به گزارشافکارنیوز،وزارت آموزش و پرورش عملکرد ۱۰۰ روزه خود را منتشر کرد.
اهم مشکلات، محدودیت‌ها و معضلات موجود وزارت آموزش و پرورش
۱ برنامه های آموزشی و پرورشی و نیروی انسانی
۱۱ طرح تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش بدون امکان سنجی لازم و با شتاب زدگی به اجرا درآمده است. ضعف مطالعات کارشناسی در استقرار نظام جدید آموزشی مشکلات زیر را بوجود آورده است:
الف اسناد زیر نظام‌های ۶گانه و برنامه‌های میان مدت و کوتاه مدت برای اجرای همه جانبه وکامل طرح تحول تهیه و تنظیم نشده است.
ب ضوابط و مقررات آموزشی و پرورشی لازم برای اجرای دقیق برنامه ها تهیه و تدوین نشده است.
ج اجرای شتابزده ساختار جدید بویژه اضافه شدن پایه ششم به دوره ابتدایی موجب کسری شدید آموزگار در این دوره شده است که برای رفع این مشکل تعداد قابل توجهی از نیروهای قرارداد کارمعین که عموماً از میان نیروهای خدماتی و راننده بوده‌اند بدون احراز شرایط لازم به عنوان آموزگار به کلاس‌های درس هدایت شده‌اند.
د علیرغم تمهیدات بکار گرفته شده، سال تحصیلی با کمبود حدود ۲۴ هزار معلم دوره ابتدایی آغاز شده است.
ه دوره‌های آموزشی لازم برای پایه‌های تحصیلی جدید برگزار نشده است و با شرایط نامناسب و غالباً بدون کیفیت لازم اجرا شده است.
و به دلیل پوشش کامل دانش آموزان دوره ابتدایی که متأسفانه بنا به دلایل فوق با رشد زیادی مواجه شده بود، دوره پیش دبستانی علیرغم اهمیت آن بویژه در مناطق محروم و دو زبانه جمع آوری یا با کاهش خدمات مواجه شده است.
۲۱ به دلیل پیش بینی نشدن مکانیزم‌های لازم از جمله توجه جدی به موضوع نظارت و کنترل پدیده جعل در مدارک تحصیلی و یا صدور مدارک خلاف واقع با سیر صعودی زیادی مواجه شده است به نحوی که در سال ۹۱ حجم این پرونده جمعاً برابر ۸ سال گذشته بوده است.
۳۱ اختصاص ناصحیح منابع از یکطرف و کسری اعتبارات آموزش و پرورش از سوی دیگر باعثنابسمانی شرایط رفاهی و مالی مدارس شبانه روزی شده است بنحوی که در برخی مواقع امکان تهیه یک وعده غذای گرم محتوی مواد پروتئینی در طول یکماه ممکن نشده است!!؟
۴۱ برنامه ریزی درسی بویژه برای پایه های جدید در ساختار اجرا شده، عمدتاً با تناقص فرآیندی مواجه بوده است به نحوی که امکان همسویی آنها با برنامه درس ملی فراهم نشده است و مراحل اعتبار بخش خود را بنحو مطلوب طی نکرده است. در چاپ و توزیع کتاب های درسی نیز به دلیل تنگناهای زمانی مشکلاتی بروز کرده است.
۵۱ علیرغم نیاز شدید به فعالیت‌های پژوهشی بویژه اجرای طرح تحول بنیادین، متأسفانه این مهم به دلایل مختلف به شدت کاهش یافته است.
۶۱ توزیع نیروی انسانی در بین مناطق کشور و میان دوره‌های مختلف تحصیلی با مشکلات عدیده مواجه است. در حالیکه نسبت جنسی دانش‌آموزان حدود ۵۱ پسر به ۴۹ دختر می باشد. اما نسبت معلمان زن به مرد حدود ۶۵ به ۳۵ بوده است که این نسبت در برخی استانها تا ۷۵ به ۲۵ در تغییر بوده است.
در سال جاری تحصیلی، آموزش و پرورش با حدود ۵۰ هزار نفر نیروی مازاد مواجه بوده است و این در حالی است که به دلیل توزیع نامتقارن نیروی انسانی حدود ۵۸۰۰۰ کمبود در سایر مناطق و یا رشته‌های تحصیلی، آموزش و پرورش را وادار به پرداخت حق التدریس اضافه کرده است.
