طرح عملیاتی برای خروج مهرآباد از تهران

طرح ساماندهی و تمرکززدایی از تهران و چگونگی انتقال پایتخت سیاسی و اداری مدتی است از سوی نمایندگان مجلس مطرح است، رییس شورای شهر تهران نیز یکی از اعضای شورایی است که قرار است تصمیم بگیرند مشکلات تهران را می توان حل کرد یا اینکه پایتخت باید جابه جا شود. نظر شما در رابطه با این طرح چیست؟

- احمد مسجد جامعی رئیس شورای شهر تهران:اگر ما نگرش متمرکزی بر اداره شهر داشته باشیم، هر کجا را هم پایتخت کنیم بعد از مدتی می شود تهران دوم.
برای حل مشکلات پایتخت نیاز به تغییر نگرش است. این نگرش ما است که شهر را تبدیل می کند به مکانی گسترده که امکانات را از هر سو به سمت خودش می کشد و یا به حوزه ای که امکاناتش بر اساس مزیت های نسبی مناطق مختلف توزیع می شود.

اتفاقی که برای شهر تهران افتاده، ناشی از نحوه نگرش تمرکز گرا و دولت اقتدارگرا است که همه چیز را به مرکز وصل می کند. در حالی که در قانون اساسی ما، حکومت ملی و دولت های محلی پشتیان و تکمیل کننده همدیگر هستند و دولت های محلی از اختیارات لازم برای اجرا و برنامه ریزی(با توجه به مقتضیات محلی) برخوردار هستند. اگر به همان قواعد و قوانین رجوع کنیم و مالیه ملی در راستای مالیه محلی باشد و تصمیمات شهرسازی ملی و محلی از هم پشتیبانی کنند و در سایرفعالیت های دیگر هم با همین رویکرد عمل کنیم می توانیم از مزیت های نسبی هر نقطه کشور به صورت متناسب استفاده کنیم و خود به خود تمرکزی ایجاد نشود.

این موضوع در مورد مراکز استانها هم مصداق دارد به طوری که همه امکانات یک استان به سمت مرکز می رود و در مرکز استانها همان توسعه بی قاعده را شاهد هستیم.

در حال حاضر مشکل تهران این است که همه منابع را در اختیار دارد و یک توسعه بی قاعده را در آن شاهدیم. برای حل این مشکلات باید به قانون اساسی بازگشت داشته باشیم و همان راهی را برویم که مورد توجه قانون در تقویت برنامه های ملی و محلی است.

مسیر قانونی، اهمیت دادن به شوراها است. در همین قانونی که مجلس تصویب کرده نماینده شورا حضور نداشت قانونی که برای ساماندهی مشکلات تهران در دور اول شورای شهر جزو مسئولان تصمیم گیر نبوده اند. این، نگاه مجلس(که محل قانون گذاری است) را به شوراها نشان می دهد که نماد مهم ترین قدرت محلی و منشا شکل گیری قواعد و قوانین و نظارت است، نشان می دهد. مشکل از همین است که شورا ها دیده نمی شوند. باتوجه به حمایتی که دولت از این حوزه کرده، مدیریت های محلی توفیق بیشتری داشته اند.

برای بار اول است که می بینیم وزار می آیند، در شورای شهر تهران و گفتگو می کنند. نه این که بیایند سخنرانی کنند و بروند. حتی از اتفاقاتی که در مجلس می افتد فراتر است. در مجلس هنگام رای اعتماد است که نمایندگان مجلس به صورت موافق و مخالف سخن می گویند و وزیر هم پاسخ می دهد. در مورد مشابه این گونه نیست که وزرا از برنامه هایشان بگویند.

امااعضا سوالات و سخنانشان را در شورا مطرح کرده و وزرا دوباره پاسخگو هستند و این سخنان تبدیل به سند می شود. برای نخستین بار است که رییس جمهور و اعضای شورا دیدار می کنند ودر جلسه ای طولانی که بیشتر اعضای شورای شهر و شهردار هم صحبت می کنند این گونه به مشکلات شهر پرداخته می شود. به اعتقادم این نوع تعاملات و اتفاقات بیشتر می تواند در ساماندهی مشکلات پایتخت موثر باشد و طبیعی است هزینه های جا به جایی پایتخت بسیار بالاست و مشکلات تهران نه تنها حل نمی شود که بر آن افزوده هم می شود.

به حضور دولتی ها در شورا اشاره کردید، خاطرم است زمانی که آقای آخوندی به شورای شهر تهران آمدند پیشنهاد ادغام فرمانداری ها و شهرداری ها را برای رسیدن به مدیریت یکپارچه شهری مطرح کردند. آیا این پیسنهاد وزیر راه برای تبدیل شدن به سند در شورا مورد بررسی قرار گرفت؟

