زمین لرزه احتمالی تهران بزرگتر از ۷ ریشتر خواهد بود

این استاد دانشگاه در مورد ساز و کار زمین لرزه تهران، مسائل مختلف ساخت و ساز و راهکارهای مهم کاهش خسارات مطالبی را عنوان کرد.

*ساخت و ساز در کوهپایه ها و جنس آبرفتی زمین باعثتخریب بیشتر زلزله می شود
مدرس واحد تهران جنوب در مورد نوع گسل های تهران به خبرنگار ایسکانیوز گفت: در ابتدا لازم است تعریفی از زلزله داشته باشیم، زلزله آزاد سازی یکباره انرژی های درونی زمین و بازتاب آن به صورت شکستگی است که فشار و موج حاصل از آن به صورت لرزش خود را بروز می دهد، وضعیت لرزه خیزی تهران با توجه به گسل های فعال موجود و گسل های فرعی که منشعب شده از گسل های اصلی است و در مناطق مختلف شهر پراکنده است بررسی می شود، گسل های اصلی تهران از جنس معکوس و گسل های فرعی غالباً از جنس نرمال هستند که فعال سازی این نوع گسل نیازمند انرژی کمتری است و زلزله های ناشی از آن نیز با شدت کمتری رخ می دهند ولی گسل های اصلی با توجه به اینکه انرژی بیشتری برای حرکت نیازمند هستند و انرژی زیادی برای فعال سازی آنها باید ذخیره شود زمانی که شروع به حرکت می کند تمام انرژی هایی که تاکنون در گسل نهفته بوده را آزاد خواهد کرد که طبیعتاً موجب بروز زلزله هایی بزرگتر خواهد شد؛ قرار گیری تهران در شیب توپوگرافی شمال به جنوب با توجه به وضعیت ساخت و سازها در کوهپایه و جنس آبرفتی تهران که باعثتشدید امواج زلزله می شود از علل تخریب بیشتر شهر در زمان زلزله خواهد بود.

*نیازمند طرحی مناسب جهت مدیریت بحران در پیش و پس از زمین لرزه هستیم
قائم مقام شهرداری منطقه ۷ تهران راجع به مسائل پیش رو در زمین لرزه تهران عنوان کرد: در بحثمدیریت بحران ایمنی شبکه های شریانی شهر اعم از شبکه های راه و شبکه تاسیسات شهری بسیار حائز اهمیت است، بطور مثال آسیب به شبکه گاز شهری که آتش سوزی را می تواند به همراه داشته باشد جزو بیشترین خسارت های پس از زلزله محسوب می شود، امداد رسانی در شهر تهران با توجه به وجود معابر باریک و تخریب ساختمان ها میسر نیست که با توجه به این مسائل نیازمند یک طرح مناسب برای مدیریت بحران شهر در زمان قبل و بعد از زلزله هستیم که تا جای امکان با در نظر گرفتن الگو پیشگیری به صورت مقاوم سازی مقابل بافت های فرسوده تهران، می توان مشکلات را کاهش داد تا از بروز آثار و تبعات بیشتر پس از زلزله جلوگیری شود؛ با توجه به قرارگیری مراکز مختلف در پایتخت کشور لزوم ایجاد ساختار مدیریت بحران زلزله در پایتخت کشور الزامی است.

*آموزش هایی که به مردم داده شده پاسخگوی نیاز مردم نیست
مفاخریان گفت: همه مباحثپیشگیری باید به شکلی برنامه ریزی و کنترل شود تا ضمن مقاوم سازی و مطالعه بر روی گسل ها، آمادگی برای شرایط بحران ناشی از زلزله برای همه مردم فراهم شود، متاسفانه تاکنون مردم آموزش های لازم را در جهت مقابله با زلزله ندیده اند و برنامه های آموزشی انجام شده به صورت مقطعی بوده است، حتی مانورهای صورت گرفته نیز پاسخگوی نیاز جامعه در زمان زمین لرزه نیست.

*توسعه تهران روی گسل آسیب پذیری ساختمان ها را افزایش می دهد
وی در ادامه گفت: مساله دیگر مکان یابی مناسب در جهت توسعه شهر است که تاکنون به درستی صورت نگرفته است، به نحوی که پیشروی هایی که تاکنون انجام شده در مجاورت گسل ها بوده است، ساخت و سازهای صورت گرفته به خصوص در شمال تهران بر روی گسل یا در حریم آن صورت گرفته است که افزایش آسیب پذیری ساختمان های ساخته شده را در پی خواهد داشت.

