آیا فقط با سکه و اسکناس می‌توان صدقه داد؟

به گزارش افکارنیوز به نقل از شبستان، صدقه دادن یکی از سنت های رسول خدا(ص)است. کمتر مستحبی است که به پایه صدقه دادن برسد و روایات بر استحباب این عمل دلالت دارند؛ حتی صدقه نسبت به کسانی که خارج از مذهب تشیع یا دین اسلام هستند و حتی نسبت به حیوانات.

امام صادق(ع) فرمود: برای شیطان هیچ چیز از صدقه دادن مؤمن گران تر نیست. صدقه قبل از آن که به دست بنده برسد، در دست پروردگار متعال قرار می گیرد. همچنین آن حضرت فرمود: " خدای متعال چیزی را خلق نکرد مگر آن که برای آن نگاهبانی است که آن را نگه می دارد، مگر صدقه که خدای متعال خود آن را نگه می دارد و پدرم وقتی صدقه می داد، آن را در دست سائل قرار می داد، پس آن را از وی می گرفت و می بوسید و می بویید، سپس آن را به سائل بر می گرداند ".

همچنین امام صادق(ع) به نقل از رسول خدا(ص) فرمود: " زمین قیامت، آتش است مگر سایه مؤمن و جوار او که صدقه وی او را سایه انداخته و حفظ کرده است ". در روایت آمده است: " خدای متعال، صدقه را تربیت می کند، آن گونه که شما بچه شتر را تربیت می کنید و اگر شما نصف خرما صدقه دهید، خداوند آن را تربیت می کند و روز قیامت آن را به بنده می دهند، حتی اگر مثل کوه احد یا بزرگ تر از آن باشد ".

آثار صدقه دادن

هر کس صبح هنگام صدقه دهد، از بلاهای آسمانی در آن روز مصون می ماند و اگر در اول شب صدقه دهد، از بلاهای آسمانی در آن شب در امان می ماند، و اگر کسی اهل بیت مسلمانی را کفایت نماید، گرسنگی آنها را رفع کند، بدن آنها را بپوشاند و آبروی آنها را حفظ کند از هفتاد حج برتر است. اما نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که بر اساس آیه قرآن " هرگز به مرتبه نیکی خوبی نمی رسید مگر این که از آنچه دوست می دارید، انفاق کنید. "(انعام / ۱۶۰)

در حدیثاست که امام علی(ع) لباسی خریدکه آن را دوست داشت، لذا آن را صدقه داد و فرمود: از رسول خدا(ص) شنیدم که: هر کس دیگری را بر خود ترجیح دهد خداوند در روز قیامت بهشت را برایش بر می گزیند و کسی که چیزی را دوست داشته باشد پس آن را برای خدا قرار بدهد، خداوند متعال در روز قیامت می فرماید: بندگان به یکدیگر جزای به معروف می دادند و من امروز جزای تو را بهشت قرار می دهم ". همچنین در روایت آمده است که وقتی این آیه(به نیکی نمی رسید مگر این که آنچه دوست دارید انفاق کنید) نازل شد، یکی از صحابه را باغی بود که آن را دوست می داشت؛ آن را بین بستگانش تقسیم کرد؛ پس رسول خدا(ص) فرمود: " خوشا به حال تو! خوشا به حال تو که این حال سودمندی برای توست! ". باید دانست که علاقه انسان به مال و منال و زخارف دنیوی منشأ فسادهای فراوانی است؛ پس هر گاه با دادن صدقه بتواند این علاقه ها را بکاهد یا سلب کند، رسیدن به کمالات معنوی برای او هموار می گردد.

صدقه؛ تنها سکه و اسکناس نیست!

با شنیدن کلمه صدقه، ذهنها فورى سراغ کمک مالى به تهیدستان یا انداختن سکه و اسکناسى در صندوق صدقات و امثال آن مى رود. اما این، تنها شکلهاى عملى صدقه نیست. مى توان اهل صدقه بود، بى آنکه پول خرج کرد. البته کمکهاى مالى، جاى خاصى دارد که در هر حال و هرجا خوب است. اما مهم، توجه به وسعت نیکى است. در این جهت می توان از گفتار پیشوایان الهام گرفت.

از رسول خدا(صلى الله علیه و آله و سلم) نقل شده است که فرمود: هر مسلمان هر روز باید صدقه اى بدهد إِنَّ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ فِی کُلِّ یَوْمٍ صَدَقَةً. وقتى پیامبر چنین فرمود، برخى از اصحاب، با شگفتى پرسیدند: یا رسول الله! چه کسى طاقت و توان این کار را دارد؟ حضرت براى رفع ابهام و توضیح بیشتر، و براى اینکه صدقه را تنها در انفاق مالى خلاصه نکنند، فرمود:

برطرف کردن عوامل اذیت از راه مردم، صدقه است! راهنمایى کردن جاهل به راه، صدقه است! عیادت کردن بیمار، صدقه است.

امر به معروف کردن، صدقه است! نهى از منکر صدقه است! و… پاسخ سلام دادن نیز صدقه است!…

شگفتا که چه وسعتى دارد نیکى و احسان! و چه آسان است ذخیره سازى عملى صالح براى آن روز نیاز و احتیاج! کلام رسول! چنین بود: «إِمَاطَتُکَ الْأَذَى عَنِ الطَّرِیقِ صَدَقَةٌ وَ إِرْشَادُکَ الطَّرِیقَ صَدَقَةٌ وَ عِیَادَةُ الْمَرِیضِ صَدَقَةٌ وَ اتِّبَاعُ الْجِنَازَةِ صَدَقَةٌ وَ أَمْرُکَ بِالْمَعْرُوفِ صَدَقَةٌ وَ نَهْیُکَ عَنِ الْمُنْکَرِ صَدَقَةٌ وَ رَدُّکَ السَّلَامَ صَدَقَه».

پی نوشت:

بحارالانوار، ج ۷۲، ص ۵۰٫