نشست خبری مشترک ستاد احیای دریاچه ارومیه و خانه کشاورز امروز (دوشنبه) با حضور عیسی کلانتری دبیر کارگروه اصل 138 در دولت یازدهم و مجری ستاد احیای دریاچه ارومیه و دبیر کل خانه کشاورز و همچنین محمد مسعود تجریشی مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد دریاچه ارومیه با هدف بررسی آخرین وضعیت عملکرد این ستاد برگزار شد.
کلانتری با بیان اینکه وعده روحانی در زمان انتخابات ریاست جمهوری مبنی بر احیای دریاچه ارومیه از زبان یک سیاست‌مدار گفته شده در حالی که وی از لحاظ فنی صلاحیت این امر را نداشته است، گفت: تعدادی از کارشناسان پس از مطالعات زمین‌شناسی و ساختار دریاچه و اطراف آن احیای آن را محتمل و عده‌ای دیگر آن را غیرممکن می‌دانستند.
وی افزود: بعد از مطالعات فراوان وقتی مسجل شد که آب دریاچه ارومیه ربطی به آبهای اطراف ندارد متوجه شدیم که می‌توانیم درباره احیای این دریاچه تمرکز لازم را داشته باشیم.
دبیر کل خانه کشاورز افزود: رودخانه امین در شرق دریاچه در منطقه عجب‌شیر به طول 9 کیلومتر و منطقه‌ای در غرب دریاچه به نام گوش به طول 12 کیلومتر به آبخانه‌های دریاچه ارتباط دارد.
وی با بیان اینکه از نظر تئوری احیای دریاچه ارومیه قابل احیاست، تصریح کرد: وقتی آبی بیش از نیاز دریاچه وارد آن شود این احیا قطعاً امکانپذیر است.
کلانتری گفت: سال گذشته بر اساس آبهای زیادی که وارد دریاچه ارومیه شد می‌توان گفت که دریاچه احیا شده است.
وی اظهار داشت: 650 متخصص داخلی و همچنین 70 متخصص خارجی ظرف مدت شش ماه مطالعاتی را برای احیای دریاچه ارومیه انجام دادند که به استناد آن مطالعات، عملیات اجرایی احیای دریاچه از زمستان 93 شروع و همچنان این عملیات اجرایی در 20 ماه اخیر ادامه دارد.
محمد مسعود تجریشی مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز در این نشست افزود: بر اساس اصل 138 در بهمن سال 93 کارگروهی در معاونت حقوقی ریاست جمهوری تشکیل و آقای کلانتری ظرف مدت 6 ماه قرار شد که کارگروهی را برای احیای دریاچه ارومیه تشکیل دهند.
وی افزود: در آذر 93 اولین منبع مالی برای پروژه احیای دریاچه ارومیه اختصاص یافت.
تجریشی تصریح کرد: در سه سال اول پروژه ما به دنبال تثبیت دریاچه خواهیم بود و علیرغم اینکه در 20 سال اخیر به طور میانگین 40 سانت تراز آب دریاچه پایین آمده این منطقه به عنوان کانون تولید بخار تبدیل شده است.
مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه اظهار داشت: در حال حاضر تراز آب دریاچه ارومیه 50 سانت بالاتر از انتظار ما است که در این مسیر بارش‌های مناسب باعث بالا رفتن این تراز شده است.
تجریشی خاطرنشان کرد: اتصال رودخانه سیمینه‌رود و زرینه‌رود به یکدیگر باعث کمک به بهبود روند احیای دریاچه ارومیه شده است در حالی که شیب منفی رودخانه زرینه‌رود باعث عدم ورود آب شیرین این رودخانه به دریاچه ارومیه شده است.
کلانتری در ادامه این نشست تصریح کرد: رسوبات زرینه‌رود در جنوب دریاچه ارومیه باعث انباشت در این منطقه شده است به همین دلیل آب 45 درصدی موجود در دریاچه ارومیه که از زرینه‌رود تأمین می‌شد عملاً به دلیل شیب منفی اجرایی نشده است.
تجریشی گفت: ما به دنبال برداشت رسوبات کف دریاچه هستیم لذا می‌کوشیم که با لایروبی‌های صورت گرفته در آن باعث انتقال آب از زرینه‌رود به دریاچه ارومیه شویم.
وی افزود: از سالهای گذشته تلاش زیادی صورت گرفته که سر دهنه‌های دریاچه ارومیه را مسدود کنیم تا آب به مرکز دریاچه منتقل شود.
تجریشی افزود: در حال حاضر 2 میلیارد مترمکعب آب در دریاچه ارومیه وجود دارد و تراز نیز به جایی رسیده که 2 هزار کیلومتر مربع آب در سطح دریاچه در حال حاضر وجود دارد در حالی که این سد در سال گذشته یک میلیارد و 110 میلیون مترمربع بوده است.
وی با بیان اینکه امسال سطح دریاچه ارومیه 2265 کیلومتر مربع بوده است در حالی که سال گذشته این میزان 1525 کیلومتر مربع بوده است، گفت: افزایش 740 کیلومتر مربعی نسبت به سال گذشته نشان از میزان افزایش آب دریاچه ارومیه است.