۲ بودجه و منابع مالی
۱۲ مدیریت ناصحیح بر بودجه و اختصاص آن، باعثشده تا سهم اعتبارات پرسنلی به غیر پرسنلی به بیش از ۹۹ درصد بالغ گردد و تنها حدود ۱ درصد از اعتبارات را می توان برای اجرای برنامه‌های کیفیت بخشی اختصاص داد.
۲۲ آموزش و پرورش در آغاز دولت یازدهم و برای شروع سال تحصیلی بالغ بر ۶۰۰ میلیارد ریال کمبود منابع مالی برای تأمین مابه‌التفاوت حذف ارز مرجع و تهیه کاغذ مورد نیاز چاپ کتب درسی مواجه بوده است.
۳۲ انباشت مطالبات پرسنلی و رفاهی فرهنگیان طی دو سال گذشته که بالغ بر ۹۷۰ میلیارد ریال شده است، نارضایتی فرهنگیان را ایجاد کرده است.
۴۲ ضعف در مدیریت منابع مالی و نظام پرداختهای پرسنلی باعثشده است تا اعتبار حقوق و مزایا درسال جاری بالغ بر ۱۶.۶۰۰ میلیارد ریال شود.
۵۲ مصرف بی رویه اعتبارات رفاهی کارکنان باعثشده است تا اعتبار کافی برای پرداخت کامل حق بیمه طلایی کارکنان در ۹ ماه منتهی به آغاز دولت یازدهم فراهم شود و نارضایتی هایی را در فرهنگیان ایجاد کند. میزان بدهکاری یارانه بیمه طلایی فرهنگیان در ۴ ماه آخر دولت گذشته به رقم ۹۴۰ میلیارد ریال بالغ شده است. چنانچه سایر اقلام بدهی دولت بابت بیمه طلایی را در نظر بگیریم مبلغ ۲۰۰۰ میلیارد ریال مجموع بدهی خواهد بود.
۳ مشارکتهای مردمی و مدارس غیردولتی
۳۱ اتخاذ سیاستهای متناقض در آموزش و پروش از قبیل توسعه بی رویه مدارس نمونه دولتی و مدارس پرورش استعدادهای درخشان در مناطق مختلف کشور بدون توجه به تأثیر مخرب آن بر سرمایه گذاری مؤسسان مدارس غیرانتفاعی
۳۲ عدم اجرا موثر قانون اصلاح قانون تأسیس مدارس غیرانتفاعی به ویژه تأمین منابع مالی صندوق حمایت از مؤسسان مدارس غیرانتفاعی و یا نه های تسهیلات بانکی پرداختی به آنان
۳۳ کم توجهی به مشارکت تشکلهای صنفی مؤسسان مدارس غیرانتفاعی در زمینه سیاستگذاری و برنامه ریزی ها
۳۴ اعمال سختگیری های نامتعارف گزینش در زمینه به کارگیری نیروی انسانی مجرب در مدارس غیرانتفاعی
۳۵ کاهش کارآیی و اثر بخشی انجمن اولیا و مربیان ناشی از ابهامات جایگاه مدیریتی و حقوق و مالی پس از ادغام آن در سازمان مدارس غیردولتی و مشارکتهای مردمی و خانواده
۴ فضا و تجهیزات آموزشی
۱۴ به دلیل عدم تعهدات دولت قبل، پیمانکاران پروژه های آموزشی هریک ۲۵۰۰ میلیارد ریال طلب دارند که همین موضوع باعثراکد شدن ادامه پروژه ها شده است.
۲۴ برای تکمیل قریب ۶۷۰۰ پروژه نیمه تمام، بالغ بر ۳۲۰۰۰ میلیارد ریال کسری اعتبار می باشد.
۳۴ در هنگام تحویل دولت یازدهم مطالبات وزارت آموزش و پرورش برای تجهیزات گرمایشی ایمن و استاندارد پرداخت نشده بود(۲۰۰۰ میلیارد ریال)
۴۴ در عموم هنرستانهای کشور به دلیل بروز نشدن وسایل و تجهیزات کمک آموزشی و آزمایشگاهی و کارگاهی، مشکل جدی در ارائه برنامه های آموزشی وجود دارد.