پیشنهاد آقای آخوندی پیشنهاد کارشناسانه ای بود. بخشی مهمی از مشکلات تهران ناشی از حریم است. ما یک مجموعه شهری داریم که بار این مجموعه شهری به دوش تهران است و مدیریت شهری در شکل دهی فضاهای پیرامون و نظارت بر آنها چندان نقشی ندارد حتی در دولت گذشته رقابت مشخصی بین دولت و مدیریت شهری بود فرمانداری ها اجازه ساخت و ساز فراوانی در پیرامون شهر می دادند. به همین دلیل سرعت رشد جمعیت آن مناطق به مراتب از سرعت رشد جمعیت تهران بالاتربود. ولی خدماتی که حریم داده می شود علیرغم آنکه در محدوده خدمات شهر نیست در عمل بارش بر دوش تهران است. هر چند مدیریت شهری در دادن جوازها و تصمیم گیری ها نقشی ندارد، به واقع در این جا هزینه های بین دستگاه ها را در شهر می پردازد. پیشنهاد مشخص وزیر این بود که دولت اگر می خواهد، حوزه سیاسی را هم جدا کند اما در حوزه ساخت و ساز و برنامه های عمرانی تصمیم گیری ها را به شهرداری ها بسپارند. ماهم این پیشنهاد را پیگیری می کنیم زیرا از مواردی است که با قانون شورا ها همخوانی دارد و اگر ما بخواهیم به مشکلات تهران رسیدگی کنیم بدون توجه به مشکلات مجموعه شهر تهران امکان پذیر نیست.

در حال حاضر شهرک های اطراف تهران به شهرک های خوابگاهی تبدیل شده اند و عملا شغل، کار، فعالیت ها و خدمات ساکنان این شهرک ها در تهران است. بدون آن که مدیریت شهری نقشی در شکل دهی آنها داشته باشد. دولت با یک کمیسیون مستقل با عنوان تهران و کلان شهرها در بالاترین سطحی که می توانست اقدام کرده است و امیدوارم این مباحثرا در آن جا مطرح کنیم و به نتیجه برسانیم.

اما سایر دولت مردان چندان با پیشنهاد آقای آخوندی موافق نبودند. به طور مشخص استاندار تهران از این پیشنهاد استقبال نکردند.

بله، این نخستین بار است که یک نهاد دولتی آن هم در بالاترین سطح اجرایی چنین چیزی را مطرح می کند اما هنوز وزیر کشور در این خصوص اظهار نظری نکرده است ولی به طور کلی ساختار سنتی دستگاه های اجرایی به شکلی است چندان راضی نیستند حوزه اختیارات کاهش پیدا کند.

هفته گذشته پیشنهادی از سوی شورا در خصوص خروج فرودگاه مهرآباد مطرح شد، احتمال دارد این موضوع در کمیسیون خاص امور کلان شهرها و تهران بررسی شود؟

ما دیر یا زود باید این کار را بکنیم. به لحاظ پروتکل های بین المللی قرار گرفتن فرودگاه ها در میانه شهر تجویز نمی شود. می دانید که هواپیماها برای آستانه پروازشان به اندازه هزار تا سه هزار وسیله نقلیه آلودگی ایجاد می کنند. اگر ما دست کم روزانه ۲۰۰ پرواز داشته باشیم حداقل به اندازه ۲۰۰ هزار اتومبیل آلودگی در این منطقه ایجاد می شود همچنین نا امنی هایی که ایجاد می شود از دیگر مشکلات این فرودگاه است. در حادثه اخیر خلبان بسیار فداکار بوده وقتی می بیند که موتور هواپیماخاموش شده است هواپیما را به سمتی هدایت می کند که کم ترین جمعیت را داشته باشد. البته عادت کرده ایم که همیشه در این گونه حوادثخلبان مقصر است زیرا در دسترس نیست اما امیدواریم این حادثه استثنا باشد و ببینیم مقصر اصلی چه کسی است.

ار سوی دیگر یک سرمایه گذاری گسترده ای برای ایجاد فرودگاه امام(ره) انجام شده است. در بسیاری از کشورهای دنیا پروازهای داخلی و خارجی از پشتیبانی همدیگر استفاده می کنند و به طور معمول شرایط انتقالش است. البته کار ساده ای نیست و نیاز به هماهنگی با دولت یا حتی با مراجع بالاتر دارد.
آنچه ما در شورا خواستیم تهیه یک طرح عملیاتی برای انتقال این فرودگاه بود. این موضوع بارها گفته شده است اما تاکنون نه سندی تهیه شده و نه گزارشی ارایه شده است. امیدواریم در این زمینه سندی تهیه شود که بر اساس آن تصمیمات فعالیت های عملیاتی انجام شود.

لایحه درآمدهای پایدار شهرداری ها پس از ۳۱ سال با اصلاح به معاون اول رییس جمهور ارایه شد. شما از جزییات اصلاح این لایحه اطلاعی دارید؟ با اجرای این لایحه سخن رییس جمهور در خصوص این که دست شهرداری ها در جیب دولت نباشد تحقق می یابد؟

این لایحه، لایحه ای قدیمی است و موضوع جدیدی نیست و هدفش این است که ما درآمدهای متفرقه را به درآمدهای یکسان بدل کنیم و درآمدها ی شهری را بتوانیم یکپارچه کنیم. مدیریت شهری چنانچه درآمدی نداشته باشد متوصل می شود به راه هایی که الان در شهر معمول است. فروش زمین و آسمان و…. راهکارش هم پیش بینی منابع درآمدی برای شهرداری ها است. از این جهت این حرکت اساسی است. ما در کمیسیون دولت هم اولویتی برای رسیدگی به این موضوعات قائل شدیم و رویکرد اصلی ما این است که مالیه عمومی همراه شود با مالیه شهرداری ها. یعنی اگر مقابله با آلودگی هوا از اولویت های دولت است و شهرداری هم برنامه های اجرایی در این زمینه دارند از محل آن اعتبارات به شهرداری ها هم بودجه ای داده شود و این موضوع خاص تهران هم نیست. این رویکرد کلی است و استقبال هم شده است این گونه نیست که قرار باشد سهم دولت حذف شود.

