افکارنیوز: همه میدانیم که امروزه تلویزیون یکی از ابزارهایی است که اغلب خانوادهها ساعتهای طولانی را برای دیدن برنامههای آن صرف میکنند. بالطبع والدین و فرزندان نیز با تماشای تلویزیون وقتگذرانی میکنند و همین وقتگذرانی منبعی برای آموزش فرهنگهای مختلف به آنان است. حال تصور کنید خانوادههایی را که به جای تلویزیون و برنامههای دینی، اسلامی و ایرانی از ماهواره استفاده میکنند. ماهوارههایی که بدون داشتن هیچ گونه فیلتری، هر چه میخواهند ارائه کرده و به خورد خانوادهها میدهند و جالب است که اغلب خانوادهها بدون اینکه به اثرات سوء اینگونه برنامهها حتی فکر کنند، به
تماشای آنها مینشینند. الگوپذیری از اینگونه برنامهها از سوی خانوادهها آنچنان است که فرد را به صورت ناخودآگاه به دام خود میکشد و افراد نیز بدون اینکه متوجه این موضوع باشند به راحتی تن به دام این وسیله مدرن میدهند.
الهام رستگار، دکتر روانشناس، با بیان اینکه اینگونه استفاده از وسایل مدرن و مختلف مختص به قشر خاصی نیست، می‌گوید: از زنان خانه‌دار گرفته تا کودکان و مردان، کسانی هستند که جزو جامعه هدف دست‌اندرکاران برنامههای مختلف و متنوع ماهواره‌ها هستند. برنامهها به حدی متنوع و فراوان است که برخلاف تلویزیون کشورمان که برنامه‌هایش محدود است و به تدریج دوران رشد و بلوغ را پشت سر می‌گذارد، می‌تواند زمینه سرگرمی مخاطبش را فراهم کند و چنانچه مخاطب از تماشای برنامه یک شبکه به تنگ بیاید، می‌تواند به تماشای برنامه شبکه دیگر بپردازد. همین طور برنامه‌هایی که به نمایش در
می‌آیند، برنامههای متفاوتی هستند به طوری که در یک ساعت برنامههای متنوعی برای گروه‌های سنی متفاوت از کودک، نوجوان، زنان و مردان را همزمان به نمایش می‌گذارد. این موضوع سبب پاگیر شدن مخاطب برای تماشای ماهواره می‌شود و متأسفانه الگوپذیری که یکی از معایب اینگونه برنامه‌هاست را افزایش می‌دهد. شاید شما هم امثال اینگونه سخنان را که این مدل مو، مدل ماهواره‌ای است یا این لباس مثل مدل‌های ماهواره‌ای دوخته شده است را شنیده باشید، امثال اینگونه سخنان بسیار است و همین الگوپذیری سبب شده افرادی هم که مخاطب ماهواره نیستند، به صورت ناخودآگاه درگیر مدهایی شوند که از
سوی مخاطبان اصلی اینگونه برنامهها به خوردشان داده می‌شود. از سوی دیگر، کودکان هم که می‌بینند بزرگ‌ترهای آنان ساعت‌ها وقت خود را به تماشای برنامههای ماهواره می‌گذرانند، از آنان الگو می‌گیرند و در آینده همانند آنان رفتار میکنند، الگوهایی که هیچ فرهنگ و پیش‌زمینه‌ای ندارند و از ریشه‌های فرهنگ اصیل ایرانی و اسلامی بی‌بهره‌اند. البته نباید فراموش کنیم اغلب برنامه‌هایی که از ماهواره‌ها پخش می‌شوند، حامل پیام‌های مبتذل غرب هستند که اثر نامطلوبی بر‌تربیت کودکان ما می‌گذارند.
این که ماهواره هم جزو ابزار پیشرفته به شمار می‌آید، یک واقعیت است، ولی این که جوامع چگونه به عنوان جامعه هدف دست‌اندرکاران این ابزار و سیاست‌های پست و پلید آنان قرار می‌گیرند، مسئله دیگری است که بهتر است خانوادهها به آن توجه بیشتری داشته باشند. استفاده از ماهواره‌ها برای اطلاع از اخبار دیگر نقاط جهان، که اغلب به صورت تحریف‌شده و از سوی برخی شبکه‌های فارسی‌زبان به خورد مردم داده می‌شود اجتناب‌ناپذیر است، ولی نحوه استفاده صحیح از این ابزار باید مورد توجه قرار گیرد.
یکی از ویژگی‌هایی که از سوی دست‌اندرکاران برنامههای ماهواره‌ای مورد توجه قرار گرفته است، میل به تفریح و سرگرمی از سوی مخاطبان است. همین موضوع باعثشده که مسئولان این ابزار مدرن با پخش برنامههای به اصطلاح سرگرم‌کننده و مبتذل، فرهنگ غیرانسانی و غیرمذهبی را در میان مردم‌اشاعه دهند.
