pct واژه ای است که بسیاری افراد درباره آزمایش خون به گوششان می خورد و می خواهند بدانند pct در آزمایش خون چه معنی می دهد.
آزمایش خون pct همان سنجش میزان عفونت بدن است که در این مطلب آن را می خوانیم.
اینکه بدن انسان به عفونت مبتلا شود، امری عادی است برای مثال شما دچار سینوزیت می شوید. در اثر تغییر دما و ورود عامل بیماری زا به بدن، چنین مشکلاتی رخ می دهد. اما این مسئله زمانی حاد خواهد شد که عفونت شدید تمام بدن را فرا گیرد. یکی از بیماری ها که در این زمینه رخ می دهد، بیماری سپسیس یا شوک سپتیک است. تحقیقات نشان می دهد علت اینکه خطر مرگ در بیماری سپسیس بالا است، کمبود علائم بالینی است که تشخیص را سخت می کند. به همین دلیل است که متخصص اگر کوچکترین شکی در این رابطه داشته باشد، سریعا دستور می دهد آزمایش پروکلسی تونین انجام شود. این تست کمک می کند بتوان عفونت های جدی باکتریایی را تشخیص داده و حتی بتوان شرایط باکتریایی از شرایط غیر باکتریایی را تشخیص داد.
آزمایش پروکلسی تونین برای تشخیص بیماری های عفونی در صورتی که بیماری شدیدی داشته باشید و برای کمک به تعیین خطر ابتلا به سپسیس شدید و شوک سپتیک کمک می کند. از این آزمایش برای کمک به شناسایی عفونت های جدی باکتریایی و تمایز بین شرایط باکتریایی و غیر باکتریایی استفاده می شود. جواب آزمایش پروکلسی تونین برای راهنمایی در مورد درمان آنتی بیوتیکی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. سپسیس از علل اصلی مرگِ بیماران شدیداً بد حال می باشد که در بخش مراقبت های ویژه بستری هستند.
به نظر می رسد بخشی از علت زیاد بودن مرگ و میر در سپسیس ناشی از کمبود علایم بالینی هشدار دهنده اختصاصی در این بیماران برای تشخیص زود هنگام آن است. گزارشات برخی مطالعاتِ اخیر حاکی از افزایش سطح سرمی پروکلسیتونین در این دسته از بیماران می باشد. سطح سرمی پروکلسی تونین در بیماران بستری در ICU به دنبال پاسخ به درمان کاهش معنی دار پیدا می کند لذا توصیه می شود که در کلیه بیمارانی‌که تشخیص بیماری عفونی باکتریال در آنها مطرح است از تست پروکلسی تونین برای اندازه گیری سطح سرمی آن ها در ابتدای بیماری استفاده شود و در حین درمان نیز با این تست وضعیت بیمار تعقیب شود.
آزمایش پروکلسی تونین هنگامی که به شدت بیمار هستید و علائم و نشانه هایی از عفونت سیستمیک یا سپسیس دارید، درخواست می گردد. هنگامی که علائم و نشانه هایی دارید که ممکن است به دلیل عفونت باکتریایی باشد و پزشک متخصص شما می خواهد تشخیص دهد که آیا تجویز آنتی بیوتیک ها مؤثر هستند یا خیر، از این آزمایش استفاده می نماید. آزمایش پروکلسی تونین در فواصل زمانی برای نظارت بر اثربخشی درمان آنتی بیوتیکی استفاده می گردد. برای انجام این آزمایش از یک نمونه خون وریدی استفاده می شود. هیچ آمادگی خاصی برای انجام این آزمایش مورد نیاز نمی باشد.
پروکلسی تونین دارای 116 اسید آمینه و پیش ساز کلسی تونین می باشد. در اثر شکست پروکلسی تونین به یک پپتید 57 اسید آمینه ای از قسمت N- ترمینال به نام کلسی تونین (CT) و یک پپتید 21 اسید آمینه ای از قسمت C- ترمینال به نام کاتاکلسین(CCP-1) تبدیل می شود. تولید این گروه از پپتیدها بطور طبیعی به سلول C تیروئید و سلول های عصبی محدود شده است.
