« کمبود شیرخشک در داروخانه‌ها و فروشگاه‌های اینترنتی رفع شود»، «گرانی شیر خشک مغایر با طرح جوانی جمعیت»، «ماجرای نایاب شدن شیرخشک رژیمی در داروخانه‌ها چیست؟ ...» اینها پویش‌هایی است که توسط بسیاری از شهروندان و مخاطبان خبرگزاری فارس با بیش از چندین هزار امضاء به ثبت رسیده است. از این رو خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس، با تهیه این گزارش شرایط موجود در فرآیند تولید، توزیع و تأمین شیرخشک‌های عادی و رژیمی و چرایی ایجاد کمبود شیرخشک در کشور را بررسی کرده است.
مدتی است که کمبود و گرانی شیرخشک برای بسیاری از داروخانه‌داران سراسر کشور و والدینی که دارای فرزند شیرخوار هستند، تبدیل به معضلی نگران کننده شده است. از آنجایی که شیرخشک ماده غذایی‌ای برای نوزادان و کودکان شیرخوار خصوصاً نوزادان زیر شش ماه است و جایگزینی برای آن وجود ندارد؛ در دسترس و سلامت بودن آن برای نوزادان حیاتی است.
اما در طی ماه‌های گذشته برخی استان‌های کشور از جمله یزد، شیراز، ساوه، کرمان، قزوین و... خبر از کمبود شیرخشک داده‌اند. اما اینبار مشکل، کمبود شیرخشک‌های رژیمی و خاص نیست. بلکه مشکل کمبود شیرخشک‌های عادی یا رگولار است که به دلیل سازگاری با گوارش کودکان و زود هضم بودن آنها،تعداد زیادی از نوزادان و شیرخواران کشور از آنها استفاده می‌کنند.
البته به گفته ثبت‌کنندگان پویش‌های مربوط به «کمبود و گرانی شیرخشک» در بخش فارس من خبرگزاری فارس، درصد کمبود شیرخشک‌های بالای یک سال بیشتر از شیرخشک‌های سایر سنین است.
«نَگَرد، نیست!»
اما به گفته برخی از داروخانه‌داران این استان‌ها، در طی سال‌جاری، بیش از دو بار با کمبود برخی از برندهای شیرخشک عادی در کشور مواجه شده‌اند. این مسأله باعث شده تا برخی از والدینی که دارای فرزند شیرخوار هستند، کفش آهنین به پا کرده و از این داروخانه به آن داروخانه به دنبال یک قوطی شیرخشک برای فرزندشان بگردند. اما در اکثر موارد با این پاسخ مواجه می‌شدند: «نَگَرد، نیست!» در حالیکه یک نوزاد برحسب وزن و سنی که دارد در هفته بین دو الی سه قوطی شیرخشک مصرف می‌کند.
البته معضل کمبود شامل تمام برندهای شیرخشک نشده و کم و بیش برخی از برندها در داروخانه‌ها موجود است. شیرخشک‌های نان، گیگوز و آپتامیل از جمله شیرخشک‌های کمیاب و در برخی مواقع نایاب اما پرمصرف است. جالب است که اینبار برخی از شیرخشک‌های رژیمی که مخصوص نوزادان نارس یا دارای مشکل گوارشی است در داروخانه‌ها موجود بوده و خانواده‌ها مشکل جدی در تأمین این اقلام غذایی ندارند. اما علت کمبود شیرخشک‌های عادی یا رگولار چیست؟
علت کمبود شیرخشک‌های «رگولار» چیست؟
به گفته برخی از کارشناسان یکی از دلایل کمبود برخی از برندهای شیرخشک، «قاچاق» آن به کشورهای همسایه است. «مریم رامش» رئیس اداره فرآورده‌های طبیعی، سنتی، مکمل و شیرخشک دانشگاه علوم پزشکی کرمان، مدعی است که قیمت پایین شیرخشک در ایران نسبت به سایر کشورهای همسایه، موجب قاچاق شیرخشک به کشورهای مجاور می شود.
