طریق مرکز مبادلات و صرافی‌ها حل کند چرا که با اجرایی شدن این سیاست بانکهای دو کشور هستند که با پول‌های معتبر معاملات را انجام می‌دهند.
برخوردار ضمن اشاره به اینکه اجرای این سیاست موجب بهبود فضای کسب و کار در کشور می‌شود، تصریح کرد: الان با عراق و افغانستان نیز پیمان دوجانبه پولی داریم که این پیمان براساس ریال ایران منعقد شده است؛ به عنوان نمونه در عراق زائرین ایرانی ریال خرج می‌کنند و سپس در معاملات دو کشور، عراق در قبال کالاهای صادراتی ریال را به ایران پس می‌دهد.
وی ضمن اشاره به اینکه پیمان دوجانبه پولی در کشورهایی که با ایران مشکل دارند، می‌تواند گره‌گشا باشد، افزود: الان مراجعه به اتاق مبادلات ارزی برای یوآن چین به منظور خرید کالاهای اساسی ۳ ماه زمان می‌برد، اما اگر پیمان دوجانبه‌ای وجود داشته باشد، این زمان بسیار کمتر خواهد شد.
رئیس مجمع عالی واردات تاکید کرد: اجرای پیمان دوجانبه پولی در صورت همکاری دولت و طبقات کارشناسی بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
* دبیر کارگروه تعامل دستگاه‌های اقتصادی دولت و مجمع تشخیص مصلحت نظام: پیمان دوجانبه پولی آغاز پایان امپراطوری دلار است
بابک اسماعیلی در نشستی که به‌منظور بررسی پیمان دوجانبه پولی توسط گروه ایتان برگزار شده بود، اظهار داشت: در خردادماه سال ۹۰ طرحی توسط جمعی از دانشجویان در مرکز پژوهش‌ها مطرح شد که به‌دنبال آن جلساتی هم در مجلس و بانک مرکزی و آقای بهمنی رئیس کل وقت این بانک داشتیم.
وی با تأکید بر اینکه اراده خاصی در بانک مرکزی برای اجرای طرح پیمان دوجانبه پولی وجود نداشت، گفت: این درحالی است که تجربه موفق کشورهای همسایه برای ایران باید الگو قرار گیرد، همچنین باید از بحران‌هایی که در جهان به‌خاطر ارزهای جهان‌روا ایجاد شده نیز عبرت گرفت.
اسماعیلی تأکید کرد: متأسفانه از پیمان دوجانبه به‌عنوان تنها راه‌حل معضل تحریم یاد می‌شود در حالی که این موضوع اشتباه است.
وی اضافه کرد: پیمان دوجانبه پولی در مدل اقتصاد مقاومتی به‌صورت ویژه می‌تواند مدنظر قرار گیرد و در این اقتصاد تنها راه‌حل اجرای این پیمان است.
دبیر کارگروه تعامل دستگاه‌های اقتصادی دولت و مجمع تشخیص مصلحت نظام با تأکید بر اینکه بانک مرکزی باید به‌صورت جدی اجرای این پیمان پولی را در دستور کار قرار دهد، گفت: وضعیت اقتصادی ما معمولی نیست، به همین خاطر بانک مرکزی باید وارد عمل شود و برنامه‌های آفندی و پدافندی خود را برای مقابله با این بحران ارائه دهد.
وی اضافه کرد: بنده مذاکره‌ای با آقای بهمنی داشتم، در زمانی که ایشان در بانک مرکزی حضور داشت، وی گفت بدنه کارشناسی بانک مرکزی اعتقادی به این کار ندارد.
اسماعیلی در واکنش به توضیح بانک مرکزی مبنی بر اینکه این طرح در این بانک مورد رسیدگی قرار گرفته است، گفت: اگر بانک مرکزی پیمان دوجانبه پولی را مورد رسیدگی قرار داده است، باید نتایج آن را در رسانه‌ها منتشر کند.
* یک مقام بانک مرکزی: پیمان دوجانبه پولی چیز جدیدی نیست / قراردادهایی که دقیقه ۹۰ فسخ شدند
ظهره سعیدی تهرانی از اداره مطالعات و سازمان‌های بین‌الملل بانک مرکزی در نشست بررسی پیمان‌های دوجانبه پولی که توسط مرکز ایتان برگزار شده بود، اظهار داشت: بانک مرکزی از سال ۹۰ روی این سیاست کار می‌کند و جلسات بسیاری را هم با شورای امنیت ملی و سایر دستگاه‌ها برگزار کرده است.
