افکار نیوز: جمهوری مالی کشوری است درغرب آفریقاو پایتخت آن باماکو است. زبان رسمی آن فرانسوی است ونوع حکومت نیمه جمهوری. رئیس جمهورمالی آمادو تومانی توره و نخست وزیرآن مودیبو سیدیبه است.مالی ۲۲ سپتامبر ۱۹۶۰ازاستعمارفرانسه درآمده واستقلال یافت.
درآستانه سفر رئیس جمهور محترم جمهوری اسلامی ایران به کشورمالی وهمچنین گسترش روابط وهمکاریهای ایران با کشورهای آفریقایی درچند سال اخیر، گزارش مختصری دررابطه باکشورمالی و ویژگی های آن ارائه می گردد.
جمهوری مالی کشوری است درغرب آفریقاو پایتخت آن باماکو است. زبان رسمی آن فرانسوی است ونوع حکومت نیمه جمهوری. رئیس جمهورمالی آمادو تومانی توره و نخست وزیرآن مودیبو سیدیبه است. مالی ۲۲ سپتامبر ۱۹۶۰ازاستعمارفرانسه درآمده واستقلال یافت.
مساحت کل کشورمالی(۱٬۲۴۰٬۱۹۲ km² )(۲۴ام) درحالی که ازاین مقدار ۶/۱آن از آب تشکیل شده است.
برآورد جمعیت مالی درسال۲۰۰۷-۱۱،۹۹۵۰۴۰۲بوده وواحدپول آنفرانک سی اف ای است(XOF)
شعار ملی مالی: " یک مردم، یک هدف، یک کیش " می باشد.
تاریخ
مالی در گذشته به عنوان یک امپراتوری تجاری مطرح بود و راه ارتباطی از میان صحرای بزرگ آفریقا شناخته می‌شد.
این سرزمین بین سالهای ۱۸۸۱و ۱۸۹۵ مستعمره فرانسه بود.
* ۱۹۶۰: کسب استقلال به رهبری موجیبوکیتا که یک سوسیالیست ضد فرانسه بود.
* ۱۹۶۸: کودتای نظامی و حکومت تک حزبی به رهبری ژنرال ترائوره.
* ۱۹۸۵: جنگ شش روزه با بورکینافاسو.
* ۱۹۹۰: تظاهرات دموکراسی.
* ۱۹۹۱: ترائوره دستگیر می‌شود.
* ۱۹۹۲: انتخابات آزاد چند حزبی.
سیاست
در سال ۱۹۹۱م بعد از یک رفراندوم، قانون اساسی که توسط یک کنفرانس ملی تدوین شده بود به تصویب رسید که در این قانون به نظام چندحزبی پس از ۳۰ سال قدرت تک حزبی اشاره شده بود. در جریان انتخابات پارلمانی ۱۹۹۱م حزب آدما ۷۶ کرسی از ۱۱۶ کرسی را بدست آورد و در ۲۶ آوریل ۱۹۹۱ بعد از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آلفا عمر کوناره، کاندیدای حزب آداما به پیروزی دستیافت. وی یونسی توره را به عنوان نخست وزیر انتخاب کرد ولی اعتراضات موجب شد تا عبدالله سکوسو مامور تشکیل کابینه شود. به سبب جنگ داخلی با طوارق و موافقت نامه صلح ۱۹۹۴ سکوسو به سبب نابسمامانی مجبور به استعفا شد و به جای آن
ابراهیم بوباکار کیتا نخست وزیر شد. در سال ۱۹۹۷ آلفا عمر دوباره نامزد ریاست جمهوری شد و به هر حال رییس جمهور کشور انتخاب گشت. در سال ۲۰۰۲ در انتخابات همگانی ژنرال احمدو تومانی توره به عنوان نامزد مستقل توانست قدرت را در دست گیرد.