همچنین از نظر برخی از کارشناسان یکی دیگر از علت‌های کمبود شیر خشک، می‌تواند کاهش تولید کارخانه‌های داخلی باشد که یکی از علت‌های این مسأله مشکل در تأمین مواد اولیه است. زیرا برخی از تولیدکنندگان برای تأمین مواد اولیه تولید شیرخشک با مشکلات ارزی دست و پنجه نرم می‌کنند و یکی از گزینه های رفع کمبود این فرآورده می‌تواند واردات آن باشد.
راه حل سازمان غذا و دارو: تولید یا واردات؟
قریب به یک ماه پیش سید حیدر محمدی رئیس سازمان غذا و دارو در خصوص رفع مشکلات ارزی برای تأمین مواد اولیه شیرخشک عنوان کرد: «مشکل انتقال ارز برای واردات شیرخشک با همکاری بانک مرکزی در حال برطرف شدن است اما،در این شرایط فراخوان فوریتی برای تولید داخلی شیرخشک صادر کردیم تا تولیدکنندگان با تامین مواد اولیه اقدام به تهیه این محصول کنند.»
همچنین منوچهر دادگرنژاد در خصوص تامین شیرخشک رگولار یا عادی ادعا کرد که در حال حاضر مشکلی از لحاظ تامین شیرخشک در کشور وجود ندارد و با توجه به تأمین این فرآورده از مسیر تولید داخل و واردات، به زودی نیاز بازار مرتفع خواهد شد. در حال حاضر تولیدکنندگان شیرخشک با تمام ظرفیت در حال تامین بازار هستند و تولیدات آنها روزانه در کشور توزیع می‌شود.
هدف سازمان غذا و دارو در فرآیند تأمین شیرخشک
مدیر کل امور فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل سازمان غذا و دارو در خصوص برنامه توزیع شیرخشک‌های تأمین شده گفت: برنامه توزیع شیرخشک مورد نیاز هر استان بر اساس الگوی مصرف سال ۱۴۰۱ ، میزان موالید سال جاری و نیاز تعیین و به صورت ماهانه بازنگری می‌شود. هدف اصلی ما تأمین شیرخشک مورد نیاز کشور، روان شدن فرآیند توزیع و البته مقابله با قاچاق این فرآورده مهم غذایی است. تولیدات کارخانجات داخلی شیرخشک روزانه در کشور توزیع می‌شود و محموله‌های شیر خشک وارداتی به صورت فوریتی حمل و طی هفته‌های پیش رو وارد کشور خواهد شد.
وضعیت توزیع شیرخشک رو به بهبود است
برخی از داروخانه‌داران استان‌ها، وضعیت توزیع شیرخشک در شهریورماه گذشته را نسبت به ماه های پیشین ، بهتر ارزیابی کرده و گفته‌اند: «تعداد قابل توجهی از انواع شیرخشک های «ببلاک»، «آپتامیل»، «نان» و «گیگوز» توزیع و تا حدودی در مشکل تأمین شیرخشک برطرف شده است.
شگرد سازمان غذا و دارو برای جلوگیری از « قاچاق شیرخشک»
از آنجایی که جلوگیری از قاچاق شیرخشک یکی از اهداف سازمان غذا و دارو برای برطرف کردن مشکل کمبود این فرآورده غذایی است؛ آل بویه مدیرکل فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو در خصوص روش جلوگیری از قاچاق این کالای حیاتی بیان کرد: از ۲۰ مهرماه هر فردی که برای تهیه شیرخشک به داروخانه مراجعه می‌کند باید کد ملی نوزاد و تاریخ تولد او را بداند چون همه شیرخشک‌ها باید در سامانه تیتک ثبت شود تا از قاچاق این اقلام جلوگیری شود، این موضوع شامل شیرخشک‌های رگولار هم می‌شود.