در سپتیسمی کشنده مقادیر PCT بطور گسترده ای در بدن منتشر می شود. در موارد غیر عفونی محرک های غیر التهابی منجر به افزایش PCT می گردند. در عفونت های شدید مارکر اختصاصی PCT نسبت به سایر مارکرهای التهابی مانند (سیتوکین ها، اینترلوکین و واکنش دهنده های فاز حاد) افزایش قابل توجهی داشته و دارای پایداری بیشتری نسبت به آنها می باشد. در صورتی که عفونت برطرف گرددمیزان PCT طی 24 تا 35 ساعت (نیمه عمر) حذف می شود.
بنابراین در موارد مشکوک باید چندین بار چک شود. از موارد غیر عفونی که می تواند منجر به افزایش سطح PCT گردد می توان به جراحی قلب، ضربه شدید، سوختگی شدید و شکستگی چند اندام بدن اشاره نمود. اگر علت عفونت ثانویه وجود نداشته باشد مقدار PCT به سرعت پایین می آید.
در آزمایش پروکلسی تونین چه چیزی بررسی می شود؟
پروکلسی تونین ماده ای است که توسط بسیاری از سلول های بدن تولید می شود ، غالباً در پاسخ به عفونت های باکتریایی بلکه در پاسخ به آسیب بافت نیز وجود دارد. سطح پروکلسی تونین در خون در عفونت های باکتریای سیستمیک و سپسیس به صورت قابل توجهی افزایش می یابد. این آزمایش میزان پروکلسی تونین خون را اندازه گیری می کند.
سپسیس پاسخ التهابی جدی ، شدید و گاه خطرناک برای زندگی در برابر عفونت باکتریایی است. به طور معمول ، سیستم ایمنی بدن یک عفونت را هدف قرار می دهد ، باکتری ها را محصور کرده و پاسخ آن را به ناحیه آلوده محدود می کند. با این حال ، برخی از عفونت ها ممکن است در یک محل بدن شروع شده و سپس به خون (باکتریمی) و احتمالاً در سایر نقاط گسترش یابد. در عفونت با سپسیس ، بدن یک پاسخ التهابی کلی در مورد عفونت ایجاد می کند. این امر می تواند باعث افزایش یا افت قابل توجه دمای بدن ، افزایش ضربان قلب و تنفس و کاهش فشار خون شود. اگر این شرایط با موفقیت درمان نشود، سپسیس می تواند به سپسیس شدید منجر شود.
سایر شرایط همچنین می توانند پروکلسی تونین را در خون افزایش دهند، اما معمولاً پروکلسی تونین فقط به میزان خفیف تا متوسط افزایش می یابد. نمونه هایی از این شرایط شامل آسیب بافت به دلیل حوادثی مانند تروما ، جراحی ، پانکراتیت ، سوختگی ، شوک کاردیوژنیک (مربوط به حمله قلبی) ، رد حاد پیوند عضو و درگیری کلیه در عفونت ادراری در کودکان است.
آزمایش پروکلسی تونین برای کمک به تشخیص عفونت باکتریایی و عفونت های شدید باکتریایی در مراحل اولیه و تمایز بین علائم و نشانه های عفونت باکتریایی و سایر علل غیر باکتریایی در فرد بیمار مفید است.
از آزمایش پروکلسی تونین چگونه استفاده می شود؟
آزمایش پروکلسی تونین ممکن است همراه با سایر آزمایش ها و معاینات ، برای تشخیص یا رد سپسیس در یک فرد بیمار جدی استفاده شود. این آزمایش در درجه اول در افرادی که به دنبال مراقبت در بخش اورژانس هستند یا در بخش مراقبت های ویژه (آی سی یو) پذیرفته شده اند و دارای علائم و نشانه هایی است که ممکن است به دلیل سپسیس باشد، انجام می شود. آزمایش پروکلسی تونین ممکن است در موارد زیر برای کمک به شما استفاده شود:
– تعیین خطر ابتلا یک فرد مبتلا به بیماری بحرانی و سپسیس شدید و شوک سپتیک یا خطر مرگ فرد
– بین علل باکتریایی و غیر باکتریایی عفونت ها مانند مننژیت و ذات الریه تمایز قائل شوید
– تشخیص عفونت کلیه در کودکان مبتلا به عفونت ادراری
تشخیص یک عفونت باکتریایی ثانویه در شخصی که به دلیل آسیب دیدگی یا جراحی یا آسیب به ویروس مانند ذات الریه آسیب بافتی داشته باشد
راهنمای درمان آنتی بیوتیک و یا نظارت بر اثربخشی آن: آزمایش ممکن است برای کمک به تصمیم گیری در مورد شروع یا متوقف کردن آنتی بیوتیک ها برای مبتلایان به عفونت های تنفسی تحتانی یا اینکه آیا می توان آنتی بیوتیک ها را در بیماران مبتلا به سپسیس قطع کرد ، استفاده کرد.
