نحوه برخورد والدین با نوجوان امروز

مرجان کربلایی روانشناس کودک و نوجوان درباره نحوه برخورد با نوجوانان امروز و جلوگیری از مشکلات روانشناختی در آینده، اظهار کرد: نوجوانی دوره‌ای پیچیده از رشد انسان است که دامنه سنی آن از ۱۳ تا ۱۸ سالگی امتداد دارد.

اخبار اجتماعیوی با بیان اینکه صرف نظر از دوره نوزادی در هیچ دوره‌ای از زندگی تغییراتی به اندازه دوره نوجوانی در فرد روی نمی‌دهد، افزود: در طی این دوره نوجوانان بلوغ را تجربه می‌کنند که بر رشد جسمانی، فیزیولوژیکی و روانشناختی تاثیر می‌گذارد.

این روانشناس با اشاره به اینکه در دوره نوجوانی تغییرات قابل ملاحظه‌ای در مفهوم خود صورت می‌گیرد، گفت: نوجوانان بحران هویت (پیشرفت شخصیت نوجوان و تبدیل به بزرگسالی ثمربخش) را تجربه می‌کنند، مسائل و مشکلات عاطفی آن‌ها افزایش می‌یابد، از نظر هوشی به تفکر انتزاعی دست پیدا می‌کنند و ارتباط آن‌ها با گروه‌های همسال افزایش می‌یابد.

کربلایی تصریح کرد: دوره نوجوانی به علت تعارض‌هایی بین تغییرات جسمانی ناشی از بلوغ و فشار جامعه به نوجوان (به خاطر رشد اجتماعی و عاطفی) دوره آشوب و تغییرات ناگهانی هیجانی است. کودکان از بدو تولد (در اتاق زایمان) با پدیده اجتماع مواجه می‌شوند و این فرایند تا اواخر عمر انسان با وی همراه است.

وی افزود: اجتماعی شدن برای انسان بسیار ضروری است که به صورت سلسله مراتب از طریق یک فرهنگ به انسان منتقل می‌شود.

وی با بیان اینکه از میان عواملی که برای اجتماعی شدن تاثیر می‌گذارند، والدین مهم‌ترین عامل هستند، اضافه کرد: از آنجا که نوجوانان نیاز دارند از نظر عاطفی و مالی مستقل از والدین باشند، به یک هویت مستقل دست یابند و ارزش‌های خود را حاکم سازند، تعارض با والدین شروع می‌شود.

این روانشناس با تاکید بر اینکه اختلافات بین والدین و نوجوانان در حدود ۱۴ یا ۱۵ سالگی به اوج خود می‌رسد، ادامه داد: بیشتر تعارض‌ها در مورد مسائل جزئی نظیر؛ سبک لباس پوشیدن، آرایش مو و صورت و نوع موسیقی‌های مورد علاقه است، همچنین ممکن است بر اثر مسائل مهم تر، نظیر: رفتار جنسی، استفاده از مواد مخدر، سیگار کشیدن، استفاده از مشروبات الکلی، مسئولیت‌های خانوادگی، عادت‌های مطالعه و نوع دوستان باشد.

کربلایی بیان کرد: اینکه نمی‌توانید با نوجوان کنار بیایید بیشتر به خاطر رفتاری است که شما دو نفر (والد-فرزند) انتخاب کرده‌اید.

وی افزود: رفتار فرزند نوجوانتان عوض شده، چون بزرگ شده و سری توی سر‌ها در آورده است و شما نیز رفتاری را انتخاب می‌کنید که پدر‌ها و مادر‌ها نسل‌ها آن را روی نوجوانان نافرمان آزموده اند.

وی اضافه کرد: هرچند کنترل کردن توسط شما طبیعی است، اما وی دیگر کودک نیست پس رفتار شما هم باید با او مانند یک فرد عاقل و بالغ باشد. وقتی در کنار فرزند نوجوانتان نیستید نمی‌توانید رفتارش را کنترل کنید. وقتی هم با او هستید فقط کمی می‌توانید او را کنترل کنید.

این روانشناس اظهار کرد: اما چیزی که می‌توانید آن را کنترل کنید، رفتار خودتان است. با زورگویی می‌توانیم اعمال دیگران را موقتاً کنترل کنیم، ولی افکارشان را نمی‌توانیم کنترل کنیم. آن‌ها به محض رهایی از چنگال ما و دور شدن از ما کاری را که دوست دارند انجام خواهند داد.

کربلایی افزود: از آنجایی که نوجوان با دگرگونی‌های مهمی مواجه شده و باید با نقش‌های تازه در محیط اجتماعی سازگار شود ممکن است با استرس و فشار روانی همراه باشد در این سن نوجوانان دلبسته تجربه‌های خود شده و فاقد یک دیدگاه یا نگرش باز هستند و ممکن است، تعارضات و ناکامی‌هایی را تجربه کنند که به جای آنکه نشان دهنده‌ی پاسخ‌های بهنجار نوجوان نسبت به رشد باشد، از آشفتگی‌های روانی حکایت کند.

وی با اشاره به اینکه بیش از نیمی از اختلالات و مشکلات نوجوانان به صورت اختلالات سازگاری و اختلالات شخصیتی است، که شایع‌ترین عوامل تشخیصی برای جامعه نوجوان به حساب می‌آید، گفت: اختلالات سازگاری علائمی هستند که به صورت واکنش‌های موقتی نسبت به یک تجربه استرسی شدید، در یک فرد بدون هیچگونه مشکل جدی و واقعی نمایان می‌شود.

کربلایی ادامه داد: اختلالات شخصیتی الگو‌های رفتاری ناسازگارانه‌ای هستند که اغلب ماهیت ضد اجتماعی، نظیر: بزهکاری مزمن، بی بند و باری و گریز از مدرسه دارند. مهم‌ترین عامل موثر در مشکلات روانشناختی نوجوانان سبک‌های تربیتی یا اختلال در شبکه ارتباطی خانواده است.

وی افزود: تقریباً اکثر پژوهش‌ها ثابت کرده‌اند، والدینی که با کودکان خود مهربان نیستند (والدینی که از روش‌های انضباطی بسیار سختگیرانه یا بسیار بی بند و بار استفاده می‌کنند) شیوه انضباطی به جای آن که مبتنی بر استدلال باشد، مبتنی بر تنبیه بدنی است، یا آن‌هایی که از نظر روانی و فیزیکی از فرزندان خود سوء استفاده می‌کنند بیشتر احتمال دارد که فرزندانی با مشکلات روانشناختی داشته باشند.

وی با بیان اینکه نوجوانان دوست دارند درک و شنیده شوند، خاطرنشان کرد: به جای نصیحت و سرزنش کردن به صورت کاملا فعال به صحبت‌های آن‌ها گوش دهید. با این کار زودتر به هویت منسجمی دست پیدا خواهند کرد و حس استقلالی که در آن‌ها بروز پیدا کرده شکوفا خواهد شد. در نتیجه برای پیشگیری از بروز انواع اختلالات رفتاری و روانی در کودکان و نوجوانان بهترین راه، تغییر و اصلاح سبک‌های تربیتی و یادگیری مهارت‌های ارتباطی است.