به گزارش اعتدال،خانه نيمهساز حميد در شهر زرند كرمان هنوز كاملا ساخته نشده و دو اتاقي كه ساخته، مامن او و همسرش و دو فرزندش شده است.همان اول ميگويد: خدا را شكر كه همين سقف بالاي سرمان است. خيلي از كارگران حسرت همين وضعيت را ميخورند و اجارهنشيني هرچه را درميآورند ميبلعد. زندگي خيلي از كارگران معادن زغالسنگ شمال استان كرمان با روزهاي بدون پول ميانه ماه و ترس از آوار و گاز معدن ميگذرد و زندگي خانواده آنها نيز...

می‌گوید که معدن‌کاری سخت است و زندگی با حقوق کم و شرمساری از خانواده به‌دلیل بی‌پولی‌های همیشگی سخت‌تر. زندگی‌شان آن پایین در معدن با تاریکی می‌گذرد و هوای خفه و پر از گرد زغال و البته آن بالا هم امیدی و چشم‌انداز روشنی نیست: «۱۰ قدم که می‌دویم نفس‌مان بند می‌آید. ریه‌هایمان از گرد زغال پر شده و می‌دانیم که سال‌هایی دیگر می‌شویم مثل آن کارگران بازنشسته‌ای که به دلیل بیماری ریه جایشان همیشه روی تخت بیمارستان‌های تامین اجتماعی است.»

حمید کتاب قانون کار را باز می‌کند و می‌گوید: «اگر همین قانون برای ما اجرا می‌شد روزگار بهتری داشتیم. کار ما جزو مشاغل سخت و زیان‌آور است و باید روزی شش ساعت کار کنیم اما ما روزی هشت ساعت کار می‌کنیم و ماهی ۱۹۲ساعت. کارگران شرکتی که ما هستیم بابت این کار اضافه پول بیشتری نمی‌گیرند و فقط دولتی‌ها بابت این دو ساعت اضافه، پول‌شان را می‌گیرند.»

او اظهار می‌دارد: «به دلیل پرداخت قسط وام‌ها و هزینه سنگین زندگی، ۴۳تا هشت ساعت در ماه کار می‌کنیم آن وقت، با تمام مزایا و اضافه کاری‌ها حقوق‌مان می‌شود ۷۵۰هزار تومان اما مگر چه مدت می‌توانیم به این صورت در معدن زغال کار کنیم. کاری که خطراتش همیشه تهدیدمان می‌کند و خودتان هم می‌دانید چه تعداد از همکاران‌مان آن پایین جان داده‌اند. گاز co و متان با کسی شوخی ندارد و دَم‌شان بازدم ندارد. سقف معدن هم که هر آن امکان ریزش دارد.»

پسرش کلاس پنجم دبستان است و دخترش سال دیگر راهی مدرسه خواهد شد. دل و چشمان آنها هم گویی از این دلهره‌ها پر است. می‌دانند که تعدادی از هم‌سالان‌شان پدران خود را در این معادن از دست داده‌اند و زندگی آنها چقدر سخت‌تر از زندگی خودشان شده است.

می‌گوید: «یک‌بار گزارشی از وضع‌مان منتشر شد و سه ماهی در معدن به ما شیر دادند تا سم بدن‌مان کمتر شود و بعد دیگر هیچ. دیگر می‌دانیم این گزارش نوشتن‌ها و از تلویزیون نشان دادن‌ها چندان تغییری به وضعیت‌مان نمی‌دهد. انگار کسی به فکرمان نیست و پیگیر مشکلات ما نمی‌شود. خودمان هم پیش هر مسوولی که فکر کنید رفته‌ایم اما وعده‌ها و قول‌ها برای بهتر شدن حال و روزمان به جایی نرسیده است. شاید هم حق دارند، آنها یک ساعت هم در شرایط ما کار و زندگی که نکرده‌اند تا بدانند ما چه می‌کشیم.»

او می‌گوید: «از مسوولانی که دلسوز ما هستند، می‌خواهیم یک‌بار لباس کار در معدن بپوشند و همراه ما کارگران به داخل کارگاه‌های استخراج بیایند و شرایط کاری ما را ببینند و بعد در مورد حداقل حقوق و دستمزد ما تصمیم بگیرند و برای احقاق حق ما قول بدهند و تلاش کنند.»


حمید در ۳۵سالگی آینده‌اش را در حال و روز کارگران بازنشسته‌ای می‌بیند که نه جسم و جانی دارند و نه روحیه‌ای و اگر توانی در بدن مانده باشد هنوز کار می‌کنند تا چرخ زندگی‌شان بچرخد. سه ماه پیش بود که وعده شنیدند ۱۸۰هزار تومان به حقوق‌شان اضافه می‌شود و چه رویاها که با آن نبافتند و چه شیرینی‌ها که به کام‌شان نیامد اما از آن هم خبری نشده است.