مجلس ملی
کشور مالی تنها دارای یک مجلس ملی است که در مرکز شهر باماکو در محله باگاداجی از محلات قدیمی آن قرار دارد. نمایندگان مجلس برای پنج سال از طریق رای گیری مستقیم و عمومی انتخاب می‌شوند. نمایندگان مجلس از مصونیت پارلمانی برخوردارند، اما با اجازه کتبی مجلس می‌توان یک نماینده را دستگیر و محاکمه نمود. مجلس با طرح استیضاح می‌تواند دولت را مستعفی کند یا اعتماد خود را از آن بردارد. مجلس ملی هر دو سال دوبار نشست عادی دارد. نشست‌های فوق العاده با تقاضای اکثریت نمایندگان و یا با تقاضای نخست وزیر برگزار می‌شود. حضور در نشست‌های مجلس برای عموم آزاد است.
احزاب سیاسی
تکثر احزاب در قانون اساسی کشور مالی پیش بینی شده‌است. بیش از ۷۰ حزب ثبت شده در کشور وجود دارد؛ البته همه این احزاب فعال نیستند و حدود ۱۵ حزب را می‌توان فعال نامید و باقی احزاب به هنگام انتخابات یا برای برخورداری از مزایای احزاب تشکیل شده‌اند و اصطلاحا آنها از احزاب صوری می‌نامند. از سال ۱۹۹۲ تا سال ۲۰۰۲ حزب آدما(ائتلاف دمکراسی مالی) اکثریت کرسی‌های مجلس و شهرداری‌ها و نیز دولت را در اختیار داشت. چهار حزب عمده مالی عبارتند از: - حزب آدما، - کمیته ملی ابتکار دمکراتیک به رهبری آقای مونتاگال که حزب مخالف و رادیکال است، - اتحاد سودانی اجتماع دمکراتیک آفریقایی که
قدیمی ترین حزب کشور مالی - جنبش میهنی برای تجدید و مدرنیته به رهبری شوگل مایکا.
جغرافیا
کشور مالی با مساحت ۱٬۲۴۰٬۱۹۲ کیلومتر مربع بیست و چهارمین کشور جهان از نظر مساحت است.
تقسیمات کشوری
* گائو
* کیدال
* کایس
* کولیکورو
* تومبوکتو
* سیکاسو
* استان موپتی
* سگو
* باماکو
استان‌های مالی
گائو | کیدال | کایس | کولیکورو | تومبوکتو | سیکاسو | موپتی | سگو
اقتصاد
* نقاط قوت: امکانات اقتصادی در این مدت رو به فزونی است. رودهای نیجر و سنگال امکانات آبیاری را فراهم می‌سازد.
* نقاط ضعف: فقر شدید. کشوری محصور و با مشکلات فراوان. آب و هوای مستعد خشکسالی.
* تولید ناخالص ملی - ارزش کلی و خدمات تولید شده در مالی(بر حسب دلار آمریکا): ۸٫۲ میلیارد دلار
* منابع معدنی این کشور عبارت‌اند از: طلا، اورانیم، فسفات و سنگ آهک.
