به گزارش فارس،هیچکس نمیداند چه آیندهای در انتظار کلانشهر تهران و ساکنان آن است، هنوز خطوط مترو تمام نقاط شهرمان را پوشش نمیدهد، اتوبوسها از فشار جمعیت در آستانه انفجارند، مسافران گاه مدتهای طولانی به انتظار تاکسی در گوشه خیابان میایستند، تاکسیها گاه ساعتها خالی در شهر میچرخند شاید مسافر دربستی به تورشان بخورد و مالکان خودروهای شخصی که رغبتی به استفاده از حملونقل عمومی ندارند.

هرچند مسوولان ترافیک شهر بارها در اظهارنظرهای متعدد تاکید کرده‌اند که نباید و نمی‌توان برای استفاده شهروندان از خودروی شخصی محدودیت قائل شد، اما این را هم می‌گویند که با توجه به شرایط موجود و عدم فراهم بودن زیرساخت‌های لازم فعلا چاره‌ای جز اجرای طرح‌های محدودکننده برای تردد شهروندان با خودروی شخصی در سطح شهر نیست.

این روزها که ترافیک و آلودگی هوا در کلانشهر تهران بیداد می‌کند و هر از گاه شاخص آلاینده‌ها تا مرز هشدار و اضطرار پیش می‌رود، مسوولان ترافیکی شهر احتمال اجرای طرح‌های ترافیکی محدودکننده دیگر همچون توسعه طرح زوج و فرد از در منزل یا ممنوعیت تردد خودروهای تک‌سرنشین را بعید نمی‌دانند.

خودرو برای پارکینگ نخریده‌ایم!

«چندین میلیون تومان پول ناقابل را برای خرید خودروی شخصی هزینه نکرده‌ایم که از صبح تا شب داخل پارکینگ منزل خاک بخورد».

این حرف میلیون‌ها شهروندی است که معتقدند داشتن خودروی شخصی این حق را برایشان ایجاد می‌کند که دیگر تحت هیچ شرایطی از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده نکنند. مدت‌های طولانی ایستادن در گوشه خیابان به انتظار تاکسی و اتوبوس، تحمل فشار جمعیت داخل واگن‌های مترو، تاخیرها و توقف‌های طولانی، ساعت‌ها اتلاف وقت و هزینه همراه با کلافگی و اعصاب‌خردکنی در گرمای تابستان و سرمای زمستان و….

اینها تنها بخشی از مشکلات شهروندان در استفاده از حمل‌ونقل عمومی است که مالکان خودروهای شخصی ترجیح می‌دهند هزینه ماهانه ده‌ها لیتر بنزین را به جان بخرند و ساعت‌ها در ترافیک کلافه‌کننده این شهر کلاچ و دنده عوض کنند، اما زیر بار استفاده از حمل‌ونقل عمومی نروند.

اما در این میان، کارشناسان ترافیک معتقدند استفاده از خودروی شخصی نه یک حق بلکه امتیازی است که شهر به شهروندانش داده است، در چنین شرایطی بدیهی است اگر استفاده از خودروی شخصی منافع جمعی را به مخاطره اندازد این امتیاز باید سلب شود یا استفاده از آن با محدودیت‌هایی همراه شود.

آنها معتقدند شاید به اندازه سایر کلانشهرهای دنیا خودرو نداشته باشیم ولی میزان پیمایش روزانه یک خودرو در تهران به اندازه پیمایش یک هفته تا ۱۰ روز یک خودرو در سایر کلانشهرهای دنیاست.

شماره‌گذاری روزانه یکهزار و ۱۰۰ دستگاه خودروی جدید در تهران گویای این واقعیت است که اگر این روند همچنان ادامه پیدا کند کلانشهرهای کشور تبدیل به پارکینگ بزرگی خواهند شد.