او و همکارانش روزها، ۵:۳۰ صبح بیدار می‌شوند و مسیری ۶۵ کیلومتری را با مینی‌بوس شرکت تا معدن «هشونی» طی می‌کنند تا به محل کار برسند. بعد از آن، ۴۵دقیقه پیاده‌روی تا دهانه معدن و تازه کار هشت‌ساعته آنها در تاریکی معدن آغاز می‌شود؛ در تونل‌هایی که حداقل تا ۴۰۰متر در دل کوه پیش رفته‌اند. فیلمی را که در موبایلش دارد نشان می‌دهد و می‌گوید: «اینجا همان اول تونل معدن است که نور دارد و توانسته‌ایم فیلم بگیریم.»

آدم‌هایی با ماسک بر دهان که در یک محیط تاریک و پر از گرد زغال دیواره‌ها را می‌شکافند و زغال را به واگن‌ها می‌رسانند. تصور روزانه هشت‌ساعت کار در چنین شرایطی سخت است، چه برسد به انجام دادنش آن هم در ازای مبلغی حدود ۵۰۰-۴۰۰هزار تومان که به
نیمه ماه نرسیده چیزی از آن باقی نمی‌ماند.


می‌گوید: «قدیم‌ترها سطح سواد کارگران پایین‌تر بود و خیلی حق‌شان از دست رفت. الان که فوق دیپلم و حتی لیسانس در میان کارگران معدن هست شاید بهتر بتوانند حق خود را بگیرند. بعضی وقت‌ها آبی را که در معادن بود می‌گذاشتیم رسوباتش ته نشین شود و با همان دوش می‌گرفتیم. بیمه‌ها هم کمتر از آنچه که باید، برای خیلی‌ها رد شده است…»


این داستان اما برای خیلی از کارگران به همین تلخی است. «رضا» هم ۲۱ساله است در معدن‌های زغال‌سنگ کار می‌کند و می‌گوید که دیگر توانی برایش نمانده است. باب نیزو، هشونی و اشکیلی نام‌هایی است که همواره با کار سخت معدن‌کاران و تونل‌هایی که ایمنی آنها بعد از هر حادثه زیر سوال رفته و او کار در همه آنها را در این سال‌ها تجربه کرده است. چهار فرزند دارد که برای تامین هزینه‌های آنها بعد از کار طاقت‌فرسای روزانه باید تا ساعت‌ها با خودرواش مسافر هم جابه‌جا کند.

می‌گوید: «انگار ما در دل این کوه‌ها و معادن فراموش شده‌ایم و کسی نمی‌خواهد بداند وضعیت کار ما و زندگی ما چگونه است. این وضعیت ما باعثشده است فرزندان‌مان مجبور باشند زندگی بسیار سختی را تحمل کنند و خیلی وقت‌ها به این فکر می‌افتیم که برای رفع نیازهای آنها کلیه خود را بفروشیم…»

واقعیت این است که کارگران معدن زغال‌سنگ روزگارشان به سختی می‌گذرد.

صدایشان هم زمانی به گوش دیگران می‌رسد که در حوادثی مرگبار تعدادی از آنها جان می‌دهند و پس از افتادن آب از آسیاب باز هم فراموش می‌شوند. حمید و همه آن کارگرانی که هر روز به دل سیاهی معادن زغال می‌روند شاید همیشه به روشنایی بیرون این تونل‌های سرد و خفه فکر می‌کنند اما زمانی هم که به آن روشنایی پا می‌گذارند زندگی برایشان خورشید گرمابخشی ترسیم نکرده است. غم روزگار است و فکر نداری فردا…

وضعیت معادن در استان کرمان

استان‌کرمان به‌عنوان پهناورترین استان کشور، بهشت معادن ایران محسوب می‌شود و حداقل ۲۵هزار نفر در این معادن مشغول به کار هستند. وجود این معادن متنوع و فراوان پایه‌ای برای توسعه اقتصادی استان کرمان قلمداد می‌شود به‌طوری‌که در سال گذشته بیش از ۴۶میلیون تن انواع مواد معدنی از معادن استان کرمان استخراج شد تا استان کرمان همچنان رکورددار استخراج مواد معدنی در کشور باشد.


این استان دارای ظرفیت‌های عظیم معدنی در انواع مختلف است و مجوزهای اکتشاف و بهره‌برداری معدن در سال گذشته برای ۳۴نوع مواد معدنی بوده که بیانگر این تنوع است. از سوی دیگر بیشترین زغال‌سنگ تولیدی در کشور از معادن استان کرمان به‌دست می‌آید، به‌طوری که حدود ۷۰درصد کل زغال‌سنگ کشور از معادن این استان استخراج می‌شود و تولید زغال‌سنگ کرمان سالانه بین ۸۰۰هزار تا یک میلیون تن زغال است.