دو هفته دیگر شورای چهارم یک ساله می شود شورای چهارم چه تفاوتی با سه دوره گذشته خود دارد؟

شورای اول و دوم شورایی یک دست بود. می توان گفت در شورای سوم هم شورایی یک دست داشتیم از آن ۱۵ نفر ۳،۴ نفر متفاوت بودند. این اولین تجربه ای است که شورا از گروه های مختلف تشکیل شده و تقریبا در سطح برابری هم هستند. در نخستین جلسات پیش بینی می شد که این شورا نتواند در انتخاب شهردار به تقاهم برسد. البته این ادبیاتی بود که بیشتر در خارج ار فضای شورا احساس می شد. این تلاش از بیرون شورا هم شد که فضای داخلی شورا را(که آرام بود) طوری دیگر نشان دهند. یک خبر تحریف شده ای از قول ما گفته می شد و این خبر بارها در بخش های مختلف خبری تکرار و بازسازی می شد و تکذیب من و طرف مقابل هم تاثیری نداشت.
خوشبختانه این فضای بیرونی نتوانست بر فضای درونی شورا غلبه کند. اعضای شورا ما افراد فرهیخته و با تجربه ای هستند و این به مدیریت شورا کمک می کند. همچنین شهردار این دوره بسیار سریع تر از شهردار دوره های گذشته انتخاب شد ودر یک جلسه شهردار انتخاب کردیم. ادامه جلسات شورا هم همین گونه است و اعضای شورا تلاششان حل مشکلات مردم و افزایش کیفیت زندگی در شهر است.
همچنین ما در این مدت نقش تسهیل گری بین شهرداری و دستگاه های اجرایی را به عهده گرفته ایم و هزینه های ناشی از رو در رویی آنها را کاهش دادیم. هزینه هایی که شما در گذشته شاهد بودید زیانش عمدتا به شهروندان می رسید.
این تعامل در جهت سخنان مقام معظم رهبری بود که تاکید بر تعامل میان دولت و شهرداری داشتند. ما این فضای گفتگو را با مجلس هم داریم. می دانید که ۶ کارگروه کاری با مجلس تشکیل شده است. این همکاری را با مجمع تشخیص مصلحت هم داریم. آن جا هم گروه های کاری تعریف شده است.

به هر حال اختلاف نظرها هم هست. سطح تذکرهایی که به شهردار داده می شود افزایش پیدا کرده یا تذکر هایی که اعضا به همدیگر می دهند.

این شورا تفاوتی با شوراهای پیشین دارد و آن فضای آزاد و دفاع از حق نمایندگی اعضا است. در این مدت ۳۰ نطق پیش از دستور داشته ایم که کسی نمی داند در این نطق های پیش از دستور قرار است چه گفته شود. ۱۰۰ تذکر داده شده است. بیشترین تذکر هم از سوی آقای قناعتی به شهرداری داده شده است. یا طرح سوال از شهردار از سوی آقای حافظی بوده است. می خواهم بگویم این تذکرها و سوال ها ریشه سیاسی ندارند یا آقای دوستی که بیشترین تذکر را به شورا داده است. یعنی اگر آقای حافظی و یا قناعتی و یا دیگران تذکری می دهد در جهت دلسوزی برای شهر است.

اما از بیرون نگاه به این اعتراض ها به نظر سیاسی می آید حتی تذکرهای تخصصی مانند اعتراض به تغییر کاربری زمینی که قرار بوده به پارک تبدیل شود؟

درست است از بیرون طوری طراحی می کنند که این اعتراض ها به نظر سیاسی می آید. از اول هم جریاناتی سیاسی اصرارداشتند فضای سیاسی را به شورا تحمیل کنند. اما در بحثهای کارشناسی این گونه نیست. در بحثتذکر زمین فرمانیه یا بوستان مادر امضاهای اعضای معترض نشان می دهد که تذکرها مدنی وشهری و با رویکرد افزایش کیفیت زندگی در شهر است. فضای اصلی شورا فضای دلسوزی و حل مشکلات شهری است.

یکی از انتقادها به اعضای همیشه غایب شورا است چرا برخی اعضا تعداد غیبت هایشان بالا است؟

ما به ویژه در این دوره عضو همیشه غایب نداریم. برخی از اعضا بر اساس قوانین و چهارچوب های شورا مرخصی می گیرند.

عاقبت علنی شدن جلسات روزهای یکشنبه چه شد؟

من موافق هستم.