وی با تاکید بر اینکه پیمان دوجانبه پولی طرح جدیدی برای بانک مرکزی نیست، گفت: در اجرای این طرح مهمترین موضوع اراده سیاسی کشورهاست چرا که برخی کشورها تا آخرین مرحله قرارداد هم با ایران پیش می‌روند ولی در آخر کار به خاطر عواقب تحریمها از انعقاد قرارداد جلوگیری می‌کنند.
سعیدی تهرانی اضافه کرد: این سیاست باید با کشورهایی بسته شود که علاوه بر رابطه اقتصادی مشترک روابط سیاسی مشترک هم داشته باشند.
وی با بیان اینکه ذخایر ارزی بانک مرکزی با محدودیت روبه رو است گفت: برهمین اساس نمی‌توانیم در پیمان‌های دوجانبه پولی ریسک‌های بالا را قبول کنیم البته کشورهای هند، ترکیه و پاکستان جلو آمدند ولی قرارداد پیمان دوجانبه با آنها نهایی نشد.
این مقام مسئول در بانک مرکزی با اشاره به اینکه این بانک بررسی‌های لازم برای پیمان دوجانبه پولی را آغاز کرده است، گفت: بانک مرکزی کار را شروع کرده ولی طرف مقابل هم باید مصمم باشد چرا که الگویی داده شده ولی در آخر با کشورها به نتیجه نرسیده‌ایم. برهمین اساس پیمان‌های دوجانبه باید بین کشورهایی انجام شود که از لحاظ تراز تجاری مشابه یکدیگر باشند.
وی اضافه کرد: در این مورد با کشور هند مذاکراتی انجام شد ولی هند تاکید کرد اوراق طلاق در ازای معاملات پرداخت شود ولی این ابزار برای بانک مرکزی ایران به صرفه نیست چرا که ذخایر ارزی محدود است و نمی‌توان با ثروت و ذخایر ملی بازی کرد.
به گفته سعیدی تهرانی پیمان دوجانبه کشور چین سیاسی است و این کشور می‌خواهد یوآن چین را تقویت کند و این ارز را وارد ذخایر ارزی کشورهای بین‌المللی بکند.
وی ضمن اشاره به اینکه در پیمان پولی فقط هدف تجارت نیست، گفت: در این طرح اعتبار ارزهای واسط مطرح است چرا که کشورها می‌خواهند بر اعتبار ارزهای خود بیافزایند.
سعیدی تهرانی با تاکید بر ضرورت هماهنگی و همسویی کشورها در پیمان دوجانبه پولی تصریح کرد: الان با کدام کشورها همسو هستیم؟ اگر پول افغانستان به کشور ما وارد شود ما با آن چه کار می‌توانیم بکنیم؟
وی افزود: در عین حال برخی از کشورها می‌گویند ریال ایران را قبول ندارند و ارز خاصی مثلا لیر ترکیه یا وون کره را پیشنهاد می‌دهند اما نباید در این قراردادها به گونه‌ای عمل شود که ارزهای بی‌مصرف برای کشور باقی بماند.
این مقام مسئول در بانک مرکزی اضافه کرد: اول باید بنیه‌های تولید در داخل ایران تقویت شود بعد ارز داخلی کشورمان را در منطقه تقویت کنیم؛ الان شرایط کشور طوری نیست که برای ذخایر ارزی سیاستهای پرریسک را در نظر بگیریم.
* سفیر سابق ایران در ونزوئلا: بانک مرکزی در برابر مبادله دو جانبه ارزی مقاومت می‌کند
سبحانی در هم اندیشی بررسی مبادله دو جانبه پولی با اشاره به این که در زمانی که کشور تحریم نبود با کشور اروگوئه تهاتر برنج و نفت داشتیم گفت: این روش برای مبادله بسیار عالی عمل می کرد، البته متأسفانه تجارت به این روش با اروگوئه متوقف شده اما اکنون آنها دوباره تمایل دارند که تهاتر برنج و نفت را با ایران ادامه دهند.
وی با اظهار این که در مبادلات مالی با پاکستان نیز دچار مشکل هستیم گفت: با استفاده از روش مبادله دو جانبه ارزی می توان این مشکلات را بر طرف کرد اما بانک مرکزی در مقابل این موضوع مقاومت می کند چرا که این روش در کتابهایی که آنها خوانده اند، نیامده است.
سبحانی با تاکید بر این که در شرایط تحریم، مبادله دو جانبه ارزی تنها راه حل است گفت: امیدواریم که دولت این کار را انجام دهد. البته این کار نیاز به یک اراده سیاسی و مجریان شجاع دارد.