نمونه هایی از آزمایش های دیگر که ممکن است به همراه پروکلسی تونین مورد استفاده قرار گیرد شامل پروتئین واکنش C (CRP) ، کشت (به عنوان مثال کشت خون ، کشت ادرار) ، آزمایش لاکتات، گازهای خونی، شمارش کامل سلول های خونی (CBC) و تجزیه و تحلیل مایع مغزی نخاعی (CSF) .
آزمایش پروکلسی تونین چه زمانی درخواست داده می شود؟
آزمایش پروکلسی تونین ممکن است زمانی انجام شود که فرد بیمار علائم و نشانه هایی از عفونت باکتریایی سیستمیک یا شدید و یا سپسیس داشته باشد. علائم و نشانه های سپسیس ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- لرز، تب
- پوست مرطوب یا عرق کرده
- درد شدید یا ناراحتی
- تنفس سریع و پی در پی
- ضربان قلب سریع
- سردرگمی یا گیجی
- تکرر ادرار
این آزمایش ممکن است هنگامی انجام شود که فرد مبتلا به عفونت مانند ذات الریه یا مننژیت باشد و مشخص نیست علت آن باکتری است یا غیر باکتریایی. گاهی اوقات آزمایش ممکن است هنگامی انجام شود که کودک علائم و نشانه هایی داشته باشد که نشان دهنده عفونت دستگاه ادراری است.
مجموعه ای از آزمایشات دیگر نیز در کنار آزمایش پروکلسی تونین ممکن است در فواصل زمانی معین درخواست داده شود که یک پزشک مراقبت بهداشتی می خواهد بر روی درمان آنتی بیوتیکی نظارت کند و یا تصمیم بگیرد که آیا درمان با اطمینان می تواند قطع شود.
این آزمایش ممکن است گاهی اوقات انجام شود که فرد آسیب دیده به بافت ، ناشی از تروما ، جراحی یا سوختگی یا بیماری ویروسی مانند ذات الریه و یک پزشک معالج بهداشتی گمان کند که فرد ممکن است عفونت ثانویه باکتریایی ایجاد کرده باشد.
نتیجه آزمایش پرو کلسی تونین چه چیزی را نشان می دهد؟
نتیجه آزمایش پروکلسی تونین همراه با یافته های حاصل از ارزیابی های بالینی و سایر آزمایش های آزمایشگاهی تفسیر می شود.
سطح پایین پروکلسی تونین در یک فرد بیمار مبتلا ممکن است خطر کم ابتلا به سپسیس و پیشرفت به سپسیس شدید و یا شوک سپتیک را نشان دهد اما فرد را از این امر مستثنی نمی کند.
سطح پایین ممکن است نشان دهنده این باشد که علائم فرد علت دیگری غیر از عفونت باکتریایی ، مانند عفونت ویروسی دارد. سطح پایین همچنین ممکن است نشان دهنده یک عفونت موضعی باشد که گسترش نیافته یا سیستمیک شده، یا یک عفونت سیستمیک کمتر از شش ساعت باشد.
مقادیر زیاد احتمال ابتلا به سپسیس را نشان می دهد و همچنین خطر بالاتری از پیشرفت به سپسیس شدید و شوک سپتیک را نشان می دهد. مقادیر زیاد نیز ممکن است در افراد مبتلا به عفونت های باکتریایی جدی مانند مننژیت دیده شود.
جواب متوسط و بالا ممکن است به دلیل شرایط غیر عفونی یا به دلیل عفونت زودرس باشد و همراه با سایر یافته ها ، باید با دقت بررسی شود. همچنین ممکن است در کودکان مبتلا به عفونت کلیوی دیده شود.
کاهش سطح پروکلسی تونین به مرور زمان در شخصی که به دلیل سپسیس یا عفونت باکتریایی تحت درمان قرار می گیرد ، نشانگر پاسخ به درمان باشد. ثابت بودن یا افزایش سطح پروکلسی تونین ممکن است نیاز به ادامه درمان داشته باشد.
مقادیر بسیار بالایی پروکلسی تونین با سرطان مدولاری تیروئید دیده می شود ، اما از آزمایش پروکلسی تونین برای تشخیص یا نظارت بر این بیماری استفاده نمی شود.