آموزش
نظام آموزشی کشور مالی میراثبر جای مانده از زمان استعمار است و اهداف استعماری از جمله تقویت پایه‌های وابستگی و بهره‌برداری از آن ملت را دنبال می‌کند. مدرسه اسرای شهر کای یکی از اولین مدارس کشور مالی که در سال ۱۸۸۶ افتتاح شد نماد هدف فوق است. رؤسای قبایل و سران مجبور بودند پسران خود را به این مدارس بفرستند تا آنها تحت آموزش‌های استعمار تربیت شوند و پس از جانشینی به جای پدران خود متحدان خوبی برای فرانسه باشند. هدف مدارس و مؤسسات آموزشی زمان استعمار فقط پرورش کارکنان نظام اداری بود. تدریس فقط به زبان فرانسه صورت می‌گرفت و فارغ‌التحصیلان کارمندان دستگاه‌های
دولتی می‌شدند. در زمان استقلال(۱۹۶۰م.)، تعداد ۵۰ هزار دانش‌آموز در ۱۰۱۷ کلاس تحت آموزش قرار داشتند و نرخ سوادآموزی ۶/۹ درصد بود. اولین هدف مقامات پس از استقلال افتتاح کلاس‌های جدید و تشویق زبان‌های مادری در روند آموزش بود. در ۱۷ سپتامبر ۱۹۶۲ اصلاح تعلیم و تربیت در کشور به تصویب رسید و هدف آن عبارت بود از: انطباق تحصیلات با واقعیات جامعه، امکان پذیرش تعداد تبیشتر دانش‌آموز در نظام آموزشی و آماده کردند آنها برای فعالیت به عنوان یک شهروند مفید. هدف تعلیم و تربیت زدودن تفکر استعماری و ارزش گذاری مجدد به فرهنگ آفریقایی تعریف شد. در سال ۱۹۷۶ نرخ مدرسه روها ۱/۲۹
درصد(۹/۳۵ درصد پسر و ۲۲ درصد دختر) بود. در سال ۱۹۸۳ نرخ مدرسه روها در مقطع ابتدایی از ۴۶/۲۱ درصد(در سال ۷۹-۱۹۷۸) به ۶۵/۱۶ درصد کاهش یافت و در مقطع راهنمایی نیز از ۹۱/۱۳ درصد به ۲۱/۵ درصد کاهش یافت. علت این کاهش در واقع عدم وجود کلاس درس و معلم کافی بود. در سال ۱۹۸۴ برای هر هزار کودک در سن مدرسه فقط پنج کلاس درس وجود داشت. کلاس‌های موجود نیز قدیمی و فرسوده و مواد آموزشی بسیار کمیاب بود. در سال ۱۹۸۴ دولت وامی برای ساخت دو مرکز تربیت معلم(سالانه ۳۶۰ معلم) اخذ نمود. شغل معلمی جاذبه ندارد و معلم کافی موجود نیست. تعداد دانش آموزان در کلاس‌ها زیاد و اکثر مدارس چند نوبته کار
می‌کنند. خانواده‌های سنتی هنوز هم فرستادن فرزندان خود به مدارس دولتی(فرانسه زبان) را مساوی با از دست دادن فرهنگ آنها می‌دانند. بسیاری از آنها ترجیح می‌دهند فرزندان خود را به مدارس عربی اسلامی و یا کلاس‌های حفظ قرآن بفرستند. در کنار مدارس فرانسه زبان، مدارس عربی نیز فعالیت دارند که تمام مواد درسی آنها به زبان عربی تدریس می‌شود و آموزش تا سطح دیپلم متوسطه ادامه دارد. خانواده‌های سنتی و مذهبی فرزندان خود را به این مدارس می‌فرستند. در سال ۱۹۹۶ دولت مالی دیپلم مدارس عربی را برای ورود به دانشگاه، اخذ بورس تحصیلی و ورود به دستگاه اداری از رسمیت انداخت و استدلال
نمود که فرد برای ورود به دانشگاه و دستگاه اداری نیاز به تسلط بر زبان فرانسه دارد. اما مدارس عربی همچنان به کار خود ادامه می‌دهند و فارغ‌التحصیلان آنها با مشکل مضاعف بیکاری روبرو هستند. در کنار دو نوع آموزش فوق، کلاس‌های سنتی حفظ قرآن در مساجد، خانه‌ها و محله‌ها وجود دارد و کودکانی که توان تقبل هزینه‌های دو نظام آموزشی دولتی و عربی را ندارند به این کلاس‌ها می‌روند. اینها معمولاً فقرا و ضعیفان جامعه هستند که برای امرار معاش پس از پایان کلاس در خیابان‌ها به تکدی‌گری می‌پردازند و این امر یک عادت و امری پذیرفته شده‌است. دانش‌آموزان چنین مدارسی با گرسنگی و
