مذاکراتی از بیاریتز تا مالزی؛ مسکو مقصد بعدی
 بعدازظهر یکشنبه سوم شهریور ماه یک روز و نیم از پایان سفر ظریف به چهار کشور اروپایی (فنلاند، سوئد، نروژ و فرانسه) نگذشته بود که خبری منتشر شد در خصوص فرود یک فروند هواپیمای ایرانی (همان هواپیمایی که وزیر خارجه ایران پیش از آن به سفر اروپایی‌اش رفته بود) در شهر ساحلی بیاریتز واقع در جنوب فرانسه و محل برگزاری نشست گروه هفت و خبرهایی منتشر شد که این هواپیما حامل محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران بوده و پس از آن بود که سید عباس موسوی سخنگوی دستگاه دیپلماسی در صفحه توئیترش تأیید کرد که مسافر این هواپیما کسی نبوده جز ظریف و البته به همراه سید عباس عراقچی معاون سیاسی‌اش و این سفر به دعوت «ژان ایو لودریان» وزیر خارجه فرانسه انجام شده و قرار هم نیست گفتگویی بین ایران و آمریکا صورت بگیرد.

اخبار سیاسی- کاخ الیزه هم تأیید کرد که بنای دیداری بین ایران و آمریکا وجود ندارد و چند ساعت بعد ظریف در صفحه توئیترش با انتشار تصاویری از دیدارهایش که عراقچی و بهرام قاسمی سفیر ایران در پاریس نیز در آن حضور داشتند، نوشت که حدود چهار ساعت با همتای فرانسوی، وزیر دارایی فرانسه و ماکرون رئیس جمهور فرانسه دیدار و علاوه بر آن با مشاوران صدراعظم آلمان و نخست‌وزیر انگلیس هم نیز جلسه توجیهی مشترکی داشته و در پایان عنوان کرد: «مسیر پیش رو دشوار است، ولی به امتحان کردنش می‌ارزد.»

کاخ الیزه نیز این مذاکرات را مثبت برشمرد. پس از آن بود که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا روز سه‌شنبه عنوان کرد که دعوت از وزیر امور خارجه ایران برای سفر به شهر «بیاریتز» با هماهنگی و موافقت او صورت گرفته بود و در حالی که سخنگوی وزارت خارجه ایران پیش از این اعلام کرده بود که هیچ برنامه‌ای برای دیدار با آمریکا وجود ندارد، ترامپ مدعی شد: «فکر کردم که خیلی زود است. گفتم نمی‌خواهم الان دیدار کنیم.»

اظهارات ترامپ در حالی مطرح شد که «لودریان» وزیر امور خارجه فرانسه تأکید کرد که این کشور قصدی برای ترتیب دادن دیدار بین وزیر امور خارجه ایران و رئیس جمهور آمریکا در حاشیه نشست سران گروه هفت نداشته است. 

در همین خصوص سید عباس عراقچی (+) چهارشنبه شب ششم شهریور ماه در گفت‌وگویی تلویزیونی اعلام کرد که ایران برای حضور در بیاریتز در پی دعوت وزیر خارجه این کشور و برای مذاکره با فرانسه و برخی از اعضای گروه هفت برای طرف فرانسوی شرط گذاشته و اعلام کرده که «به شرطی آنجا خواهیم آمد که هیچ ملاقات و مذاکره‌ای با طرف آمریکایی ولو به صورت شانسی و عبوری وجود نداشته باشد» و افزود: «باید از طرف فرانسوی تضمین گرفته می‌شد که حتما محل اقامت هیأت ایرانی و محل مذاکرات به صورتی طراحی شود که هیچ برخوردی ولو به صورت عبوری و شانسی با هیأت آمریکایی وجود نداشته باشد. ما تا این قدر مراقب هستیم که طرف آمریکایی هیچ سوء استفاده‌ای از این مذاکرات نتواند داشته باشد.» 