وی ادامه داد: پول رسمی کشور اکوادور، دلار امریکاست، اما رئیس جمهور این کشور که تحصیل کرده کشور امریکاست، پول مجازی " سوکر " را ایجاد کرد تا بخشی از مبادلات بین این کشور با کشورهای منطقه با این پول انجام شود.
این دیپلمات سابق کشور، با بیان این که نیازی نیست که بر خوب بودن روش مبادله دوجانبه ارزی تاکید شود گفت: با توجه به تحریمها باید کشور به این سمت برود. اگر اصل این موضوع پذیرفته شود باید در مورد چگونگی اجرا آن بحثشود نه خوب یا بد بود آن.
سبحانی با تاکید بر اینکه بانک مرکزی ایران باید همیشه آمادگی مبادله دو جانبه ارزی را داشته باشد یادآور شد: باید روشهای مدیریت متناسب با شرایط کشور انتخاب شود؛ به طوری که این مبادله شابد با ارز دو کشور، طلا و یا حتی دلار آمریکا انجام شود.
وی با بیان این که بانک مرکزی ایران در این زمینه آخر است گفت: مشکل این است که بانک مرکزی درباره مسائلی اظهار نظر می کند که صلاحیت ندارد؛ مثل واردات برنج از هند.
وی ادامه داد: با توجه به این که مصرف برنج در کشورهای همسایه مانند ترکیه بالاست می توانستیم طلب نفتی خود را با برنج هند تهاتر کنیم و بعد برنج را به کشورهای همسایه بفروشیم.
سبحانی خاطرنشان کرد: اگر در جنگ نظامی، فرماندهان نظامی باید تصمیم بگیرند در جنگ اقتصادی باید فرماندهان اقتصادی که همان بانک مرکزی است، متناسب با شرایط تصمیم گیری کند.
* مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت: ایجاد اتاق تهاتر پایاپای برای حذف مبادلات بانکی خارجی
محسن قمصری در هم اندیشی بررسی پیمان دوجانبه پولی گفت: نباید به گونه ای مطرح کرد که پیمان دوجانبه ارزی امپراطوری دلار یا یورو را برهم می زند و ما به دنبال مبارزه با این دور ارز هستیم؛ چراکه در حال حاضر این دو ارز بر اقتصاد جهان حاکم هستند.
وی ادامه داد: بهتر است به دنبال این باشیم که چه چیزی منافع ما را تامین می کند، شاید خوشایند نباشد که بگوئیم که دلار و یورو منافع ما را تأمین می کند، اما اگر واقعا منافع کشور در گرو این دو ارز است باید به سراغ آنها برویم.
مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران با تاکید بر این که پیمان دو جانبه ارزی نیاز به اراده و خواست دو طرف دارد گفت: امروزه قدرت مسلط آمریکایها هستند و از این قدرت هم استفاده می کنند به طوری که سفیر هند اعلام کرد که امریکایی ها تهدید کرده اند که اگر ای. سی. یو را ادامه دهیم از صادرات کالاهای هندی به امریکا جلوگیری می کنیم.
وی ادامه داد: یا سفیر کره جنوبی اظهار کرد که در مقابل ۱۷میلیارد دلار مبادله با ایران، ۱۷۰ میلیارد دلار صادرات به آمریکا داریم و آمریکا ما را تهدید می کند که اگر در نقشه های آنها همکاری نکنیم جلوی این حجم از صادرات را می گیرند و به همین دلیل است که آنها نمی توانند ۱۷۰ میلیارد دلار را فدای ۱۷ میلیارد دلار کنند.
قمصری با اشاره به این که ایران هم خواهان اجرای پیمان دو جانبه ارزی است گفت: اما کشورها ترجیح می دهند که خرید و فروش با دلار انجام شود؛ به طوری که علی رغم رابطه خوبی که با چینیها داریم اما آنها حاضر نیستند با ایران با پول محلی خود مبادله کنند و تمایل به دلار و یورو دارند.
وی افزود: اگر در شرایط تحریم بتوانیم، توافقی ایجاد کنیم که مبادلات بانکی حذف شود، کار بسیاری مؤثری در جهت دور زدن تحریمها خواهد بود؛ مانند تهاتر نفت و برنج و یا تهاتری که نتیجه آن فولاد مبارکه است.
قمصری با بیان این که در گذشته تهاتر کالا به کالا صورت می گرفت اما اکنون می توان تهاتر دفتری ایجاد کرد گفت: در این روش جنسی که خرید و فروش می شود در دفاتر ثبت می شود.
