چند ماه قبل طی یک حمله به عبادتگاه سیک‌ها در «گوردوارا» در افغانستان که داعش مسوولیت آن را پذیرفت یک بمبگذار انتحاری اهل هندوستان مشارکت داشت. در تاریخ 4 آوریل ، نیروهای امنیتی افغانستان یک تبعه پاکستان و یک فرمانده عالیرتبه ISIS که فرماندهی حمله به «گوردوارا» را به عهده داشت دستگیر کردند.
اخبار بین الملل- گزارشات نشان داده اند داعش برای عملیاتهایش در افغانستان و آسیای مرکزی به سرعت از هند و پاکستان نیرو جذب می‌کند. تهدید نوظهور در این خصوص مستلزم همکاری های ضد تروریستی بین اسلام آباد و دهلی نو بوده اگر شکست این گروه تروریستی در افغانستان مد نظر باشد.
با این وجود، با توجه به رقابت پاکستان و هندوستان و سابقه تضعیف منافع هر دوطرف در افغانستان، داعش مصمم است به دستاوردهای قابل توجهی دست یابد.
آنچه گذشت...
در تاریخ 25 مارس 2020 یک شبه نظامی مرتبط با گروه داعش خراسان (ISKP) به عبادتگاه جامعه سیک‌ها در افغانستان در کابل حمله کرد و حداقل 25 نفر را کشت. شبه نظامی که حمله کرده بود به نام «ابو خالد الهندی» اهل ایالت کرالا هندوستان شناخته شد.
در تاریخ 4 آوریل، سازمان های اطلاعاتی افغانستان یکی از فرماندهان عالیرتبه ISKP به نام اسلام فاروقی که دستور حمله به معبد سیک‌ها در کابل را داده بود، دستگیر کرد. فاروقی، یک تبعه پاکستانی، از جولای 2019 رئیس بخش منطقه ای ISKP بوده است .
تحت رهبری فاروقی، وابستگان گروه ISKP مسئولیت حملات متعدد در پاکستان، کشمیر تحت مدیریت هندوستان و افغانستان را بر عهده گرفته است.
ISKP به عنوان یکی از مرگ آورترین گروه زیر مجموعه داعش در سراسر جهان مطرح شده است. از زمان تشکیل این گروه در سال 2015 ، درگیری آمریکا و دولت افغانستان با طالبان این گروه را تا حدودی به حاشیه رانده است.
با این وجود، این سازمان همچنان سرپا است، دست به حملات می زند و در سطح محلی و همچنین پاکستان و هندوستان نیرو می‌گیرد.
بر اساس گزارش موسسه ایالات متحده (USIP) ، گروه داعش شاخه خراسان تحت رهبری هسته ای متشکل از تحریک طالبان پاکستان (TTP) از مناطق اورکزی و خیبر هستند؛ اکثریت فرماندهان میان رتبه طالبان و اهل ننگرهار، همراه با ترکیبی از بومی های دیگر افغانستان، پاکستان و تندروهای خارجی اهل آسیای مرکزی می باشند.
این گروه در افغانستان بر روی تغییر راهبردش در زمینه جذب نیرو بویژه پس از آنکه در سال گذشته شاخه هند و پاکستان را تشکیل داده تمرکز کرده است. در سال گذشته، هند به کشوری کلیدی برای جذب نیرو تبدیل شده است.
حدود 100 نفر از منطقه کرالای هند به ISKP ملحق گردیدند. مضاف بر آن، شمار قابل توجهی از شهروندان هند در میان 1400 نیروی ISKP بودند که در ابتدای سال جاری به نیروهای امنیتی افغانستان تسلیم شدند. در طول سال گذشته، شاخه هندی داعش به طور فعالانه در کشمیرِ تحت مدیریت هند حملاتی را انجام داده است.
در گذشته، پاکستان و هندوستان از برخی گروههای مختلف شورشی در افغانستان در راستای خط مشی‌های امنیت منطقه‌ای شان حمایت کرده اند. این سیاست تاثیر مستقیمی بر امنیت افغانستان و بی اعتمادی بین هند و پاکستان داشته است.
تبعات و پیامدها
رشد ISKP در افغانستان تهدیدی آشکار برای امنیت ملی پاکستان و هندوستان در منطقه خواهد داشت. به طور حتم و یقین ISKP یکی از مهم‌ترین گروه‌ها در افغانستان است که هر دو کشور پاکستان و هندوستان آن را تهدید می پندارند.
در گذشته، اگرچه پاکستان از برخی گروههای تندرو در افغانستان که حامی منافع اسلام آباد بودند، پشتیبانی کرده اما هندوستان نیز از نقش آفرینانی که دل خوشی از مداخله پاکستان در امور داخلی افغانستان ندارند، حمایت کرده است.
به نظر می رسد در طول سالهای مختلف رهبران هندوستان دریافته‌اند که دهلی نو باید رابطه با گروههایی از قبیل طالبان افغانستان را در راستای متوازن ساختن نقش پاکستان در این کشور ایجاد نماد. دهلی نو نه تنها در امضای معاهده صلح بین ایالات متحده و طالبان حضور داشته، بلکه از ایده گفتگوهای صلح همه جانبه افغانستان نیز حمایت می کند.