البته بعد از آنکه حسن روحانی رئیس جمهوری ایران در اظهاراتی عنوان کرد که «اگر من بدانم در جلسه‌ای با کسی ملاقات کنم، مشکل کشورم حل می‌شود، دریغ نمی‌کنم» امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه در کنفرانس خبری مشترک با رئیس جمهور آمریکا گفت: برای دیدار ترامپ و روحانی تلاش می‌کنیم.

این اظهارات پاسخ ظریف را در پی داشت و در این باره عنوان کرد: «اینکه مسئولان فرانسوی با آمریکایی‌ها چه گفتگوهایی داشتند به خودشان ارتباط پیدا می‌کند. در سفرم رسما اعلام کردیم که دیدار با مقامات آمریکایی انجام نخواهد شد همینطور گفتیم دیداری بین رئیس جمهور ایران و ترامپ قابل تصور نیست تا زمانی که آمریکا به جمع 1+5 بپیوندد و برجام را اجرا کند و در آن زمان هم گفتگوی دوجانبه‌ای نخواهیم داشت.» 

البته عراقچی نیز چهارشنبه نیز تصریح کرد که «ما هیچ مذاکره ای با آمریکا نداریم و این را خیلی صریح به همه آنها گفتیم. دلیل ما نیز یک دلیل کاملا منطقی و روشنی است، هیچ کشوری تحت فشار آن هم فشار حداکثری که آمریکا اعمال می کند، تن به مذاکره نمی دهد. اگر وقتی فشار حداکثری وجود دارد، شما به سمت مذاکره بروید در حقیقت مذاکره تسلیم است، مذاکره واقعی نیست.»

*حضور در پکن

بالاخره ظریف به تهران بازگشت و بامداد دوشنبه چهارم شهریو رماه نیز رئیس دستگاه دیپلماسی ایران همانگونه که از قبل اعلام شده بود سفرش به شرق آسیا را آغاز کرد و در اولین ایستگاه وارد پکن شد و نقشه راه روابط ۲۵ سال با چین را به همتای چینی ارائه داد. 

وی در بدو ورود به پکن در صفحه توئیترش نوشت: «بعد از توقف در تهران به دنبال بازگشت از بیاریتز به منظور تغییر دادن هواپیما، (امروز) وارد پکن شدم. روزهای مهمی پیش روست: اینجا من نقشه راه ۲۵ ساله به منظور اجرای مشارکت استراتژیک جامع‌مان (با چین) و کمک فعالانه به طرح جاده و کمربند را ارائه خواهم کرد. ژاپن و مالزی مقصد بعدی سفرم هستند».

وزیر خارجه ایران همچنین در جمع خبرنگاران در پکن عنوان کرد: «روز جمعه در پاریس با رئیس جمهور و وزیر خارجه فرانسه موضوعات را بررسی کرده‌ بودیم، نیاز بود یک دور دیگر برخی نکاتی که لازم به توضیح و یا مذاکره بیشتر بود مخصوصا مسائل بانکی و مسائل مربوط به نفت بین متخصصان ما بررسی شود که این کار در یک مذاکره فشرده تقریبا حدود چهار ساعت در بیاریتز بودیم و تمام این چهار ساعت را با وزیر خارجه و وزیر دارایی فرانسه گفت‌وگو کردیم و ساعت هم آخر هم با ماکرون بودیم. همینطور فرصتی پیش آمد که آخرین تحولات و هماهنگی‌ها را با مشاور نخست‌وزیر انگلیس و مشاور صدراعظم آلمان به عنوان سایر اعضای سه کشور اروپایی عضو برجام مرور کنیم و امیدواریم این گفتگوها برای اجرای تعهدات اروپایی‌ها درباره برجام موثر باشد و اروپایی‌ها این توان را پیدا کنند که تعهداتشان را در قالب برجام انجام دهند.»

وزیر خارجه همچنین در اظهارات دیگری بیان کرد که طرف چینی را در جریان نتایج سفر به فرانسه و مذاکره درباره برجام قرار خواهد داد.