مشکلات کمبود لباس و مواد درسی آشنا هستند و بسیاری از آنها پس از چند سال مدرسه رفتن و عدم فراگیری سواد از مدرسه رانده می‌شوند و راه شهر را در پیش گرفته تا بر تعداد کودکان خیابانی و بزهکار شهرها بیافزایند. برنامه سواد آموزی رضایت بخش نیست. پس از استقلال پنج سال در روند آموزش توقف پدید آمد. در سپتامبر ۱۹۶۵ کنفرانس یونسکو در تهران برگزار شد و مالی، ایران و الجزایر برای اجرای تجربه سواد آموزی عملی برگزیده شدند. در فوریه - مارس ۱۹۶۶ یونسکو در باماکو سمیناری برای آغاز کار برگزار نمود و طرح به «مرکز ملی سواد آموزی» سپرده شد که بعدها به «انستیتو سواد آموزی کاربردی و
زبان‌شناسی کاربسته» تبدیل و در سال ۱۹۷۵ به اداره کل تبدیل شد. در ۲۶ می۱۹۶۷ طی حکمی کاربرد زبان‌های محلی(بامبارا، مالینکه، پل، سونقوی و تماچک) در تعلیم و تربیت مجاز شد. نتیجه طرح آنچنان که پیش‌بینی می‌شد نبود و کندی نظام اداری و عدم وجود انگیزه در مسؤولان موجب عدم موفقت طرح شد اما یک اثر مثبت داشت: افزایش انتشار نشریات به زبان‌های محلی که موجب می‌شد افراد آنچه را به زبان محلی فرا گرفته‌اند فراموش نکنند.
بهداشت
طبق گزارش‌های منتشره در سال ۱۹۸۵ برای هر یکصد هزار نفر ۵/۳ پزشک در کشور مالی وجود داشت و اکثر پزشکان در پایتخت تجمع کرده‌اند(۳۵ پزشک برای یکصد هزار نفر در پایتخت و ۲ پزشک در دیگر استان‌ها). اولین پزشکان فارغ‌التحصیل در داخل کشود در تاریخ ۲۳ نوامبر ۱۹۷۴ دانشنامه دریافت کردند. در سال ۱۹۸۴ یک واحد تولید دارو با وامی به مبلغ ۶/۲ میلیارد فرانک سیفا توسط چین ساخته شد.
مذاهب و آداب
تاریخ کشور مالی از قرن یازدهم میلادی با اسلام آمیخته شده‌است. مهمتریم شخصیت‌های تاریخ مالی مربوط به تاریخ اسلامی این کشور است. المراودین تحت لوای اسلام امپراتوری غنا را در سال ۱۰۷۶م. منقرض نمودند. کانکان موسی امپراتور معروف مالی شهرت خود را مدیون سفر حجی است که در سال ۱۳۲۵م. انجام داد. در این سفر شصت هزار باربر از جمله پانصد برده وی را همراهی می‌کردند که هر کدام استوانه‌ای از طلا به وزن دو و نیم کیلوگرم حمل می‌کردند. وی با اهدای پنجاه هزار دینار به سلطان مصر و توزیع بیست هزار سکه طلا میان محرومان، قاهره و مکه را حیرت واداشت. در قرن نوزدهم نیز دولت پل در ماسینا و
امپراتوری الحاج عمر با اعلام جهاد علیه بی‌دینان و کافران بنیان‌های اسلام در این سرزمین را تحکیم نمودند. الحاج عمر رهبر فرقه تیجانیه در غرب آفریقا بود و در روستای دگیمبره نزدیک شهر باندیاگارا دفن است و مدفن وی زیارتگاه مؤمنان بسیاری است که به زیارت «امیرالمؤمنان» خود می‌آیند. وی بسال ۱۸۶۴ از دنیا رخت بربست. در کشور مالی روستایی نیست که مسجد نداشته باشد ولو بسیار محقر با تسطیح قطعه‌ای زمین و ساخت برجی گلی و قرار دادن تخم شتر مرغ روی این مناره. مسجد با عظمت و تاریخی شهر جنه شاهکار معماری سودانی است. در هر روستا و محله‌ای کودکان آموزش قرآن می‌بینند. در این کشور
فرقه‌های افراطی حضور چندانی ندارند، فقط وهابیت حضور اندکی دارد. در مکتب‌خانه‌ها طلبه‌ها قرآن را حفظ می‌کنند. این طلبه‌ها از هفت سالگی با سفر از شهری به شهر دیگر با تکدی‌گری امرار معاش می‌نمایند. هنوز هم آداب و سنن قدیمی در کنار آداب و سنن اسلامی اجرا می‌شود. تمامی اقوام(به غیر از تعدادی بت پرست) به خدای یگانه اعتقاد دارند. قوم سونقوی خدا را ایرکه می‌نامند و دسترسی به آن را فقط از طریق واسطه‌ها و ارواح میسر می‌دانند. قوم سنوفو خدا را «کولوکی‌اییر» می‌نامند و معتقدند خداوند پس از آفرینش جهان به استراحت پرداخت و امور را به ارواح و عقول سپرد. دوگون‌ها خدا را
«آما یا آمو» می‌نامند که جهان را از طریق رقابت سیال نر و سیال ماده که از وی صادر می‌شود اداره می‌نماید.
