همه میراثی که از یک نویسنده بر جا ماند

به گزارش خبرگزاري فارس، آثار جلال آل احمد را به طور کلی میتوان در ඵ مقوله یا موضوع؛ قصه و داستان، مشاهدات و سفرنامه، مقالات، ترجمه، خاطرات و نامهها طبقهبندی کرد.

* قصه و داستان

«دید و بازدید»(۱۳۲۴) نخست شامل ۱۰ داستان کوتاه بود که در چاپ هفتم دوازده داستان کوتاه را در بردارد. جلال جوان در این مجموعه با دیدی سطحی و نثری طنز آلود اما خام که آن هم سطحی است، زبان به انتقاد از مسایل اجتماعی و باورهای قومی می‌گشاید.
«از رنجی که می‌بریم»(۱۳۲۶) مجموعه هفت داستان کوتاه است که در این دو سال زبان و نثر داستان‌های جلال به انسجام و پختگی می‌گراید. در این مجموعه تشبیهات تازه، زبان آل احمد را تصویری کرده است.
«سه تار»(۱۳۲۷) مجموعه ۱۳ داستان کوتاه است. فضای داستان‌های سه تار لبریز از شکست و ناکامی قشرهای فرو دست جامعه است.
«زن زیادی»(۱۳۳۱) حاوی یک مقدمه و نه داستان کوتاه است. قبل از جلال، صادق چوبک و بزرگ علوی به تصویر شخصیت زنان در داستاهای خود پرداخته‌اند. زنان مجموعه زن زیادی را قشرهای مختلف و متضاد مرفه، سنت زده و تباه شده تشکیل می‌دهند.
«سرگذشت کندو‌ها»(۱۳۳۷) نخستین داستان نسبتاً بلند جلال است با شروعی به سبک قصه‌های سنتی ایرانی، «یکی بود یکی نبود غیر از خدا هیچکس نبود» این داستان به بیان شکست مبارزات سیاسی سالهای ۲۹تا ۳۱حزبی پرداخته است.
«مدیر مدرسه»(۱۳۳۷) این داستان نسبتاً بلند به نوعی میان خاطرات فرهنگی آل احمد است. گزارش گونه‌ای است از روابط افراد یک مدرسه با هم و روابط مدرسه با جامعه.
نون والقلم(۱۳۴۰) یک داستان بلند تاریخی که حوادثآن مربوط به اویل حکومت صفویان است. زبان نون والقلم به اقتضای زمان آن نسبتاً کهنه است.
«نفرین زمین»(۱۳۴۶) رمانی روستایی است که بازتابی از جریان‌های مربوط به «اصلاحات ارضی» در آن بیان شده است.
«پنج داستان»(۱۳۵۰) دو سال پس از مرگ آل احمد چاپ شده است.
«چهل طوطی اصل»(با سیمین دانشور)(۱۳۵۱) مجموعه شش قصه کوتاه قدیمی از «طوطی نامه» که با تحریری نو نگاشته شده است.»
«سنگی بر گوری»(نوشته۱۳۴۲، چاپ ۱۳۶۰)؛ رمانی است کوتاه و آخرین اثر داستانی آل احمد است.

* مشاهدات و سفرنامه‌ها
اورازان ۱۳۳۳، تات نشین‌های بلوک زهرا ۱۳۳۷، جزیره خارک، درٌ یتیم خلیج فارس ۱۳۳۹، خسی در میقات۱۳۴۵، سفر به ولایت عزرائیل چاپ ۱۳۶۳، سفر روس ۱۳۶۹، سفر آمریکا و سفر اروپا که هنوز چاپ نشده‌اند.

* مقالات و کتاب‌های تحقیقی

گزارش‌ها ۱۳۲۵، حزب توده سر دو راه ۱۳۲۶، هفت مقاله ۱۳۳۳، سه مقاله دیگر ۱۳۴۱، غرب زدگی به صورت کتاب ۱۳۴۱، کارنامه سه ساله ۱۳۴۱، ارزیابی شتابزده ۱۳۴۲، یک چاه و دو چاله ۱۳۵۶، در خدمت و خیانت روشنفکران ۱۳۵۶، گفتگو‌ها ۱۳۴۶.

* ترجمه

عزاداری‌های نامشروع ۱۳۲۲ از عربی، محمد آخرالزمان نوشته بل کازانوا نویسنده فرانسوی ۱۳۲۶، قمارباز ۱۳۲۷ از داستایوسکی، بیگانه ۱۳۲۸ اثر آلبرکامو(با علی اصغر خبرزاده)، سوء تفاهم ۱۳۲۹ از آلبرکامو، دستهای آلوده ۱۳۳۱ از ژان پل سار‌تر، بازگشت از شوروی ۱۳۳۳ از آندره ژید، مائده‌های زمینی ۱۳۳۴ اثر ژید(با پرویز داریوش)، کرگدن ۱۳۴۵ از اوژن یونسکو، عبور از خط ۱۳۴۶ از یونگر(با دکتر محمود هومن)، تشنگی و گشنگی ۱۳۵۰ نمایشنامه‌ای از اوژن یونسکو؛ در حدود ۵۰صفحه این کتاب را جلال آل احمد ترجمه کرده بود که مرگ زودرس باعثشد نتواند آن را به پایان ببرد؛ پس از آل احمد دکتر منوچهر هزارخانی بقیه کتاب را ترجمه کرد.

* خاطرات و نامه‌ها

نامههای جلال آل احمد (جلد اول 1364) به کوشش علی دهباشی، چاپ شده است که حاوی نامههای او به دوستان دور و نزدیک است.