کارآموزان به افرادی اطلاق می‌شود که برای ورود به شغلی که خواهان فعالیت در آن هستند، باید دوره‌های آموزشی مربوط به حرفه مورد نظر را بگذرانند تا شرایط شروع فعالیت را کسب کنند گذراندن دوره منوط به دستور کارفرما یا مدیر که در برخی مشاغل اجباری ، رایگان یا غیررایگان است.
کارآموزان از نظر حقوقی چه کسانی هستند؟
با ورود کارگر به روابط کار و افزایش مهارت او، کارفرما می‌تواند کارگر را مکلف کند که در مدت زمان معین، مهارت های مورد نیاز شغل خود را در مراکز کارآموزی مانند فنی و حرفه‌ای فرا گیرد.
به علت حساسیت این موضوع، قانون کار افراد کارآموز را چنین تعربف می‌کند، بر اساس بند الف ماده ۱۱۲ قانون کار، کسانی که فقط برای فراگرفتن حرفه خاص، بازآموزی یا ارتقای مهارت برای مدت معین در مراکز کارآموزی و آموزشگاه‌های آزاد آموزش می‌بینند.
طبق بند ب قانون فوق، افرادی که به موجب قرارداد کارآموزی به منظور فراگرفتن حرفه‌ای خاص، برای مدت معین که اضافه بر سه سال نباشد، در کارگاهی معین به کارآموزی همراه با کار اشتغال دارند، مشروط بر آن که سن آن‌ها از ۱۵ سال کمتر نبوده و از ۱۸ سال تمام بیشتر نباشد.
در تبصره ۱ ماده ۱۱۲ آمده است کارآموزان بند (الف) ممکن است کارگرانی باشند که مطابق توافق کتبی منعقده با کارفرما به مراکز کارآموزی معرفی می‌شوند یا داوطلبانی باشند که شاغل نیستند و مستقل به مراکز کارآموزی مراجعه می‌کنند. کارگران شاغلی که مطابق تبصره ۱ ماده ۱۱۲ برای کارآموزی در یکی از مراکز کارآموزی پذیرفته می‌شوند، از حقوق زیر برخوردار خواهند بود.
رابطه استخدامی کارگر در شرایط کارآموزی
رابطه استخدامی کارگر در مدت کارآموزی قطع نمی‌شود و این مدت از هر لحاظ جزو سوابق کارگر محسوب می‌شود، مزد کارگر در مدت کارآموزی از مزد ثابت و یا مزد مبنا کمتر نخواهد بود، مزایای غیر نقدی، کمک‌ها و فوق العاده‌هایی که برای جبران هزینه زندگی و مسئولیت‌های خانوادگی به کارگر پرداخت می‌شود در دوره کارآموزی کماکان پرداخت خواهد شد.
چنانچه کارفرما قبل از پایان مدت، بدون دلیل موجه مانع ادامه کارآموزی شود و از این طریق خسارتی به کارگر وارد کند، کارگر می‌تواند به مراجع حل اختلاف مندرج در قانون کار مراجعه و مطالبه خسارت کند.
وظایف کارآموز چیست؟
کارگری که مطابق تبصره ۱ ماده ۱۱۲ برای کارآموزی در یکی از مراکز کارآموزی پذیرفته می‌شود مکلف است تا پایان مدت مقرر به کارآموزی بپردازد و به طور منظم در برنامه‌های کارآموزی شرکت و مقررات و آیین نامه‌های واحد آموزشی را مراعات و دوره کارآموزی را با موفقیت به پایان برساند سپس بعد از طی دوره کارآموزی، حداقل دو برابر مدت کارآموزی در همان کارگاه به اشتغال مشغول شود.
ممکن است به علت مشکلاتی، ادامه کارآموزی برای کارگر امکان‌پذیر نباشد در صورتی که کارآموز پس از اتمام کارآموزی حاضر به ادامه کار در کارگاه نباشد، کارفرما می‌تواند برای مطالبه خسارت مندرج در قرارداد کارآموزی به مراجع حل اختلاف موضوع این قانون مراجعه و تقاضای دریافت خسارت کند. البته این موضوع منوط به شرایط خاصی است که بر اساس بند‌های قرارداد، کارفرما می‌تواند درخواست مطالبه خسارت کند.
طبق ماده ۱۱۶ قانون کار، قرارداد کارآموزی علاوه بر مشخصات طرفین باید حاوی مطالبی مانند تعهدات طرفین، مزد کارآموز، محل کارآموزی، حرفه یا شغلی که طبق استاندارد مصوب تعلیم داده خواهد شد، شرایط فسخ قرارداد (در صورت لزوم)، هر نوع شرط دیگری که طرفین در حدود مقررات قانونی ذکر آن را در قرارداد لازم بدانند، باشد.
کارآموزی نوجوانان تا سن ۱۸ سال تمام در صورتی مجاز هستند که از حدود توانایی آنان خارج نبوده و برای سلامت، رشد جسمی و روحی آنان مضر نباشد.
به موجب ماده ۱۱۸ قانون کار، مراکز کارآموزی موظف‌اند برای آموزش کارآموز، وسایل و تجهیزات کافی را مطابق استاندارد‌های آموزشی وزارت کار و امور اجتماعی در دسترس وی قرار دهند و به طور منظم و کامل، حرفه مورد نظر را به او بیاموزند. همچنین مراکز مذکور باید برای تامین سلامت و ایمنی کارآموز در محیط کارآموزی، امکانات لازم را فراهم آورند.