۵ رهبری و مدیریت
۵۱ تمرکز شدید برنامه ریزی های آموزشی و پرورشی به ویژه کم رنگ بودن نقش مدارس
۵۲ وجود ضوابط و مقررات زائد و غیر ضرور
۵۳ فقدان شبکه اطلاعات مدیریتی به روز و کارآمد متناسب با نیاز سیاستگذاری ها و برنامه ریزی ها
۵۴ اتخاد تصمیمات خلق الساعه بدون توجه به یافته های پژوهشی و نظرات کارشناسان و نخبگان حوزه تعلیم و تربیت
۵۵ کم توجهی به فرهنگ سازی(درون سازمانی و برون سازمانی) برا یتحول بنیادین آموزش و پرورش
۵۶ سیاست زدگی در عزل و نصب مدیران
اهم اقدامات کوتاه مدت(۱۰۰ روزه)
در طی مدت ۱۰۰ روزه استقرار دولت تدبیر و امید، اقدامات به عمل آمده برای سال تحصیلی ۹۳ ۹۲و بازگشایی مدارس در سه بخش زیر مدیریت شده است:
الف آغاز مطالعات زمینه ای و زیر بنایی
جهت‌گیری نظام آموزش و پرورش به سوی اهداف متعالی تعلیم و تربیت، مستلزم تمهید شرایط و تأمین امکانات و منابع مورد نیاز می‌باشد. از آنجائیکه در شرایط اقتصادی کنونی بویژه بحران منابع مالی در سال های جاری و آتی، اتخاذ رویکردهای مقتصدانه و افزایش بهره‌وری از منابع، اولویتی مضاعف پیدا کرده است، مطالعات زیر بنایی برای افزایش بهره‌وری منابع بویژه مدیریت اقتصادی آموزش و پرورش وبهسازی نیروی انسانی با تشکیل کارگروههای زیر در دستورکار قرار گرفته است:
۱ آغاز طرح ساماندهی و بهسازی نیروی انسانی با هدف افزایش بهره‌وری و تمهیدات لازم برای برنامه‌ریزی نیروی انسانی در دوره های میان مدت و بلند مدت
۲ آغاز مطالعات در حوزه اقتصاد و منابع آموزش و پرورش با بهره گیری از نظارت صاحبنظران و متخصصان موضوعی: این مطالعات که نتایج آن در دو فاز کوتاه مدت و بلند مدت حاصل خواهد شد در سه حوزه ذیل در دستور کار قرار گرفته است.
۱۲ بهینه سازی هزینه ها که جهت‌گیری کلی آن تجزیه و تحلیل برنامه های جاری وزارت آموزش و پرورش از منظر هزینه و فایده و باز تعیین اولویت آنها می‌باشد.
۲۲ بهینه سازی سرمایه ها که به دنبال بهینه سازی مدیریت اقتصادی در سرمایه های آموزش و پرورش با تأکید بر تقویت امور رفاهی و معیشت فرهنگیان می‌باشد.
۳۲ شناسائی روشهای جبرانی و جایگزینی برای تأمین منابع که هدف آن بکارگیری و تقویت روشهای جلب مشارکت بخشهای غیر دولتی و مردم در تأمین هزینه ها و اداره واحدهای آموزشی می باشد.
ب آسیب شناسی ها و اقدامات اصلاحی
از آنجائیکه برنامه های تهیه شده برای سال تحصیلی ۹۳ ۹۲ به دلایل مختلف با نارسائی‌هاو مشکلات ماهیتی مواجه بوده است و از طرفی دیگر فرصت اندک تا شروع سال تحصیلی امکان اصلاح، تغییر و یا توقف این دسته از برنامه ها را ناممکن نموده است، لذا تمهیدات لازم برای مطالعات آسیب شناسی و یافتن راهکارهای کوتاه مدت به منظور شناسائی نارسائیها و یافتن راهکارهای اصلاحی با تشکیل کمیته‌های کارشناسی در موضوعاتی چون: تعطیلی پنج شنبه‌ها، کاهش ساعات فنی و حرفه ای، راه اندازی مدارس هوشمند، سطحی نگری در طراحی و توسعه مدارس قرآن، توسعه بی رویه مدارس نمونه دولتی و استعدادهای درخشان و …
آغاز شده است.
از طرفی دیگر با استقرار دولت تدبیر و امید لازم است آن دسته از برنامه ها، مقررات و یا ضوابطی که برای رفع مشکلات و رسیدن به آینده‌ای روشن فضای یأس و نا امیدی را دامن می زند شناسائی و حذف شوند. ضرورت ایجاد نشاط، امید و روحیه شادابی در دانش‌آموزان مطالبه به حقی است که آموزش و پرورش دولت یازدهم مدیون آن است. بر این اساس کمیته‌ای مسؤولیت رسیدگی و شناسائی این گونه ضوابط را بر عهده گرفته است تا ضمن حفظ انتظام و یکپارچگی نظام‌آموزشی، نسبت به شناسائی و حذف ضوابط غیر ضرور و مقرراتی که بیهوده فشارهای عاطفی یا روانی را به دانش‌آموزان و احیاناً معلمان وارد می سازند اقدام
نمایند.