تماشای بسیاری از این برنامهها سبب افزایش طلاق، ناسازگاری و کشمکش در میان همسران می‌شود. تبلیغ خیانت، آزادی بی حد و مرز، خشونت نسبت به همسر و موارد بسیار دیگر، از موضوعاتی است که به درگیری و تشنج میان خانوادهها دامن می‌زند. مقایسه رفتار همسران با شخصیت‌ها و کاراکترهایی که در فیلم‌ها به ایفای نقش می‌پردازند از دیگر عواملی است که سبب توجه زنان و مردان به نقاط ضعف همسرشان و گاه افزایش نارضایتی آنان می‌شود که خود این موضوع به سست شدن بنیان خانوادهها منجر می‌شود. شاید شما هم تأثیرپذیری برنامه‌هایی که از تلویزیون کشورمان پخش می‌شوند را روی گروه‌های سنی
متفاوت دیده باشید. تغییر در نحوه صحبت کردن، راه رفتن، رفتار کردن، مدل مو، لباس پوشیدن و… از جمله الگوپذیری‌هایی است که به چشم می‌خورد. اینگونه موارد با فرارسیدن تعطیلات افزایش پیدا می‌کند و با رسیدن این ایام، کودکان و جوانان که بی‌دفاع‌ترین و پاک‌ترین زمینه را برای دریافت پیام‌های تصویری دارند، مورد هدف این ابزار قرار می‌گیرند. شاید بتوان با فراهم کردن زمینه سرگرمی از سوی والدین و رفتن به سفر، از بروز چنین مشکلاتی کاست، ولی والدین باید تدابیر درستی برای کاهش اثرات نامطلوب اینگونه ابزارهای مدرن فراهم آورند تا باور و فرهنگ فرزندانشان را از دستبرد
اینگونه وسایل محفوظ نگاه دارند.
فاطمه. س. ۲۴ ساله از تهران، درباره دلیل استفاده از ماهواره می‌گوید: بسیاری از جوانان برای کسب اطلاعات و اخبار به ماهواره‌رو می‌آورند و در این اثنا با برنامههای دیگر اینگونه شبکه‌ها نیز مواجه می‌شوند و اغلب به تماشای آنان تن میدهند.
س. ف. ۳۰ ساله از تهران، نیز می‌گوید: تلویزیون برنامه چندانی برای تماشا ندارد و به همین دلیل برای پر کردن اوقات فراغت به تماشای ماهواره روی می‌آورم. علاوه بر سرگرمی، مطالب زیادی را یاد می‌گیرم. مثلاً برنامههای آشپزی یکی از برنامه‌هایی است که می‌توانم از آن چیزهای زیادی یاد بگیرم.
علی خراسانی، کارشناس مسائل خانواده نیز وقتگذرانی بسیاری از زنان پای ماهواره برای تماشای برنامههای آشپزی که به صورت مداوم و از شبکه‌های مختلف پخش می‌شود را از موارد دیگر استفاده از این ابزار معرفی می‌کند و می‌گوید: استفاده از انواع مواد غذایی که شاید در بازار کشورمان وجود نداشته باشد یا به قیمت گزاف بتوان آن را تهیه کرد و موارد دیگری از این دست، از موضوعات دیگری است که زمینه ایجاد اختلاف بین همسران را سبب می‌شود.
الگو گرفتن از مدل‌های لباس و مو که در شبکه‌های ماهواره‌ای ارائه می‌شود نیز بحثدیگری است که زمینه تمایل جوانان را برای داشتن چنین پوشش‌هایی ایجاد می‌کند و همین موضوع سبب ایجاد کشمکش میان خانواده‌های ایرانی که ریشه در فرهنگ دینی دارند با جوانان‌شان می‌شود. این موضوع به درگیری و مشاجره منجر می‌شود که در مجموع به سست شدن کانون گرم خانوادهها می‌انجامد.
پدران و مادران باید بدانند که فرزندان آسیب‌پذیرند و باید برای مقابله با لغزش و انحرافات فرزندان آمادگی داشته باشند. بسیاری از رفتارهایی که فرزندان آموخته‌اند، بر اثر مشاهده رفتارهای مشابه در خانه، مدرسه، رسانه‌ها و محیط اجتماعی بوده است.
از این رو خانوادهها باید در کنار رسانه‌ها، با تقویت فرهنگ خودی و دفاع از ارزش‌های اصیل دینی و مذهبی و ایرانی، به مبارزه با برنامههای مبتذل و نامطلوب ماهواره‌ها بپردازند و به فرزندان خود تفهیم کنند که تماشای چنین برنامه‌هایی چه مضراتی به دنبال دارد. برقراری ارتباط صحیح و دوستانه با فرزندان زمینه حرف‌شنوی آنان را بالا می‌برد و همین موضوع کمک می‌کند که خانوادهها و رسانه‌ها راحت‌تر بتوانند به هدف مورد نظرشان دست پیدا کنند.
ارتقای سطح آگاهی با اطلاع‌رسانی رسانه‌ها و همچنین تقویت و افزایش برنامههای متنوع و سرگرم‌کننده که بتواند از روی آوردن مخاطبان به برنامههای رسانه‌های دیگر از جمله ماهواره پیشگیری کند، اقدام دیگری است که باید با تلاش رسانه‌ها به ویژه صدا و سیما انجام شود.
همچنین خانوادهها می‌توانند با برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت فرزندانشان زمینه بروز چنین مشکلاتی را کاهش دهند. اینگونه برنامهها اگر با همراهی همسالان و دیگر اعضای خانواده به ویژه پدر و مادر همراه باشد، می‌تواند موثر واقع شود و سبب‌ترویج الگوهای رفتاری درست در خانواده و جامعه گردد.