اما با وجود همه این معادن، در سال‌های گذشته وضعیت کار در معادن زغال‌سنگ استان کرمان که اکثرا در شمال این استان هم واقع شده‌اند به دلیل انواع حوادثکه منجر به مرگ و معلولیت برای کارگران شده، حداقل در هنگام حوادثی که رسانه‌ای شده‌اند بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

دلایل حوادثدر معادن زغال‌سنگ شمال کرمان

در سال‌های اخیر، به دلیل رعایت نشدن نکات ایمنی و استانداردها در برداشت زغال‌سنگ، که برخی آن را در پی ‌واگذاری معادن زغال‌سنگ به بخش خصوصی می‌دانند تا به حال حوادثمتعددی برای معدنچیان زغال‌سنگ رخ داده است.


مدیرکل کار و امور اجتماعی کرمان، دلیل اصلی بروز این سوانح را رعایت نکردن نکات ایمنی دانسته و می‌گوید: کارگران باید در راستای رعایت نکات ایمنی دقت بیشتری کنند زیرا بازرسی‌های مداوم از معادن استان کرمان انجام می‌شود و این روال با جدیت ادامه خواهد یافت. سیدجواد منصوری، مهم‌ترین دلیل بروز سوانح در معادن کرمان را استخراج به روش‌های سنتی دانست و خواستار استفاده از روش‌های نوین روز شد.

او در عین حال بر این باور است که افزایش آگاهی معدن‌کاران از موارد ایمنی به کاهش آمار سوانح معادن استان منجر خواهد شد.
محمدعلی کریمی نماینده کرمان و راور در مجلس هم خواستار انجام اصلاحات در ساختار ایمنی معادن کرمان و بهبود وضعیت معیشتی کارگران معادن زغال‌سنگ کرمان شده و افزوده است: نباید صرفا به‌دلیل توجیه اقتصادی ادامه فعالیت این معادن خطرساز را توجیه کرد.

عدم پرداخت حقوق کارگران پیگیری شود

در همین حال، دادستان زرند مراقبت از سلامت روانی و جسمانی نیروی کار را الزام قانونی دانست و بر لزوم توجه کارفرمایان به این امر تاکید کرد. علی میرزابیگی با اشاره به اینکه کارگران از قشرهای مستضعف جامعه هستند و باید برای حل مسایل و مشکلات بحق کارگران تمام توان خود را به کار ‌گیریم، ادامه داد: ارزشمندترین سرمایه معادن، منابع انسانی بوده که با توجه به روند رو به‌ رشد تکنولوژی‌های جدید، لزوم صیانت از نیروی کار و ایجاد محیطی ایمن در کارگاه‌ها و کارخانجات از مهم‌ترین وظایف کارفرمایان است.


این مسوول قضایی یادآور شد: صیانت از سلامت روانی و جسمانی نیروی کار، نه‌ تنها وظیفه انسانی است بلکه یک الزام قانونی نیز محسوب می‌شود و از این پس مقرر شده، بازرسان اداره کار به‌طور منظم از معادن و کارخانجات مختلف، ضمن بازدید گزارش‌های مربوط به ایمنی و بهداشت در معادن را به دادسرای عمومی و انقلاب گزارش کنند که در صورت مشاهده موارد تخلف با کارفرمایان متخلف به منظور پیشگیری از حوادثاحتمالی به شدت برخورد قاطع و قانونی می‌شود.

میرزابیگی همچنین با اشاره به گزارش‌های رسیده در رابطه با عدم پرداخت حقوق کارگران معادن، از مسوولان زغال‌سنگ استان کرمان خواست پیگیری‌های مجدانه خود را در این رابطه ادامه دهند تا کارگران با دلگرمی بیشتر کار خود را ادامه دهند.

جلسه برای جلوگیری ازبیکار شدن کارگران

مدیرعامل شرکت زغال‌سنگ استان کرمان هم عنوان کرد: بزرگ‌ترین جامعه کارگری زغال‌سنگ با تعداد
شش‌هزار و ۵۰۰کارگر در استان کرمان وجود دارد و چهارهزار و ۵۰۰نفر از آنان دولتی و دوهزار نفر در بخش خصوصی مشغول فعالیت هستند که بزرگ‌ترین بخش خصوصی کشور را نیز تشکیل می‌دهند. سید مسعود حسینی تصریح کرد: ۹۵درصد از تولیدات بخش خصوصی توسط دولت خریداری می‌شود و در اوایل سال ۸۹ پیرامون ساماندهی نیروهای کارگری پیمانکاران حذف شدند ودوهزار و ۸۰۰نفر از این نیروها به بخش دولتی اضافه شدند.