نتایج این مطالعات به تدریج در طول سال تحصیلی پس از تصویب، ابلاغ خواهد شد تا دریک مجموعه از راهکارهای حداقلی، شرایط برنامه های آموزشی و پرورشی را بهبود بخشد.
ج برنامه ریزی برای بازگشایی مطلوب مدارس.
اهم اقدامات عبارت است از: ۱ سازماندهی معلمان و اتخاذ تدابیر لازم برای تأمین نیروی انسانی مورد نیاز
۲ تأمین مبلغ پانصد میلیارد ریال برای هزینه سرانه مدارس که تا پیش از این در طی مدت طولانی پرداخت نشده است.
۳ چاپ و توزیع کتب درسی به تعداد ۹۴۵ عنوان در ۱۳۱ میلیون جلد
۴ آماده سازی شرایط و امکانات لازم برای استقبال از حدود ۱۲ میلیون و ۳۰۰ هزار دانش‌آموز در بیش از ۱۰۵ هزار واحد آموزشی با بیش از یک میلیون نفر نیروی انسانی.
۵ پیگیری و تکمیل پروژه های بهسازی و آماده سازی فضاهای آموزشی بالغ بر ۶۹۰ واحد آموزشی جدید در قالب ۴۶۷۴ کلاس با زیر بنائی بیش از ۶۳۰ هزار متر مربع که بیش از ۱۴۰ هزار دانش‌آموز را در خود جای خواهد داد.
۶ تهیه ۱۵۰۰۰ دستگاه بخاری الکترونیکی تابشی به ارزش حدود ۲۰ میلیارد ریال
۷ فضا سازی رسانه‌ای و فرهنگی و توجیه افکار عمومی برای استقبال جامعه از اول مهرماه به عنوان
روز ملی.
۸ سازماندهی گروههای نظارت بر ثبت نام دانش‌آموزان و آغاز سال تحصیلی(پروژه مهر) به منظور حصول اطمینان از اجرای با کیفیت برنامه های پیش بینی شده.
۹ تأمین و پرداخت مطالبات معوق هزینه سرویس رفت و آمد دانش آموزان مناطق محروم، روستایی وسرانه غذایی مدارس شبانه روزی بالغ بر ۸۰۰ میلیارد ریال
د سایر موارد
۱ بهبود امور معیشتی و رفاهی و درمانی فرهنگیان شامل:
تأمین وتخصیص اعتبار ویژه زنان فرهنگی دارای بیماری صعب العلاج
تأمین کسری اعتبارات رفاهی برای استمرار اجرای بیمه طلایی فرهنگیان و افراد تحت تکفل آنان به میزان ۲.۱۵۸ میلیارد ریال شامل معوقات سال ۱۳۹۱ و تا پایان سال جاری)
تأمین اعتبار بدهی معوق به شرکت بیمه ایران بابت ۴ ماه بیمه طلایی فرهنگیان بازنشسته بالغ و بدهی سه استان بابت بیمه طلایی سال ۱۳۹۱ بر ۴۱۰ میلیارد ریال
تأمین و پرداخت هزینه های درمانی جانبازان شاغل و بازنشسته و افراد تحت تکفل آنها با توجه به بند «ب» ماده ۴۴ قانون برنامه پنج ساله پنجم و ماده ۹۸ قانون بودجه سال ۱۳۹۲ کشور بالغ بر ۵۰۰ میلیارد ریال
فراهم کردن ساز و کارهای اداری و مالی برای اجرای بیمه عمر فرهنگیان شاغل و بازنشسته
تأمین و پرداخت کمک هزینه فوت، ازدواج شاغلین وبازنشستگان سال های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ و شش ماهه اول ۱۳۹۲ بالغ بر ۱۲۰۰ میلیارد ریال
هزینه کسورات سنوات ارفاقی جانبازان برای بازنشستگی پیش از موعد بالغ بر ۸۰۰ میلیارد ریال
۲ تأمین و پرداخت مطالبات معوق معلمان، پیمانکاران
مطالبات دانش آموزان لازم التعلیم مدارس اموزش از راه دور بالغ بر ۱۷۰ میلیارد ریال
حق التدریس و حق الزحمه عوامل اجرایی درس کارورزی و کارآموزی در تابستان ۱۳۹۱
اضافه کارکنان اداری و حق التدریس سه ماهه اول سال ۱۳۹۲ بالغ بر ۹۰۰ میلیار ریال