تجریشی گفت: در حال حاضر به شرایط تثبیت دریاچه ارومیه رسیده‌ایم و می‌کوشیم تا احیای دریاچه را آغاز کنیم. ضمن اینکه رنگ قرمز آب دریاچه نیز در حال حاضر نشان‌دهنده بازگشت زندگی به این دریاچه است.
وی تصریح کرد: در حال حاضر 330 تا 350 گرم در لیتر میزان شوری آب دریاچه ارومیه است ولی اگر این میزان بالاتر از میزان 350 گرم باشد آرتیما توانایی زندگی در این دریاچه را نخواهد داشت در حالی که سال گذشته این میزان 490 گرم در لیتر بوده است.
تجریشی با بیان اینکه بارش‌های طبیعی در سال گذشته برای احیای دریاچه کمک زیادی کرده افزود: فاز اول احیای دریاچه ارومیه در حال حاضر به پایان رسیده است.
وی با بیان اینکه در فاز دوم، فرآیند 5 ساله احیای دریاچه ارومیه باید شاهد کاهش 45 درصدی مصرف آب در تمامی حوزه‌ها باشیم، اظهار داشت: کشاورزان در جنوب دریاچه ارومیه آب بیشتری را برای تولید و کاشت گیاهان خود استفاده می‌کنند که این میزان باعث ضرر و زیان به مقدار آب موجود در دریاچه ارومیه شده است.
مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه خاطرنشان کرد: اگر 40 درصد مصرف آب در بخش کشاورزی را کاهش دهیم این امر به هیچ وجه ضرری را متوجه نیاز ضروری گیاهان در حال رشد و کشاورزی منطقه نخواهد رساند.
کلانتری با بیان اینکه در حال حاضر کشاورزان جنوب دریاچه 45 درصد بیش از نیاز اصلی گیاه برداشت آب از دریاچه ارومیه دارند، گفت: ما به دنبال پس گرفتن این مقدار آب و تزریق آن به مرکز دریاچه هستیم.
وی با بیان اینکه با پس‌گیری آب از کشاورزان به دنبال کمک به آنان هستیم، افزود: پس از اجرایی شدن این پروژه می‌کوشیم انتقال آب را از طریق لوله به کشاورزان مهیا کنیم.
وی تصریح کرد: تهیه بذر مناسب و اقدامات کشاورزی نوین بخش دیگری از کمک‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه به کشاورزان خواهد بود لذا با اقدامات اخیر انتظار داریم که 0.8 درصد در مصرف آب کاهش داشته و این روند را سال به سال شاهد باشیم.
کلانتری تصریح کرد: رودخانه زرینه‌رود و سیمینه‌رود در جنوب این منطقه 51 درصد آب دریاچه ارومیه و همچنین 18 رودخانه دیگر نیز 49 درصد آب این دریاچه را تأمین می‌کند.
تجریشی افزود: غرب دریاچه را به دانشگاه ارومیه و شرق دریاچه را به دانشگاه تبریز واگذار و با آنها برای احیای دریاچه قرارداد مجزا امضا کرده‌ایم و قرار است آنها اقدامات خود را برای احیای دریاچه آغاز کنند.
وی تصریح کرد: دانشگاه واخینگتن در هلند که دانشگاه اول کشاورزی در دنیاست و 4500 محقق در آن مشغول انجام اقدامات پژوهشی هستند به ما در احیای دریاچه ارومیه کمک خواهند کرد و قرار است تجارب خود را برای کاهش 40 درصدی آب و همچنین اقدامات حمایتی از دانشگاه‌های ارومیه و تبریز انجام دهند.
وی با بیان اینکه برای احیای دریاچه ارومیه دولت ژاپن 3 میلیون و 680 هزار دلار آورده خواهد داشت و قرار است ستاد احیا نیز همین مقدار آورده را برای این پروژه اختصاص دهد، افزود: قرار است ظرف مدت 4 سال به کمک مهندسین مشاور، دانشگاه‌های ارومیه و تبریز و همچنین دانشگاه واخینگتن هلند با کمک سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو) به دنبال کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی و همچنین افزایش آب دریاچه و احیای آن اقداماتی صورت گیرد که در همین راستا دولت ژاپن قسط اول خود را نیز پرداخت کرده است.
تجریشی تصریح کرد: قرار است در هفته آینده آقای کلانتری به عنوان مجری ستاد احیای دریاچه ارومیه اقدامات مشترک خود را با فائو اعلام کنند.
وی افزود: اقدامات ما طبق پروژه احیای دریاچه ارومیه بر اساس اولویت آبهای ورودی به این دریاچه که در بخش جنوبی آن میزان ورودی حدود 51 درصد، در بخش غربی میزان آب ورودی حدود 40 درصد و همچنین در بخش شمالی این دریاچه نیز حدود 10 درصد صورت خواهد گرفت.