وی با اشاره به اینکه بیشتر مبادلات مالی در قالب دلار و ارز صورت می گیرد گفت: کلیه مبادلات نفت خام در جهان با دلار انجام می شود. البته از زمان شروع تحریمها قسمتی از درآمدهای نفتی را به یورو و سایر ارزها دریافت می کنیم.
قمصری تاکید کرد: اگر کشوری حاضر شود در یک پیمان طرفینی، ارز دیگری حاکم بر مبادلات شود، شرکت ملی نفت ایران نیز آماده همکاری در این زمینه است. البته این روش نیز محدودیتهایی ایجاد خواهد کرد؛ چرا که آزادی عمل تجارت در دنیا را ندارد اما بهتر از شرایط فعلی خواهد بود.
* دبیر کمیسیون برنامه و بودجه مجلس: تمایل ۱۸ کشور آسیایی برای امضای پیمان دوجانبه پولی با ایران
اسماعیل جلیلی در هم اندیشی پیمان دو جانبه پولی با طرح این سؤال که آیا سایر کشور ریسک نوسانات ریال ایران را خواهند پذیرفت؟ گفت: اگر ریسک بین المللی و محلی یورو و دلار کمتر از ریسک ارز محلی ما باشد آیا منطقی است که مبادلات با پول ملی انجام شود؟
وی ادامه داد: بعد از اعمال تحریمها و محدودیتهای ایجاد شده در مبادلات ارزی، هند حاضر شد با روپیه با ما مبادله کند اما ما قبول نکردیم. ۳.۵ میلیارد نفت خامی که صادر شد و درآمد حاصل از آن بلوکه شد، به دلیل این که در نظام اقتصادی هند سالانه ۲۰ درصد از ارزش پول ملی کاهش می یابد، در مقابل مبادله با روپیه مقاومت کردیم و ارز واسط را پول روسیه قرار دادیم.
این عضو کمیسیون برنامه و بودجه با اشاره به این که کشورها علاقمند به تسهیل مبادلات با کشورها هستند گفت: در یک جلسه آسیایی که ۱۸ کشور با اقتصاد مناسب حضور داشتند، اکثر کشورها اعلام کردند که مشکل قانونی برای پیمان دو جانبه با ایران نداریم اما مسئله اعتماد در این رابطه وجود دارد که به بی اعتمادی به اقتصاد ایران باز می گردد.
جلیلی تاکید کرد: قبل از توجه به ارز ملی یا محلی باید به اقتصادی پایدار با رشد مناسب داشت؛ به طوری که مورد پذیرش قرار بگیریم و پول ملی را به سایر کشورها به قبولانیم. اما این دلیل نمی شود که این روش را به عنوان رویکردی متنوع نادیده بگیریم چرا که می توان از آن در سبد تجاری خود استفاده کنیم؛ البته این کار شتاب زده امکان پذیر نخواهد بود.
* مدیرکل برنامه ریزی استراتژیک شرکت ملی نفت: دیر به فکر افتتاح حساب بانکی با پشتوانه ریال برای حذف دلار افتادیم
سعید قوام پور با اشاره به این که نفت خام پشتوانه کشور است گفت: گاهی پیشنهاد می شد که در کشورهایی که نفت ایران را می خرند حسابهای دو یا سه جانبه با پشتوانه نفت خام افتتاح شود.
وی ادامه داد: درگذشته می توانستیم در برابر اعتبار ریالی خریداران، به آنها نفت بفروشیم اما اکنون شاید برای ایجاد چینین حسابهایی با پشتوانه پولی دیر شده باشد.
مدیرکل برنامه ریزی استراتژیک شرکت ملی نفت گفت: واقعیت این است که وزارت نفت تجهیزاتی نیاز دارد که با دو سه پیمان ارزی محدود نمی توان آنها را تهیه کرد؛ چرا که ممکن است به یک فناوری خاص نیاز داشته باشد که در اختیار کشوری است که مبادلات آن با دلار یا یورو انجام می شود.
* یک اقتصاددان: بانک مرکزی در اجرای پیمان دو جانبه ارزی پای کار نیست
کریمی در هم اندیشی بررسی پیمان دو جانبه پولی گفت: مبادلات ارزی دوجانبه برای پوشش ریسک انجام می شوند.
وی با اشاره به این که پیمان ارزی دو جانبه ای میان بانکهای مرکزی بسته می شود گفت: با توجه به این که بانکهای مرکزی مسئول کاهش ارزش پول ملی هستند، بنابراین این ریسک را در این زمینه کاهش می دهند.
