ابوالقاسم حسین پور مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان داری سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور با اشاره به اینکه مدیریت حوزه آبخیز به عنوان یکی از اقدامات تلفیقی در کنترل سیلاب مطرح است، اظهار کرد: بهره گیری از روش‌های بیولوژیکی و مکانیکی نقش موثری در تغییر رفتار سیلاب در پایین دست و مناطق خطرپذیر برعهده دارد.
وی افزود: بررسی روند بارش در کشور‌ها نشان می‌دهد که حتی در دوره‌های خشکسالی گذشته که حجم بارش‌ها و آورد آبی کم شده بود، اما شدت بارش‌ها افزایش پیدا کرده است و این امر بدان معناست که شدت بارش بیشتری در زمان کوتاه تری اتفاق افتاده است.
حسین پور ادامه داد: وقوع سیل اخیر در شمال، غرب و جنوب کشور نشان می‌دهد که بر رکورد شدت بارش افزوده شده است چرا که در گذشته وقوع سیل با بارش‌های به میزان ۱۰۰ میلی متر در مدت ۲۴ ساعت جز سیل‌های شدید به شمار می‌رفت، در حالیکه در سیل‌های اخیر میزان بارش‌ها در مدت ۲۴ ساعت به بیش از ۳۰۰ میلی متر رسیده است.
وی در تحلیل بارش های اخیر اظهار کرد: در استان گلستان بارش ۳۱۷ میلی متر در مدت ۳۰ ساعت و در شیراز بارش ۷۶ میلی متر ظرف مدت ۱۵ دقیقه اتفاق افتاد که درنهایت رخداد شدت بارش با شدت بالا در زمان کوتاه منجر به تشدید سیل و ایجاد خسارت حاصل از سیل در این استان‌ها شد.
به گفته حسین پور، حجم بارش های بیشتر در زمان کوتاهتر علاوه بر تشدید خسارات سیل، باعث هدر رفت سریع آب و تشدید کم آبی می شود.
مدیرکل دفتر سیلاب و آبخوان داری سازمان جنگل‌ها با اشاره به اینکه شدت بارش‌ها به سبب تغییر شرایط اقلیم در حال افزایش است، بیان کرد: براین اساس با تقویت زیرساخت‌ها و برنامه ریزی توسعه فعالیت‌های عمرانی و موارد مرتبط و تاثیر پذیر از سیل را متناسب با تغییرات اقلیمی باید در کشور به روز کنیم.
حسین پور ادامه داد: مدیریت ریسک سیل و کاهش آسیب پذیری مناطق با اجرای اقدامات پیشگیرانه در سطح حوزه‌های آبخیز بالادست در قالب طرح‌های آبخیزداری و آبخوان داری موجب شده است تا دبی اوج سیل که تاثیر زیادی در ایجاد خسارت و تلفات دارد، کاهش یابد.
این مقام مسئول توسعه فعالیت‌های آبخیزداری و آبخوان داری در ۱۲۵ میلیون هکتار از عرصه‌های کشور را ضروری دانست و گفت: اجرای فعالیت آبخیزداری و آبخوان داری در این عرصه‌ها موجب شده است تا ضمن بهره وری بهینه از حجم بارش ها، سرعت خسارت سیل در این مناطق کاهش یابد.
وقوع سیلاب اخیر در عرصه های کشاورزی با آبرفت مناسب منجر به از بین بردن خاک حاصلخیز می شود
وی درباره تاثیر جمع شدن سیلاب‌ها و راه افتادن آبرفت در سرزمین‌های پایین دست گفت: اگرچه جمع شدن سیلاب می‌تواند آن بخش از اراضی کشاورزی که نیاز به اصلاح بافت خاک دارد، حاصلخیزتر کند، اما در این برهه وقوع سیل تنها منجر به ایجاد خسارت در اراضی کشاورزی می‌شود.
مدیرکل دفتر سیلاب و آبخوان داری سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری در ادامه افزود: با توجه به آنکه برای مرطوب سازی ساختمان و شستن حیاط نمی‌توان انتظار وقوع سیل را داشت، از این رو برای عرصه‌های کشاورزی که آبرفت مناسبی دارند، وقوع سیل تنها منجر به از بین رفتن خاک حاصلخیز در آن مناطق می‌شود.
به گفته حسین پور، برای عرصه‌هایی که قابل کشت هستند یا نیاز به حاصلخیزی بیشتری دارند، می‌توان از ظرفیت سیلاب برای این کار استفاده کرد چرا که یکی از اهداف جانبی طرح‌های آبخوان داری غنی سازی خاک و اصلاح خاک است.
وقوع سیل در زمره مناطق سیل خیر امری اجتناب ناپذیر است/ضرورت مدیریت حوزه های آبخیز در مناطق بحرانی
این مقام مسئول ادامه داد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیش از ۲ میلیارد مترمکعب از سیلاب‌های اخیر با اجرای فعالیت‌های آبخیزداری و آبخوان داری کنترل و پس از تعدیل سیلاب به درون آبخوان‌ها هدایت شده است.
وی با اشاره به اینکه وقوع سیل به عنوان یک واقعیت اقلیمی در کشور که در زمره مناطق سیل خیز دنیاست امری اجنتاب ناپذیر است، تاکید کرد و گفت: تحت این شرایط توسعه زیرساخت‌های آبخیزداری و آبخوان داری در کشور و حفاظت از جنگل‌ها و مراتع می‌تواند از شدت خسارات سیل در آینده بکاهد.
حسین پور افزود: مدیریت حوزه‌های آبخیز در مناطق بحرانی و سیل خیز با اجرای فعالیت‌های متنوع و جامع مشتمل احداث سامانه‌های آبگیر باران، سیل بند، پخش سیلاب، احیای پوشش گیاهی، تراس بندی، بانکت بندی، بند‌های کوتاه تاخیری، سازه‌های مشبک سرشاخه گیر و دیگر اقسام فعالیت‌های آبخیزداری و آبخوان داری موجب کاهش سرعت سیلاب، فیلتر کردن سیلاب با ترسیب مواد محموله سیل، افزایش فرصت نفوذ آب به درون زمین و کاهش خسارات سیل می‌گردد.
به گفته حسین پور، گستره وسیع آبخیز‌های کشور، نیازمند سرمایه گذاری بیشتر و همراهی مردم و دولت در مدیریت عرصه‌های منابع طبیعی است.
مدیر کل دفتر سیلاب و آبخوان داری سازمان جنگل‌ها گفت: تهدید سیلاب را می‌توان با آبخیزداری و آبخوان داری به فرصتی برای مقابله با کم آبی و خشکسالی در کشور تبدیل کرد.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه ابعاد فاجعه سیل اخیر قابل توجه بود، بیان کرد: اجرای پروژه‌های آبخوان داری و آبخیزداری علاوه بر کاهش سیلاب، باعث تغذیه آبخوان‌های زیرزمینی و تقویت منابع آبی چاه ها، چشمه‌ها و قنوات در کشور گردیده است.
حسین پور در پایان تصریح کرد: با توجه به آنکه در شرایط تغییر اقلیم، الگوی بارش ها رگباری است. از این رو تقویت و توسعه اقدامات سازگاری و تطبیقی مانند فعالیت های آبخیزداری و آبخوانداری امری ضروری است.