اقوام و زبان
گروه‌های زبانی کشور مالی دارای ده زبان ملی است که در میان اقوام مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد اما فرانسه زبان رسمی و اداری کشور است. در این کشور سه خانواده زبانی متمایز را می‌توان برشمرد: ۱ - خانواده زبانی «نیجر - کنگو» شامل: - گروه‌های ماندینگ، آتلانتیک غربی و ولتائیک؛ - گروه ماندینگ شامل زبان‌های: بامبارا، مالینکه و خاسونکه؛ - گروه آتلانتیک غربی شامل یک زبان: پل(که در میان چوپانان نژاد پل تکلم می‌شود)؛ - گروه ولتائیک شامل زبان‌های: بوبو، دوگون و سنوفر؛ ۲ - خانواده «نیل و صحرایی» شامل یک زبان: سونرای(که در امپراتوری سونقوی از قرن پانزدهم در منطقه تکلم
می‌شود)؛ ۳ - خانواده «آفریقایی - آسیایی»(هامیتو - سامی) شامل زبان‌های: مور، تماچک(نام قوم طوارق از این زبان است). در میان زبان‌های فوق چهار زبان هیچ ارتباطی با هم ندارند: بامبارا، پل، سونقوی و تماچک. اما زبان بامبارا بدلیل غنای مجموعه لغات و ساده بودن ساختار آن بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. بامبارا بسیار با زبان دیولا که در ساحل عاج و بورکینافاسو تکلم می‌شود، با زبان ماندیکا(زبان رایج در گینه، گامبیا، لیبریا و سیرالئون) شباهت دارد و در اکثر ادارات کشور کارکنان در ارتباطات شخصی خود از آن استفاده می‌نمایند. زبان‌های فوق به غیر از تماچک هیچکدام دارای خط
نوشتاری نیستند اما اخیراً تلاش‌هایی بعمل آمده تا زبان بامبارا با الفبای لاتین به نگارش درآید. در غرب آفریقا زبان پل بسیار کم رواج دارد. زبان سونرای علاوه بر کشور مالی در نیجر و شمال بنین تکلم می‌شود. زبان تماچک با لهجه بربر توسط گروه‌های طوارق و بلا در استان‌های تمبوکتو و گائل تکلم می‌شود. تماچک دارای خط نوشتاری بنام تیفینار است و به عنوان زبان ارتباطی ناحیه صحرا در کشور مالی، نیجر، الجزایر و لیبی تکلم می‌شود. اکثر مالیایی‌ها به بیشتر از یک زبان و برخی اهالی موپتی به زبان‌های متعددی گفتگو می‌کنند.
درصد گروه‌های قومی: - بامبارا: ۳۳ درصد - پل: ۱۰ درصد - سنوفر: ۹ درصد - سونرای: ۷ درصد - مالینکه: ۶ درصد - طوارق: ۵ درصد - دوگون: ۴ درصد - غیره(سوننکه، مور، عرب، خاسونکه و …)
درصد تکلم به زبان‌های موجود: - فرانسه(زبان رسمی و اداری) - بامبارا: ۳۸ درصد - پل: ۱۴ درصد - سونرای: ۶ درصد - دوگون: ۵ درصد