این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران که ۲۷ اردیبهشت ماه سال جاری و پس از صدور بیانیه شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران درباره کاهش برخی تعهدات برجامی سفری به چین داشت و با همتایش دیدار کرده بود، در این سفر نیز در پکن با «وانگ یی» همتای چینی دیدار و گفت‌وگو کرد.

وزیر خارجه چین در این دیدار گفت که این کشور از هر اقدامی که به کاهش تنش و افزایش ثبات و امنیت در منطقه منجر شود و نیز حقوق مشروع ایران در برجام و منافع اقتصادی ناشی از آن حمایت می‌کند.

وزیر امور خارجه چین همچنین در زمان حضور ظریف در پکن در گفت‌وگوی تلفنی با «امانوئل بُن» مشاور دیپلماتیک رئیس جمهور فرانسه اعلام کرد که چین و فرانسه باید به هماهنگی بین خود در مورد مسئله هسته‌ای ایران ادامه دهند.

وزیر خارجه کشورمان در پایان این سفر در توئیتی به زبان چینی نوشت: «با دوست خوبم وانگ یی وزیر امور خارجه چین گفتگوی مفصل و سازنده‌ای داشتم. درباره موضوعات دوجانبه، منطقه‌ای و جهانی دیدگاهی مشترک داریم. یک نقشه راه ۲۵ ساله برای تحکیم شراکت جامع راهبردی و نقش‌آفرینی فعال در ابتکار « یک پهنه یک راه » پیشنهاد کردم.»

* ژاپن ایستگاه دوم سفر ظریف

وزیر خارجه در مقصد دوم سفرش به شرق آسیا به ژاپن رفت و از توکیو راهی بندر یوکاهاما شد و با «کونو تارو» همتای ژاپنی  دیدار کرد و دو طرف درباره روابط دو جانبه، آخرین تحولات و تحرکات دیپلماتیک در خصوص اجرای برجام، مهمترین مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله شرایط در خلیج فارس و خاورمیانه و سایر موضوعات مورد علاقه گفتگو و تبادل نظر کردند.

کونو تارو بعد از دیدار با همتای ایرانی خود با اشاره به روابط دوستانه تهران و توکیو به خبرنگاران گفت: «ما توافق کردیم که به منظور کاهش تنش‌ها بین ایران و آمریکا، ایران و ژاپن ارتباطات نزدیکی با یکدیگر داشته باشند. براساس موضع ژاپن که حمایت قاطعانه از توافق هسته‌ای است، من از طرف ایرانی خواستم که به توافق پایبند باشد و فورا به تعهدات خود در برجام بازگردد و از تخلفاتی که باعث تضعیف توافق می‌شود خودداری کند.» 

رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران چهارشنبه شب ۲۵ اردیبهشت ماه نیز سفری به توکیو دشات و روز پنجشنبه ۲۶ اردیبهشت ضمن دیدار با «تارو کونو» وزیر خارجه ژاپن با «شینزو آبه» نخست‌وزیر این کشور هم دیدار و گفت‌وگو کرده بود.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران صبح چهارشنبه به وقت محلی نیز در موسسه امور بین‌المللی ژاپن ( JIIA) در خصوص سیاست خارجی ایران و چشم انداز آینده برجام و تنش‌های جاری در منطقه سخنرانی کرد و به سؤالات اساتید، محققان، تجار و روزنامه نگاران برجسته ژاپنی پاسخ داد.

«کن ماتسزاوا» رئیس و  «هیرویوکى یوشیتا» عضو هیأت مدیره «شوراى تعاملات دوستى بین‌الملل ژاپن» نیز صبح چهارشنبه در محل اقامت ظریف با وی دیدار و گفتگو و گزارشی از اقدامات خود در خصوص توسعه روابط دو کشور ارائه کردند.

ظریف در حاشیه کنفرانس بین‌المللی توسعه آفریقا در یوکوهاما با «محمد سیالا» وزیر امور خارجه لیبی که برای شرکت در این کنفرانس در ژاپن به سر می‌برد، دیدار کرد.

رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران همچنین روز چهارشنبه ششم شهریور نیز با «آبه شینزو» ملاقات کرد.در این دیدار در خصوص آخرین تحولات اجرای برجام و نیز تنش ها در منطقه و راهکارهای کاهش آن به تفصیل گفتگو و در تبادل نظر شد.

خبرگزاری رویترز در این خصوص گزارش داد که ظریف در دیدار با نخست‌وزیر ژاپن تاکید کرده که ایران به دنبال افزایش تنش نیست، اما هر کشوری باید از حقوق خود طبق قواعد بین‌المللی بهره‌مند شود.

وزیر امور خارجه ایران در پایان این سفر در گزارشی توئیتری به زبان ژاپنی نوشت که مشورت‌های سازنده‌ای با نخست‌وزیر و وزیر خارجه ژاپن درباره تحکیم روابط و کاهش تنش‌ها در خلیج فارس و برجام داشته است.

یک رسانه‌ ژاپنی هم گزارش کرد که نخست‌وزیر این کشور با رئیس‌جمهور ایران اواخر ماه سپتامبر سال جاری میلادی در نیویورک با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو خواهند کرد.

* مالزی مقصد پایانی سفر به شرق آسیا

 وزیر خارجه ایران در مقصد پایانی سفرش به شرق آسیا به مالزی رفت و در بدو ورود با بیان اینکه روابط بسیار خوبی با مالزی داریم، گفت: ضروری بود در زمینه روابط دوجانبه و همکاری‌های منطقه‌ای و همکاری در جهان اسلام با دوستان مالزیایی مشورت‌هایی صورت بگیرد.

وی افزود: در آینده نزدیک منتظر جناب آقای ماهاتیر (نخست وزیر مالزی) در ایران هستیم و سفر ایشان را خواهیم داشت. همینطور گفتگوهای زیادی بین ۲ کشور در زمینه های مختلف به ویژه همکاری در جهان اسلام مطرح بوده است. زمینه‌های همکاری مشترک بین ایران و مالزی بعنوان ۲ کشور مهم پیشرفته در منطقه و جهان اسلام همیشه مطرح بوده و باید این زمینه ها را بررسی کنیم. برخی مشکلات دانشجویان و ایرانیان مقیم مالزی هم وجود دارد که نیاز است با مقامات مالزی بحث و در جهت رفع آنها اقدام شود.

وی روز پنجشنب هفتم شهریور ماه با «ماهاتیر محمد» نخست‌وزیر و «سیف الدین عبدالله» همتای مالزیایی خود در پوتراجایا دیدار و گفتگو کرد.

ظریف همچنین در موسسه مطالعات استراتژیک و بین المللی مالزی ( ISIS ) در خصوص چشم انداز آینده و تحولات روابط بین الملل، ویژگی‌ها و مشخصه‌های قدرت و امنیت در دوره جدید ( پسا غربی) و امنیت مشترک در جهان اسلام سخنرانی کرد و به پرسش‌های اساتید و اندیشمندان مالزیایی درباره آخرین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی پاسخ گفت.

وی همچنین در جمع ایرانیان مقیم مالزی حضور یافت و به ایراد سخنرانی پرداخت و در پایان در توئیترش گزارشی درباره این سفر ارائه کرد.

حال قرار است ظریف روز دوشنبه ۱۱ شهریور ماه و در حالی که به موعد پایان فرصت ۶۰ روزه گام دوم کاهش تعهدات برجامی ایران نزدیک می‌شویم، در صدر هیأتی به منظور دیدار و گفت‌وگو با «سرگئی لاوروف» همتای روس خود به مسکو برود. در همین خصوص سید عباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه اعلام کرد: «ظریف روز دوشنبه در صدر یک هیأت عالی‌رتبه سیاسی در مسکو، در مورد روابط دوجانبه و همچنین آخرین تحولات حول اجرای برجام و کاهش تنش‌های منطقه‌ای، با همتای خود "سرگئی لاوروف" گفت‌وگو می‌کند.»