مدیر دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه خاطرنشان کرد: 7 نوبلیست در گروه «یاسا» در اتریش به دنبال رفع نگرانی‌های معیشتی و اقتصادی دریاچه ارومیه بر اساس درخواست‌ها ما خواهند بود و در این مسیر کمک‌کننده ما هستند لذا قرار است سه هفته دیگر رئیس این مجموعه به ایران سفر کرده تا از نزدیک شاهد دغدغه‌های ما باشد.
تجریشی خاطرنشان کرد: غبار موجود در غرب دریاچه ارومیه و در منطقه جبل به سمت جاده سلماس - ارومیه باعث تأثیرات منفی بر زندگی 700 هزار نفر شده است لذا تلاش شده با کاهش برخی گیاهان بومی و همچنین گسترش کاشت گیاه گز اقدامات پیشگیرانه انجام شود و میزان غبار را بکاهیم.
وی با بیان اینکه در سه سال آینده آب را پشت سد ارومیه نگه خواهیم داشت، افزود: با کمک وزارت نیرو قرار است 250 میلیون مترمکعب از آبهای ذخیره شده پشت سد را در ابتدای سال آبی یعنی در فصل پاییز و همچنین در انتهای فصل زمستان در ماه اسفند و ابتدای سال آینده در ماه فروردین برای استفاده بخش غیرکشاورزی رها کنیم.
کلانتری در این نشست با بیان اینکه در ابتدای انقلاب سطح زیر کشت کشاورزی در ایران 290 هزار کیلومترمربع بوده که در حال حاضر این میزان به 500 هزار کیلومترمربع رسیده است، خاطرنشان کرد: رشد 210 هزار کیلومترمربعی و همچنین افزایش سطح کشت و میزان مصرف آب توانسته ایران را با کمبود منابع آبی مواجه کند.
دبیر کل خانه کشاورز خاطرنشان کرد: بخش کشاورزی در دریاچه ارومیه 4.2 میلیارد مترمکعب در طول سال مصرف می‌کند در حالی که آب مصرفی منهای آب تبخیر شده 4.7 میلیارد مترمکعب است که این میزان نشان‌دهنده استفاده 500 میلیون مترمکعبی بخش غیرکشاورزی است.
مجری ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان اینکه آب تجدیدپذیر دریاچه ارومیه 7.8 درصد است، افزود: 88 میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر در دریاچه ارومیه داریم در حالی که وزارت نیرو در مجموع اعلام کرده که ایران 96 میلیارد مترمکعب آب مصرفی در بخش کشاورزی دارد که این میزان نشان‌دهنده مصرف 106 درصدی از منابع آبی ایران است.
وی با انتقاد از میزان مصرف آب در بخش کشاورزی ایران، خاطرنشان کرد: الگوی این بخش در دنیا بین 20 تا 40 درصد است و هیچ کشوری در دنیا بالاتر از 50 درصد وجود ندارد و تنها 8 کشور بین رِنج 40 درصد تا 50 درصد هستند.
کلانتری افزود: اگر دریاچه ارومیه احیا نمی‌شد باید شهر تبریز تخلیه می‌شد در حالی که جابه‌جایی این شهر بیش از هزار میلیارد دلار هزینه در بر دارد اما ما با حداکثر 6 میلیارد دلار می‌کوشیم تا دریاچه ارومیه را احیا کنیم چرا که اهمیت وجود 5 میلیون جمعیت در شعاع صد کیلومتری دریاچه ارومیه برای ما بسیار مهم است.
وی با بیان اینکه مشکل ما با دستگاه‌های دولتی بسیار بیشتر از درگیری ما با مردم مناطق اطراف دریاچه ارومیه است، گفت: ما خیلی نگران اقدامات مردمی نیستیم در حالی که با دستگاه‌های دولتی برای احیای دریاچه ارومیه مشکلات اساسی داریم.
مجری ستاد احیای دریاچه ارومیه با انتقاد از عدم اقدام سازمان محیط زیست برای انجام وظایفش در احیای دریاچه ارومیه خاطرنشان کرد: سازمان محیط زیست به هیچ وجه به وظایفش در احیای این دریاچه عمل نکرده و حتی بودجه اختصاصی این امر نیز که برای سازمان محیط زیست در نظر گرفته بودیم برگشت خورده است در حالی که باید به عنوان دستگاه اصلی 1030 کیلومتر مربع اطراف دریاچه ارومیه را در اختیار گرفته و در آن مناطق اقدامات محیط زیستی را برای احیای دریاچه انجام می‌دادیم. در حالی که این رویه را اتخاذ نکرده و این در حالی است که بودجه ما برای اقدامات آنها نامحدود است.
کلانتری در پایان این نشست گفت: بودجه سالانه ستاد احیای دریاچه ارومیه 2 هزار میلیارد تومان در سال است در حالی که کل پرسنل این ستاد 20 نفر است. این در حالی است که وزارت جهاد کشاورزی دارای بودجه 2 هزار میلیارد تومانی عمرانی وزارت جهاد کشاورزی و 110 هزار نفر کارمند است.
