برخي به خطا تصور مي كنند كه ذوالفقار يعني شمشيري كه دو تيغه دارد و بر همين اساس در نقاشي ها و حتي فيلمها آنرا دو تيغه نشان مي دهند و اين خطاي آشكار است . ذوالفقار: يعني چيزي كه داراي مهره ها . شيارها و حفره ها است .
فقار(به کسر یا فتح فاء) جمع فقره، فقره، فقاره و فقره است وفقره: یعنی مهره های کمر و فقر: یعنی شیارها و حفره ها.
شمشیر مفقره: یعنی شمشیری که شیارهای با ریک با عمقی اندک یا حفره هایی در وسط تیغه دارد و شیارها از وسط تیغه به سمت بیرون کشیده شده است. به شمشیر امام علی(ع) ذوالفقار می گفتند چون روی تیغه آن حفره هایی(گودی هایی) کوچک و زیبا داشت که گویا جهت تزئین ایجاد شده بود. نیز گفته اند روی تیغه آن ازکنار دسته تا نوک آن شیاری باریک و بلند بود که شیارهای باریک از آن شیار بلند به سمت دم و پشت(۱۸ شیار) در دو طرف ایجاد شده بود. بنابر این فقار یعنی بریدگیها، شیارها، گودیها و به معنایی گودیهای کمر.
این معنا هیچ شباهتی به دو تیغه داشتن ندارد. تنها این شهر آشوب در کتاب مناقب آل ابی طالب(ج ۳، ص ۲۹۰) گفته است «و کان ذوالفقار ذا شعبتین = ذوالفقار دو تیغه داشت» که به نظر می لآید که برداشت او از ذوالفقار است.
در روایتی منسوب به امام صادق(ع) آمده است که ذوالفقار بدین جهت نام گرفت که در وسط تیغه، در طول آن شیاری بود که آن را به مهره های کمر تشبیه کرده بودند.(علل الشرایع، ج ۱، ص ۱۶۰؛ مناقب، ج ۳، ص ۳۴۰). نیز در روایتی دیگر منسوب به امام صادق(ع) آمده است که بدان علت به شمشیر علی(ع) ذوالفقار می گفتند که آن را به هر کسی می زد، در دنیا از زندگی و در آخرت از بهشت محروم می شد.(مناقب، ج ۳، ص ۳۳۹)، همچنین صدوق در «من لا یحضره الفقیه، ج ۴، ص ۱۷۸» گوید ‹‹ ذوالفقار شمشیری بود که پیامبر(ص) به علی(ع) داد و بدین جهت این نام گرفت که در
پشت آن مهره هایی چون مهره های کمر انسان وجود داشت یا بدین جهت که کمر کفار را قطع می کرد. به نوشته یعقوبی(تاریخ، ج ۲، ص ۸۸) درازای ذوالفقار هفت وجب و عرض آن یک وجب بود و در وسط آن شیاری بود در تمام طول آن. به گفته اصمعی ذوالفقار هجده شیار(فقره) داشت(طبری، ج ۷، ص ۵۹۶؛ مناقب، ج ۳، ص ۳۴۰).