معوقات هزینه آموزش کودکان مناطق دو زبانه(مصوب دولت) بالغ بر ۲۰ میلیارد ریال
هزینه آموزش دانش آموزان شاخه کارداش در مراکز آموزشی خارج از آموزش و پرورش در سال ۱۳۹۱ بالغ بر ۱۷۰ میلیارد ریال
هزینه مرخصی ذخیره فرهنگیان بازنشسته سال ۱۳۹۱ بالغ بر ۸۰۰ میلیارد ریال
حق الزحمه مربیان تشکیلات دانش آموزی و عوامل اجرایی مدارس قرآنی در سنوات گذشته
۳ تعامل و همکاری با سفارت خانه های جمهوری اسلامی ایران برای پرداخت بموقع حقوق فرهنگیان مأمور به خدمت در مدارس خارج از کشور
۴ تأمین کسری اعتبار ادارات کل آموزش و پرورش استانها در بخش حقوق و مزایا بالغ بر ۱۶۶۰۰میلیارد ریال
۵ رفع تنگناهای اجرایی هنرستانهای کشاورزی در خصوص تأمین نهاده ها و تجهیزات مورد نیاز
فعالیت‌های آموزشی از طریق اصلاح ردیف درآمد هنرستانها یکشاورزی حاصل از اجرای تبصره ۶۴ و ۷۵ از درآمد عمومی به درآمد اختصاصی
۶ تکمیل و تحویل پروژه های نیمه تمام فضاهای آموزشی و پرورشی و ایمن سازی مدارس شامل:
تحویل و بهره برداری از ۶۹۳ پروژه آموزشی در قالب ۴۶۷۴ کلاس با زیربنای ۶۳۰ هزار متر مربع
مطالبات پیمانکاران پروژه های آماده بهره برداری مهرماه سال جاری بالغ بر ۱۵۰۰ میلیارد ریال
پیگیری اتمام ۵۸۴۰ کلاس در حال ساخت در قالب ۱۱۲۸ پروژه بالغ بر ۱۰۰۰ میلیارد ریال(با پیشرفت فیزیکی ۷۰ درصد قابل بهره برداری تا سه ماه آینده)
تأمین وتخصیص کسری اعتبارات پروژه های نیمه تمام فضاهای آموزشی و مقاوم سازی مدارس بدون استحکام در سال ۱۳۹۲ شامل ۰۰۰/۵۰۰ / ۱۲ میلیون ریال اعتبارات ملی و ۶۶۰۰۰۰۰ میلیون ریال اعتبارات استانی بالغ بر ۱۹۱۱۲۶۰۷ میلیون ریال
رئوس برنامه های آتی
با توجه به برنامه ارائه شده به مجلس محترم شورای اسلامی و سیاستهای دولت یازدهم، اهم برنامه های آتی وزارت متبوع در سرفصلهای ذیل انجام خواهد شد.
الف توسعه مشارکتهای بخش غیر دولتی
۱ شناسایی و تلاش برای اصلاح و تعدیل قوانین و مقرراتی که به عنوان مانع جلب مشارکت مردم و بخشهای غیردولتی فرا روی نظام آموزشی و پرورشی قرار دارد.
۲ شناسایی ظرفیت‌های موجود در نظام آموزش و پرورش که بالقوه امکان بهره گیری بیشتر از مشارکتهای مردمی و غیردولتی را دارا هستند.
۳ ظرفیت سازی جدید برای بهره مندی از مشارکت بخش غیردولتی بویژه در قوانین و مقررات جاری
ب اصلاح ساختار بودجه
۱ استفاده از مدل بودجه عملیاتی و فرآیند بودجه ریزی وزارت آموزش و پرورش
۲ ایجاد انعطاف بیشتر در ساختار بودجه با تأکید بر برنامه محوری در بودجه و انجام آن با بسته های برنامه‌ای
ج ارتقاء کیفیت مدیریت آموزشگاهی
۱ افزایش ظرفیت مدیریتی در واحدهای آموزشی واجد شرایط ازطریق: آموزش‌های کاربردی، تفویض‌اختیار، طراحی و استقرار نظام سنجش صلاحیت و ارزشیابی عملکرد
د اصلاح و ساماندهی نیروی انسانی
۱ شناسایی مشکلات توزیع نیروی انسانی در استانها و مناطق آموزشی
۲ تجریه و تحلیل و نیاز سنجی نیروی انسانی دربرنامه‌های توسعه سنواتی
۳ـ طراحی و بکارگیری روشهای اصلاح و توزیع و تخصیص نیروی انسانی در مناطق مختلف کشور متناسب با سیاستهای موضوعه
