جنایت در «نَه شنیدن» با سلاح خودخواهی

یکی از مهمترین مسائلی که کارشناسان اجتماعی هیمشه برای ترویج آن در جامعه دغدغه دارند تلاش برای گسترش فرهنگ احترام به یکدیگر است.این موضوع به اندازه ای قابل توجه است که بسیاری از کارشناسان تحقق آن را یکی از نشانه های به وجود آمدن جامعه ای کاملا متعادل می دانند.
دراین بین با نگاهی به صفحات حوادثروزنامه ها در چند ماه اخیر به مواردی برخورد می کنیم که مهم بودن این دغدغه کارشناسان را، بیش از بیش نشان می دهد. مواردی همچون قتل های عاطفی واسیدپاشی از مسائلی است که این روزها به صورت قابل توجهی در صفحات حوادثدیده می شود. اما دراین میان جدا از بحثقصاص یک نکته هم قابل توجه است، آن هم اینکه به هر صورت این یک معظل اجتماعی است وباید از نظر روانشناسانه وکارشناسی شده به آن نگاه کرد و برای حل آن باید کارشناسان این موضوع را بررسی کرده وسپس برای از بین بردن چنین مسائلی وبه نوعی ریشه کردن چنین حرکتهایی برنامه ریزی کنند.
دراین میان یکی از مهمترین مسائلی که در چنین اتفاقاتی کاملا مورد سوال است شخصیت فرد خاطی است، اینکه این افراد از لحاظ رواشناسی چگونه افرادی هستند وچه چیزی باعثشده که آنان بدون در نظر گرفتن نظر طرف مقابل خود به چنین جنایاتی دست بزنند!

افرادی هنجار شکن وشکننده در مقابل ناکامی ها
دکتر زهرا علی بخشی - روانشناس واستاد دانشگاه - دراین زمینه می گوید: ناکامی ونرسیدن به هدف ممکن است در طول زندگی برای خیلی از افراد رخ دهد، اما برخی با تجربه ای که خود دارند وبا آموزشهایی که از والدین دیده اند راه حلی برای حل این مشکل پیدا می کنند تا به نوعی ازفضای افسردگی وناراحتی حاصل از ناکامی بیرون بیایند. اما دربعضی افراد پاسخ به این ناکامی افراد به شدت وخشونت رفتاری است. به ویژه در مسائلی مانند ناکامی های عاطفی برخی افراد این ناراحتی را به صورت خودکشی بروز می دهند. برخی دیگر بدون در نظر گرفتن شرایط دیگران دست به پاسخ های فوق العاده خشونت آمیزی می زنند. همچنین وی ادامه می دهد: حوادثی که در چند ماه اخیر رخ داده است به نوعی به دلیل همین پاسخ های خشونت آمیز است.

ارضای خواسته ها ونیازها به هر قیمتی!
دکتر علی بخشی، همچنین درباره افرادی که دست به چنین رفتارهای می زنند براین باور است که این افراد از لحاظ روانشناسی دارای رگه های شخصیتی هستند. به باور وی این افراد به دلیل اینکه در دوران کودکی از مسائلی رنج برده اند در دوران جوانی ومیانسالی توانایی کنترل خشم خود را ندارند وبه نوعی این خشم هر گاه که بخواهد بر آنان تسلط پیدا می کند. از سوی دیگر یکی از بارزترین ویژگی های این افراد ارضای نیازها به هر قیمتی است، یعنی این افراد بدون توجه به خواست جامعه ودیگر افراد جامعه به دنبال ارضای نیازهای خود هستند ودراین راه اصلا تحمل شکست خوردن ویا پاسخ منفی را ندارند. همین مساله باعثشده که آنها را خودخواهان اجتماعی بنامیم. چرا که با زیر پا گذاشتن حقوق دیگران وهنجارهای اجتماعی تنها به دنبال مقاصد خود هستند. به واقع این افراد اصلا به این توجه ندارند که شخص مقابل حق انتخاب دارد وباید شریک زندگی خود را خود انتخاب کند، بلکه به دلیل حس خودخواهانه ای که دروجود اوست، تلاش می کند هر چه که می خواهد را بدست آورد.
همچنین به باور این استاد دانشگاه تنها راه کنترل چنین افرادی در دوران جوانی ومیانسالی مجازاتهای بیرونی است چرا که دراین دوران هر چه که عامل این مسائل است دروجود آنها پدیدار شده پس دیگر نمی توان مانند دوران کودکی از راه تغییر تفکر وارد شد.

فکر جوانان را از کودکی رشد دهیم
پروفسور حسین باهر، بنیانگذار مکتب رفتارشناسی و مشاور در امور رفتار، درهمین زمینه براین باور است که برای ریشه کن کردن چنین مسائلی والدین باید از شروع سن جوانی برخی مسائل را در یک محیط صمیمی برای فرزندان خود توضیح دهند. یعنی درواقع آنها باید به فرزندان خود بیاموزند که ممکن است کسی را انتخاب کنند که او آنها را انتخاب نکند وبه همین دلیل باید فرهنگ احترام گذاشتن را دراین موضوع به او بیاموزند. همچنین والدین باید تجربیاتشان را دراختیار جوانان قرار دهند. به گونه ای که حتی جوان حس کند که خود والدین او چنین تجربه هایی داشته اند وقبل از ازدواج کسی را انتخاب کرده اند که جواب رد داده است. از سوی دیگر جوانان باید بدانند که به هر حال جامعه هنجارهایی دارد که باید برای جلوگیری از هرج ومرج به آنها احترام گذاشت. این استاد دانشگاه براین موضوع تاکید می کند که نقش رسانه ملی درفرهنگ سازی برای جوانان دراین زمینه نقشی غیر قابل انکار است. چرا که به تعبیر او صدا وسیما می تواند از جوانان در سنین مختلف دعوت کند تا آنها حرفهایشان را مطرح کنند. تا بتوان اصل موضوع را بهتر ریشه یابی کرد. البته دراین میان باید به جوانان تکنیکهای کنترل خشم را هم آموخت.

کارپژوهشی درمان درد همیشگی
از طرف دیگربه عقیده دکتر باهر از این موضوع هم نباید غافل شد که پژوهش درباره این مسئله که یکی از مهمترین مسائل جامعه امروز جامعه جوان است باید در اولویت تمام نهادهای قضایی واجرایی باشد. چرا که به باور این استاد جامعه شناسی نبود نگاه پژوهشی به این موضوع باعثمی شود که این موضوع درجامعه جوان رشد کند که دراین بین از آنجاکه جامعه ما جوان است مشکلات فراوانی خواهد آفرید.
دکتر باهر به این نکته هم اشاره کرد که نباید شرایط جامعه به گونه ای باشد که ازدواج را تنها ملاک توانایی جوانان دید. چرا که دراین صورت وقتی جوانی نمی تواند ازدواج کند به شدت سرخورده می شود وممکن است به دلیل حس جوانی دست به رفتارهای غیر قابل پیش بینی بزند. درواقع جامعه باید به سمتی گام بردارد که جوانان را درآن جذب شوند. به گونه ای که جوانان حس کنند که در جامعه ای زندگی می کنند که بزرگترها در کنار آنان هستند نه در مقابلشان!ازدواج هم باید به عنوان یک مرحله از زندگی جوان در نظر گرفته شود نه تمام زندگی!
به هر ترتیب کار پژوهشی دراین زمینه باعثمی شود که کارشناسان بتوانند راه حلهای مناسبی برای حل چنین مسئله ای وپیشگیری از چنین فجایعی داشته باشند.

نویسنده: رضا فرخی