از سوی دیگر کل سفرهای سواره روزمره شهر تهران بیش از ۱۲ میلیون سفر است و تنها حدود ۵۰ درصد از این سفرهای سواره در پایتخت با وسایل نقلیه عمومی انجام می‌گیرد، از این رو تنها راهکار ترغیب و تشویق شهروندان به استفاده از حمل‌ونقل عمومی ایجاد یک سامانه عمومی به نحوی است که تمامی آن شرایط حمل‌ونقل عمومی را داشته باشد.

یک سناریوی تکراری

مسوولان شهری و برخی متولیان حمل‌ونقل و ترافیک این روزها سناریوی جدیدی را برای کاهش بار ترافیک در خیابان‌ها و بزرگراه‌های شهری پیشنهاد کرده‌اند. این طرح جدید قرار است با ایجاد محدودیت برای تردد خودروهای تک‌سرنشین از حجم بار ترافیک در معابر بویژه در ساعات اوج ترافیک بکاهد.

البته نگاهی به گذشته نشان می‌دهد طرح ممنوعیت تردد خودروهای تک‌سرنشین ۵ سال پیش نیز از سوی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران برای بررسی و تصویب نهایی به شورای عالی ترافیک ارسال شده بود.

نکته: به گفته معاون عمرانی استانداری تهران براساس قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا، اجازه اعمال هر‌گونه محدودیتی برای تردد خودروهای شخصی در شرایط هشدار و اضطرار آلودگی هوا به مسوولان شهری داده شده است. پیشنهاددهندگان این طرح در آن زمان با استناد به مطالعات و بررسی‌های کارشناسی معتقد بودند با اجرای طرح ممنوعیت تردد خودروهای تک‌سرنشین به محدوده اضطرار آلودگی هوا ۳۰۰ هزار خودرو از چرخه ترافیک حذف شود. همچنین با اجرای این طرح، آن هم فقط در ۴ ساعت آغاز روز(ساعت ۶ تا ۱۰ صبح) می‌توان براحتی از بار ترافیکی معابر تهران کاست.

هرچند در آن زمان طرح چنین موضوعی با نظرات موافق و مخالف کارشناسان حوزه حمل‌ونقل و ترافیک همراه شد و در نهایت پس از کش و قوس‌های فراوان این طرح بدون رسیدن به نتیجه خاصی مسکوت ماند، اما حالا چندی است که برخی اظهارنظرها از گوشه و کنار از احتمال مطرح‌شدن و بررسی مجدد این طرح بعنوان یک سناریوی جدید برای کاهش آلودگی هوا و ترافیک کلانشهر تهران حکایت دارد.

تردد ۷۰ درصدی خودروهای تک‌سرنشین

بررسی‌های آماری موجود در سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران نشان می‌دهد بیش از ۵۰ درصد ترددها از کل سفرهای درونشهری پایتخت با خودروی شخصی انجام می‌شود و این در حالی است که پایتخت خودروزده که در آینده‌ای نزدیک قطعا به پارکینگ بزرگی تبدیل خواهد شد، شاید دیگر ظرفیت پذیرش حتی یک خودرو را هم نداشته باشد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد ۴۲/۲۳ درصد از خودروهای عبوری بزرگراه چمران و ۴۲/۱۸ درصد از خودروهای عبوری بزرگراه مدرس را خودروهای شخصی تک‌سرنشین تشکیل می‌دهند. در چنین شرایطی اعلام آمار تک‌سرنشین‌بودن ۷۰ درصد خودروهای تهران آن هم از قول رئیس پلیس راهور تهران نیز در واقع مهر تاییدی بر این موضوع است.

سردار حسین رحیمی در گفت‌وگو با مهر می‌گوید: هرچند آلودگی هوا باکاهش تردد خودروهای تک‌سرنشین تا حد قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد، اما این تنها راه مقابله با آلودگی هوای پایتخت نیست باید گزینه‌های متعدد دیگری در این باره بررسی شوند. وی معتقد است که اعمال ممنوعیت تردد برای خودروهای تک‌سرنشین در تهران همزمان با آلودگی هوا نیازمند طرح و تصویب توسط مراجع قانونی است.