وی در همین حال اذعان داشت: برنامه تولید سال‌جاری در معادن ۶۰۰هزار تن بوده که به علت فروش نرفتن زغال‌سنگ هم‌اکنون حدود ۷۰هزار تن زغال‌سنگ در منطقه دپو شده و تولید زغال با کاهش ۳۰درصدی مواجه شده است. حسینی تصریح کرد: در این ارتباط جلسات مختلفی در استان کرمان داشته‌ایم و مکاتباتی با شرکت تهیه و تولید مواد معدنی کشور به منظور تامین نقدینگی و جلوگیری از تعطیلی معادن و بیکار شدن کارگران صورت گرفته است.

انتقادهای دبیر اجرایی خانه کارگر کرمان

دبیر اجرایی خانه کارگر کرمان اما انتقاداتش فراتر از انتقاد نسبت به وضعیت کارگران معادن زغال‌سنگ است و می‌گوید: قرار بود معادن کرمان ایمن‌سازی شود تا سوانح کارگری در معادن به حداقل ممکن کاهش یابد اما اکنون مشکلات کارگران معادن به قوت خود باقی است و خبری از ایمن‌سازی نشده است.

عباس کاربخش با اشاره به حوادثی که در معادن کرمان رخ داده و باعثکشته شدن بسیاری از کارگران شاغل در معادن شده است، گفت: در حال حاضر وضعیت کارگران در معادن بخش خصوصی به شدت نگران‌کننده است و هر لحظه امکان می‌رود که مانند چند مدت قبل در اثر یک سانحه کارگران دچار مشکل شوند.

وی با انتقاد از عملکرد معدن‌داران بخش خصوصی گفت: از آنجا که هدف بخش خصوصی کسب سود بیشتر است کارگران این معادن به صورت قرارداد موقت مشغول به کار می‌شوند، بسیاری از آنان بیمه نیستند و حتی بیمه حوادثکار که برای معادن یک امر طبیعی است در مورد این کارگران رعایت نمی‌شود.

پوست کارگر معدن از درخت کلفت‌تر نیست


دبیر اجرایی خانه کارگر کرمان همچنین از وجود ۱۷۰ معدن در استان کرمان خبر داد و گفت: این معادن مربوط به شن و ماسه، سنگ‌های مختلف، مس و زغال‌سنگ است اما در معادن زغال‌سنگ بیشترین خطر برای کارگران وجود دارد به نوعی که امکان انفجار در هر لحظه وجود دارد. کاربخش در عین حال معادن مس را آلوده‌ترین معادن ایران دانست و گفت: میزان آلایندگی این معادن به اندازه‌ای بالاست که گیاهان و درختان تا شعاع ۳۰کیلومتری خشک می‌شوند و اگر سفری به این معادن داشته باشید خواهید دید که اطراف معادن مس بیابان برهوت است.

وی با انتقاد از بی‌توجهی به وضعیت کارگران معادن مس گفت: گمان نکنید که کارگر معدن مس از گیاه و درخت پوست‌کلفت‌تر است بلکه اکنون اکثر کارگران معادن مس با بیماری‌های گوناگون دست به گریبان هستند.


دبیر اجرایی خانه کارگر کرمان با اعلام اینکه بر اساس قانون شغل کارگری معدن سخت و زیان‌آور شناخته شده است، گفت: کارگر معدن باید در روز شش‌ساعت کار کند و پس از ۲۰سال بازنشسته شود اما اکنون این قانون در معادن بخش خصوصی رعایت نمی‌شود و برای آنکه کارفرمایان مجبور به پاسخگویی در برابر دستگاه‌های دولتی نباشند با کارگران معدن قرارداد سه‌ماهه می‌بندند. به همین دلیل کارگران را بیمه نمی‌کنند و هر گاه که کارگر بخواهد شکایت کند مدت سه‌ماه او را اخراج می‌کنند و دیگر قراردادش را تمدید نمی‌کنند.

استاندار کرمان: مشکلات کارگران معادن برطرف شود


در این وضعیت، استاندار کرمان نیز در نشست کمیسیون کارگری کرمان که چندی پیش با حضور مسوولان معادن کرمان برگزار شد خواستار در اولویت قرار‌گرفتن مشکلات کارگران معادن کرمان از سوی شرکت‌های فعال در این بخش شد. اسماعیل نجار گفت: باید از تمام توانایی‌ها و ظرفیت‌های موجود در استان کرمان برای جلوگیری از بروز حوادثدر معادن استفاده و مشکلات کارگران را نیز برطرف کرد.


در اين جلسه جواد كمالي معاون امنيتي استاندار كرمان نيز خواستار بررسي مشكلات كارگران معادن كرمان شد و گفت: پرداخت حقوق كارگران معادن، آسيبشناسي خطرات محيط معدن و همچنين مكانيزه كردن استخراج معادن بايد در دستور كار باشد...