این اقتصاددان با اشاره به این که از دسامبر ۲۰۰۷ مبادله ارزی به این شیوه توسط آمریکایی ها ابداع شد گفت: این کشور برای این که ارزش دلار را برای کشورهایی که مدعی بودند ارزش دلار در بحرانها نوسانات دارد حفظ کند از این شیوه استفاده کرد، بعد از آن چینیها این روش را استفاده کردند.
کریمی ادامه داد: در کشورهایی که نوسانات ارزی شان زیاد است مانند ایران که ماهانه یک درصد تورم دارد، پله های کوچک تر را انتخاب می شود. بنابراین بحثاین نیست که کشورها حاضر نیستند با ریال ایران که پر نوسان است مبادله کنند بلکه این شیوه ریسک مبادله با ارزهای دیگر را کاهش می دهد و طرفین می توانند از طلا یا نفت هم به عنوان پایه استفاده کند. حتی روسها در تلاش هستند که انرژی را پایه قرار دهند.
کریمی تصریح کرد: در اجرای پیمان دو جانبه ارزی تنها کسی که پای کار نیست، بانک مرکزی است؛ این بانک بدون دلیل اعتقادی به این کار ندارد؛ مدیران دوره قبل نیز دغدغه انجام این موضوع را نداشتند. مدیران سابق بانک مرکزی مصداق کسی بودند که خود را به خواب زده بودند. این در حالیست که بانک مرکزی خط مقدم جنگ اقتصادی است.
* روایت ایروانی از اولین پیمان دوجانبه پولی ایران در سال ۱۳۵۰
محمدجواد ایروانی در نشست بررسی پیمان دوجانبه پولی که در مرکز ایتان برگزار شده بود اظهار داشت: تاریخچه پیمان دوجانبه پولی در ایران بسیار قدیمی است چرا که در سال ۱۳۵۰ ایران با چین قرارداد دوجانبه‌ای داشت که مبنای آن ریال بود.
وی با بیان اینکه ایران در سالهای قبل از انقلاب با اکو قرارداد دوجانبه داشت، گفت: در این قرارداد برای طرفین کف و سقفی تعیین شده بود که بر آن اساس اعضا از ارز واسط استفاده می‌کردند.
ایروانی با بیان اینکه در زمان جنگ کمیته‌ای متشکل از کشورهای بزرگ برای تأمین کالاهای کشورمان تشکیل شد، افزود: باید مطابق شرایط انعطاف داشته باشیم و همچنین نباید یکسو به منافع خود توجه کنیم چرا که باید منافع طرف مقابل نیز به رسمیت شناخته شود و بازی برد برد داشته باشیم.
وی با تأکید بر اینکه پیمان دوجانبه پولی پیشینه تاریخی دارد تصریح کرد: بعد از جنگ حتی ایران پیمان سه‌جانبه با اوکراین و افغانستان امضاء کرد.
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: این پیمانها می‌تواند کمک خیلی خوبی در روابط سیاسی کشورها باشد البته باید بنیان همکاری‌های بلندمدت در اجرای این سیاست مورد توجه قرار گیرد.
وی با طرح این پرسش که افق و آرایش اقتصاد جهانی در آینده چیست ادامه داد: الان سهم کشورهای بیریکس نزولی شده و در مقابل سهم اقتصادهایی مانند چین رو به افزایش است بنابراین باید ایران در انعقاد این قراردادها با کشورهای در حال رشد وارد معامله شود.
ایروانی به ارزهای جهان‌روا و پول جهانی اشاره و تصریح کرد: دلار بعد از جنگ جهانی دوم جهان‌روا شد و در سال ۱۹۷۱ اوپک طبق یک قانون نانوشته تصمیم گرفت تمام معاملات فروش نفت و قراردادهای آن با دلار انجام شود؛ بعد از این بود که دلار پرنوسان شد.
وی به ورود ارز یورو از سال ۲۰۰۰ میلادی اشاره کرد افزود: اقتصاددانان ورود یورو را فاجعه می‌دانستند البته بحران مالی ۱۹۹۷ و شرایط قبل از آن باعثشد کشورها در جریان کاهش ارزش منابع‌شان و ضرورت تنوع ذخایر ارزی قرار گیرند.
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: روابط سیاسی به کاهش ارزش معاملات دلار دامن میزند به عنوان نمونه روسیه بعد از اینکه با آمریکا به مشکل خورد ظرف یک هفته تصمیم گرفت دلار را حذف کند از همین رو باید توجه داشت که واکنشهای سیاسی همیشه نظامی نیستند بلکه با سیاستهای اقتصادی میتوان با جریانهای سیاسی برخورد کرد.