*مقاوم سازی سازه ها باید براساس شدت زمین لرزه و اهمیت ساختمان مورد نظر تعیین شود
دکتر مفاخریان در پاسخ به سوالی راجع به بازنگری در بررسی های عملیات زمین شناسی راجع به گسل های موجود و ارزیابی وی از مدل های ریاضی، لزوم به روز رسانی اطلاعات زمین شناسی گسل ها را با توجه به طویل المدت بودن دیتاهای زمین شناسی بی تاثیرعنوان کرد و اضافه کرد که مدل های ریاضی که براساس متوسط زمان زلزله مورد استفاده قرار می گیرد در زمانی اهمیت پیدا می کند که سازه مورد نظر از حساسیت بالایی برخوردار باشد و دوره بازگشت زلزله برای ساختمانی که باید عمری طولانی تر داشته باشد در نظر گرفته شود.
وی گفت: مقاوم سازی سازه ها مقابل زلزله باید براساس شدت زلزله و اهمیت ساختمان مورد نظر تعیین شود، به طور کل برآورد ما برای دوره های زمانی بازگشت زلزله توسط مدل های ریاضی محاسباتی تخمین زده می شود و مطالعات انجام شده روی گسل بر روی مطالعات ریاضی اثر می گذارد که این مطالعات شامل طول گسل، فاصله گسل از سازه، نوع و جنس گسل است.

*آموزش بیشترین تاثیر را در کاهش خسارات زلزله خواهد داشت
وی در مورد راهکارهای مفید در پیشگیری از خسارات زلزله، آموزش را به عنوان اصلی ترین بحثمطرح کرد که با هزینه کم انجام پذیر است و فقط نباید در زمانی اجرایی شود که جو ناشی از زلزله به علت بروز آن در یک منطقه در بین مردم بوجود آمده است و لازم است به طور مداوم باشد.
او مقاوم سازی شبکه تاسیسات را در درجه دوم قرار داد و افزود: این شبکه ها باید به نحوی تعبیه شوند که در صورت احتمال خطر ناشی از وجود آنها با کوچکترین حرکت زمین از منبع انشعاب قطع شوند، مساله بعد مقاوم سازی ساختمان های حیاتی مانند بیمارستان ها و مدارس است که مردم تردد بیشتری در آنها دارند، مقاوم سازی مراکز دولتی، استانداری و شهرداری ها هم از اهمیت زیادی برخوردار است.
استاد واحد تهران جنوب ادامه داد: بازسازی یا نوسازی بافت های فرسوده که مقابل زلزله آسیب پذیری بیشتری دارند از دیگر مواردی است که باید انجام شود، در مجموع رعایت این مسایل به کاهش خسارات ناشی از زلزله کمک شایانی خواهد کرد.

*شدت زمین لرزه ای که در پیش داریم بزرگتر از ۷ ریشتر خواهد بود
او در مورد رژیم لرزه خیزی تهران عنوان کرد: تاکنون ۸ بار در تهران زلزله رخ داده است که پیش بینی می شود شدت زمین لرزه احتمالی بالای ۷ ریشتر باشد، دوره بازگشت زلزله در تهران ۱۸۰ سال است و آخرین زلزله ای که رخ داده در سال ۱۲۰۴ هجری شمسی بوده است، با توجه به گذشت از ۱۸۰ سال پیش بینی می شود که شدت زمین لرزه ای که در دوره ی بعدی در پیش داریم بزرگتر از ۷ ریشتر خواهد بود.

روش مشخصی برای پیش بینی زلزله ثبت نشده است
مفاخریان پیشگویی زلزله را به کمک امواج الکترومغناطیس و بررسی گازهای رادون خروجی، تغییرات آب وهوا، دمای آب، تغییرات سطح ایستابی آب منطقه و تغییرات ناچیز حرکتی گسل امکان پذیر دانست و در ادامه به ایسکانیوز گفت: زمین لرزه ها شامل دو نوع موج طولی و عرضی هستند که موج اول تخریب نداشته ولی موج دوم موج تخریبی زلزله است، بین رسیدن این دو موج به یک نقطه فاصله ای حدود ۳۰ ثانیه ای برقرار است که علت این اختلاف زمان سرعت انتشارشان است و می توان با استفاده از دستگاه های لرزه سنج، موج اول را برای آمادگی مقابل موج دوم شناسایی کرد.
وی گفت: در چنین زمانی امکان اعلام وضعیت اضطراری و قطع شبکه های گاز وجود دارد و می شود تا حد زیادی از خسارات شدیدتر زلزله جلوگیری به عمل آورد، با وجود اینکه این روش در زمان زلزله بکار گرفته شده و پیشگویی عنوان نمی شود ولی اکنون در ژاپن مورد استفاده قرار می گیرد، زیرا در حال حاضر روش مشخصی برای پیش بینی زلزله در مراجع علمی به ثبت نرسیده و فعالیت های انجام گرفته در هنگام زمین لرزه بوده است