بیش از پیش در هندوستان دریافته اند که این کشور باید در گفت‌وگوهای صلح افغانستان ایفای نقش کند. با توجه به اینکه طالبان افغانستان یکی از مهم‌ترین نقش آفرینان در فرآیند صلح است ، هندوستان مجبور خواهد بود روابطش با این گروه را عادی سازی کند.
برای طالبان افغانستان، ایجاد مناسبات با هندوستان می‌تواند تقویت مشروعیت و اعتبار سیاسی آنها در افغانستان را به دنبال داشته باشد. در انجمن های نظامی پاکستان، این رابطه ضروری و ثمربخش است.
در این خصوص، نیت هندوستان برای پذیرش نقش طالبان در افغانستان را می توان پیروزی تاکتیکی برای خط مشی پاکستان در خصوص افغانستان تلقی نمود. با این وجود، رابطه طالبان با پاکستان در حال تضعیف شدن است.
بر اساس برخی گزارشات، این گروه بیش از پیش از شیوه برخورد پاکستان با خود انتقاد کرده است. طالبان نمی تواند بیش از این به پاکستان وابسته باشد زیرا دارای گزینه های تامین مالی و پناهگاه بهتر بویژه در قطر است.
نگاه پاکستان و هند به داعش
این امر نشان می دهد خط مشی اسلام آباد در خارج نگه داشتن هند از میدان افغانستان نه سیاسی و نه پایدار نخواهد بود، بویژه در صورتی که طالبان تصمیم بگیرد مناسباتش با هندوستان را توسعه بخشد.
این گروه به تازگی تصریح کرده است که آماده تجدید روابط با همه ذی نفع های بین المللی است.
بنا براین، در ماهها و سال های آینده، پاکستان ممکن است کنترل سیاسی روزافزون طالبان در افغانستان را بیشتر به عنوان یک تهدید قلمداد کند تا یک پیروزی راهبردی. نکته قابل توجه آنکه، حتی گروه طالبان که در گذشته با سازمانهای امنیتی پاکستان مناسبات بهتری داشته از پذیرفتن دیدگاههای اسلام آباد در برخی موضوعات سر باز زده است.
با توجه به این پیشینه، پاکستان در عمل می تواند چالش هایی که ISKP برای هندوستان و طالبان در افغانستان دارد را مثبت تلقی کند. احتمالا ISKP برای پاکستان در بسیاری زمینه های مهم سودمند بوده است.
شاخه خراسان داعش با اعضای تحریک طالبان پاکستان TTP و القاعده در شبه قاره هند (AQIS) و ISKP در افغانستان در ارتباط تنگاتنگ است. این امر بر طالبان افغانستان در زمانی فشار وارد کرده که این گروه تدریجا از اسلام‌آباد دوری کرده است. همچنین، این امر موجب جابجایی مکان رقابت درونی از پاکستان به افغانستان شده است.
علاوه بر آن، استفاده ISKP از بمبگذاران انتحاری هندی در افغانستان و تمرکز روزافزون آن بر کشمیر به ذائقه متخصصان راهبردی پاکستان خوش آمده است. احتمالا ISKP در قیاس با طالبان افغانستان در مایوس کردن نیروهای امنیتی هندوستان در کشمیر و انجام حملات در افغانستان زیر لوای هندوستان توانمندتر است.
تاکنون پاکستان به کرات از جامعه سیک‌های افغانستان درخواست کرده که به پاکستان مهاجرت کنند زیرا نه در هندوستان و نه در افغانستان امنیت وجود ندارد. این امر در اصل بدین معناست که احتمالا پاکستان با هندوستان برای خشکاندن ریشه ISKP از افغانستان یا فراتر از آن همکاری ندارد.
دهلی نو بر این باور است که سازمان های امنیتی پاکستان به رشد و گسترش این گروه در افغانستان کمک می کنند. در حقیقت، پاکستان به طور پیوسته در پی آن است که هند را به حاشیه ببرد و از فشارهای فزآینده ISKP بر طالبان افغانستان بهره ببرد.
نگاه داعش خراسان به مذاکرات صلح
در چند ماه اخیر، فعالیتهای ISKP به طور چشمگیری در افغانستان افزایش یافته است. به نظر می رسد آنها به دنبال تضعیف کردن روند صلح ایالات متحده- طالبان و جذب نیروهای بیشتر از میان شبه نظامیانی هستند که با مذاکرات طالبان افغانستان با واشنگتن موافق نیستند.
این گروه امیدوار است از طریق دامن زدن به خشونت ها وابستگان محلی اش در پاکستان و هندوستان را برانگیخته و از منافع رقیب این دو کشور در افغانستان بهره ببرد. با توجه به شدت یافتن بی اعتمادی و خصومت بین هند و پاکستان، همکاری در راستای مقابله با تهدیدهای ISKP در افغانستان به احتمال فراوان اتفاق نخواهد افتاد.
رشد و گسترش فعالیتهای ISKP در افغانستان موجب وخامت بی ثباتی این کشور و پیچیده شدن فرآیند صلح درون افغانستان خواهد شد. در چنین شرایطی، دستاوردهای ISKP حاصل از رقابت هند- پاکستان در افغانستان به تهدیدی جدی در میان مدت و درازمدت تبدیل خواهد شد.
