به گزارش افکارنیوز، دفتر مطالعات برنامه و بودجه مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اعلام کرد: گسترش تعهدات دولت در عرصه اقتصادی و اجتماعی و تلاش در جهت تحقق اهدافی چون رشد اقتصادی، تثبیت قیمت ها، افزایش اشتغال، توزیع عادلانه درآمد و…، هزینه های دولت را به شدت افزایش داده است. بدیهی است تامین مالی چنین هزینه هایی مستلزم ایجاد منابع درآمدی برای دولت است و در این بین، درآمدهای مالیاتی نقش مهمی را ایفا می کنند.
مالیاتها عمدتا به دو دسته مالیات های مستقیم و غیرمستقیم طبقه بندی می شوند: مالیات مستقیم، عموما نوعی از مالیات است که مودی نمی تواند آن را به دیگری انتقال دهد، لذا طبق این تعریف، مالیات بر درآمد اشخاص، مالیات بر دارایی، مالیات بر ارثو… از زمره مالیات های مستقیم به شمار می روند. مالیات غیرمستقیم نیز به مالیاتی اطلاق می شود که بار مالیاتی آن به آسانی قابل انتقال به دیگری است و مالیات بر ارزش افزوده یا مالیات بر فروش و حقوق گمرکی در این طبقه قرار می گیرند.
هدف از این گزارش، آشنایی با برخی جزئیات اجرایی مهم مربوط به قوانین و مقررات قانون مالیات های مستقیم است که حدود ۶۰ درصد درآمدهای مالیاتی دولت طی سال های اخیر از محل این نوع از مالیات ها کسب شده است.
مالیات ها، یکی از ابزارهای اصلی تامین کننده درآمدهای عمومی بودجه سالیانه دولت به حساب می آیند که طی سال های اخیر، بیش از ۳۰ درصد درآمدهای بودجه ای دولت را تشکیل داده اند. مالیات ها، وجوه اجباری، غیرجبرانی و غیرقابل برگشتی هستند که برای مقاصد عمومی توسط دولت مطالبه می شوند.
مالیات ها عموما به طور مستقیم و بر درآمد و ثروت اشخاص یا به طور غیرمستقیم و بر مصرف کالاها و خدمات وضع می شوند.
نخستین نظام مالیات های مستقیم کشور در سال ۱۳۴۵ طراحی و از پیروزی انقلاب دستخوش تغییراتی شد که نتیجه آن قانون جدید مالیات های مستقیم بود و در سوم اسفندماه ۱۳۶۶ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. در ۷ اردیبهشت ماه ۱۳۷۱؛ اصلاحاتی در این قانون رخ داد و به دنبال آن، اصلاحات دیگری نیز انجام شد که عمده ترین آن، اصلاحیه قانون در ۲۷ اسفندماه ۱۳۸۰ بود.
هدف اصلی این گزارش آشنایی با برخی ترتیبات اجرایی مهم مربوط به قانون مالیات های مستقیم اصلاحیه ۱۳۸۰ است و در این راستا، گزارش حاضر در ۵ محور اصلی تنظیم شده است.
در بخش نخست، مالیات ها و مشخصه های اصلی آن تعریف شده و اصل توانایی پرداخت در وضع مالیات تبیین شده است. بخش های دوم و سوم به ترتیب به شرح انواع مختلف مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد اختصاص یافته است. در بخش چهارم ، معافیت ها ، جرائم، هزینه های قابل قبول و... مورد بررسی قرار گرفته و در بخش پنجم از گزارش حاضر به واکاوی فرآیند دادرسی یا دادخواهی مالیاتی پرداخته شده است.