مقادیر طبیعی:
- در زمان تولد تا 24 ساعت:20 < ng/ml
- دو روزه: 5 < ng/ml
- سه روزه: 2 < ng/ml
- بزرگتر از سه روز: 0.15 ng/ml >
آزمایش پروکلسی تونین جایگزینی برای انجام سایر آزمایشات آزمایشگاهی محسوب نمی شود. در عوض ، این اطلاعات اضافی را ارائه می دهد که ممکن است باعث شود درمان زودتر شروع یا قطع شود.
تشخیص زودرس عفونت های باکتریایی سیستمیک ، از جمله ذات الریه باکتریایی و مننژیت باکتریایی ، از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا آنها می توانند تهدید کننده زندگی باشند و به راحتی قابل درمان هستند. با این وجود ، استفاده از آنتی بیوتیک ها در شرایط غیر باکتریایی ممکن است باعث تأخیر در درمان مناسب شود و می تواند نشانگر وجود باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک بیشتری شود.
آزمایش پروکلسی تونین در جمعیت های اضافی مورد مطالعه قرار گرفته است ، و فراتر از آن که بیماران مبتلا به ICU مریض شدید است ، گسترش می یابد. با جمع آوری داده های بیشتر ، سودمندی بالینی آن بهتر درک خواهد شد و کاربرد (های) مورد نظر آن به طور کامل تعریف می شود.
سپسیس در نوزادان ، کودکان و افراد مسن بیشتر دیده می شود ، اما افراد دیگر در معرض خطر شامل بیماران بعد از عمل جراحی ، افراد دارای وسایل پزشکی داخلی مانند سوند ، افراد دارای بیماری های مزمن مانند دیابت و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند. اگرچه کمتر شایع است ، حتی کودکان و بزرگسالان سالم می توانند دچار عفونت شوند که اگر زود تشخیص داده نشود و تحت درمان قرار نگیرند، بیماری آن ها می تواند پیشرفت کند.
محدودیت ها و عوامل مداخله گر :
در نوزادانی که 48 ساعت از عمرشان می گذرد مقادیر PCT به صورت فیزیولوژیک افزایش یافته است.
در بعضی اطفال و کودکان به دلایل نامشخص ممکن است مقادیر PCT آنها بین 0.15 – 0.5 ng/ml باشد.
آسیب شدید، سوختگی وسیع، شکستگی چند ارگان، عمل جراحی بزرگ، می تواند منجر به افزایش پروکلسیتونین در غیاب سپسیس گردد. بعد از حذف محرک مخرب میزان PCT شروع به کاهش می نماید.
در بیمارانی که تحت درمان با آنتی بادی های OKT3، اینترلوکین، TNF-α و دیگر دارو های محرک آزادکننده سیتوتوکسین می باشند ممکن است مقادیر PCT افزایش یافته باشد.
عفونت بیماران با قارچ مهاجم، حمله حاد با پلاسمودیوم فالسیپاروم و پلاسمودیوم مالاریه منجر به افزایش PCT می گردد.
بیماران دارای شوک قلبی طولانی مدت یا شدید، آنومالی اعضای بدن، کارسینومای برونش، کارسینومای سلول های سی مدولای تیروئید، سیروز کبدی کودکان و بیمارانی که تحت درمان با دیالیز صفاقی می باشند ممکن است دارای مقادیر افزایش یافته PCT باشند.
کاهش مقادیر PCT بطور قطع دلیل عدم حضور عفونت باکتریال نمی باشد.
کاهش مقادیر PCT ممکن است در اوایل عفونت و در طی استقرار عامل عفونی مشاهده گردد. بنابراین بررسی سریالی PCT در افراد مشکوک از نظر بالینی حائز اهمیت می باشد.
مانند همه تستهای ایمونومتریک، احتمال نتایج مثبت کاذب در بیماران با آنتی بادی های هتروفیلیک وجود دارد. بنابراین نتایج آزمون که با تصویر بالینی متناسب نیست باید با آزمایشگاه به بحث گذاشته شود.
پدیده هوک (hook effect) در غلظت های پروکلسیتونین بیشتر از 2500 ng/ml ( بسیار نادر) ممکن است رخ داده که منجر به مقادیر اندازه گیری شده کمتر از میزان واقعی آن می گردد. در صورتی که شک بالینی به این رخداد وجود دارد، تست مجدداً باید پس از رقیق سازی تکرار گردد.