محدودیت برای تک‌سرنشین‌ها

در حالی که مسوولان پلیس راهور تهران معتقدند اجرای محدودیت‌های ترافیکی در شرایط آلودگی هوا نیازمند فراهم بودن ابزارهای لازم است، معاون عمرانی استانداری تهران در گفت‌وگو با «جام‌جم» با پیش‌بینی احتمال تشدید آلودگی هوا در فصل زمستان، در صورت قرارگرفتن هوا در شرایط هشدار و اضطرار احتمال اجرای طرح‌های ترافیکی را که با محدودیت‌های بیشتری برای تردد خودروهای شخصی همراه است بعید نمی‌داند.

محمدرضا محمودی توضیح می‌دهد: براساس قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا اجازه اعمال هر‌گونه محدودیتی برای تردد خودروهای شخصی در شرایط هشدار و اضطرار آلودگی هوا به مسوولان شهری داده شده است.

محمودی برای توضیح بیشتر وضعیت آلودگی هوای سال گذشته پایتخت را یادآوری کرده و می‌افزاید: سال گذشته که شاخص آلودگی هوای تهران نزدیک به یک ماه در شرایط هشدار و حتی اضطرار قرار گرفت برای کنترل این وضع به ناچار توسعه طرح زوج و فرد از در منزل شهروندان به اجرا گذاشته شد و هرچند در این روزها فعلا شاخص آلودگی هوا به مرز هشدار و اضطرار نرسیده است، اما در صورت چنین اتفاقی احتمال اجرای مجدد توسعه طرح زوج و فرد بعید نیست.

این مقام مسوول در استانداری تهران تصریح می‌کند: در صورتی که طی روزهای آینده آلودگی هوا در شهر تهران به مرز هشدار و اضطرار برسد، چاره‌ای جز اجرای محدودیت‌های ترافیکی بیشتر ازجمله توسعه طرح زوج و فرد از در منزل نخواهیم داشت و در این میان اجرای ممنوعیت تردد خودروهای تک‌سرنشین به عنوان یکی دیگر از محدودیت‌های ترافیکی نیز دور از انتظار نیست.

ناکارآمدی حمل‌ونقل عمومی

کارشناسان ترافیک و مسوولان شهری معتقدند تا زمانی که ظرفیت حمل‌ونقل عمومی شهر در بخش‌های اتوبوس، تاکسی و مترو مطابق با تقاضا و نیاز مسافران توسعه نیابد، تا وقتی شرایطی فراهم نشود که شهروندان بتوانند از هر نقطه شهر تنها با ۲۰۰ متر پیاده‌روی خود را به یکی از وسایل نقلیه عمومی برسانند و تا وقتی ناوگان حمل‌ونقل عمومی به چنان کارآمدی نرسیده باشد که مسافران آن در نهایت آسایش و آرامش و نه به حالت تلنبار شده روی هم به مقصد برسند، نمی‌توان به افزایش رغبت شهروندان برای استفاده از وسایل نقلیه عمومی امیدوار بود.

از سوی دیگر این یک واقعیت است که تا وقتی ابزارها و بسترهای لازم برای توسعه حمل‌ونقل عمومی کارآمد وجود ندارد نمی‌توان برای شهروندان در استفاده از خودروی شخصی محدودیت ایجاد کرد.

به نظر میرسد معضل ترافیک و آلودگی هوای تهران در کنار توسعه حملونقل عمومی همچون حلقههای یک زنجیر با یکدیگر مرتبط هستند و اگر روزی ابزارها و بسترهای لازم برای تحقق توسعه حملونقل عمومی فراهم شود، قطعا کاهش رغبت شهروندان به استفاده از خودروی شخصی و در مقابل تمایل آنها به استفاده از وسایل نقلیه عمومی اتفاق خواهد افتاد.