گروه اقتصادی- در حالی که وزیر اقتصاد اول دی‌ماه امسال پرونده کاهش نرخ سود بانکی را بست، اما به فاصله کمتر از دو ماه دوباره این پرونده باز شده است و اکبر کمیجانی، قائم‌مقام بانک مرکزی از وقوع اتفاقی تازه در سود بانکی خبر داده است. وی گفته است که «احتمال دارد کاهش نرخ سود سپرده تا قبل از اتمام سال اتفاق افتد؛ چراکه مسیر و جهت‌گیری در همین راستاست.»
به گزارش افکارخبر،رییس‌جمهور نیز در مجمع عمومی بانک مرکزی، کاهش نرخ سود و تناسب‌سازی آن با تورم را خواستار شده و مورد تاکید قرار داده بود.
این خبر شاید در شرایط عادی اقتصادی خوشحال‌کننده باشد، اما نکته اینجاست که هر چند طیف وسیعی از کار‌شناسان بانکی و اقتصادی چنین استدلال می‌کنند که نرخ سود بانکی باید متناسب با تورم کشور طرح‌ریزی شود، اما از آنجایی که عدد تورم با خرج و برج خانوار‌ها سازگاری ندارد، کاهش نرخ سود بانکی مورد انتقاد قرار می‌گیرد.
بر این اساس، کاهش نرخ سود، پس‌اندازکنندگان کم‌بضاعت را تحت‌فشار قرار خواهد داد و هرگونه تصمیمی در این زمینه باید با در نظر گرفتن تمامی جوانب باشد.
مردم موش آزمایشگاهی هستند
شنیدن خبر کاهش نرخ سود بانکی در حال حاضر مورد انتقاد سپرده‌گذاران خرد قرار گرفته است؛ به طوری که در گزارش میدانی خبرنگار «افکارخبر» در شعب مختلف بانکها و پرسش درباره نگاه آنها در زمینه کاهش نرخ سود، در اغلب موارد واکنش‌های تند سپرده‌گذاران مشاهده شد.
رضا علوی، یکی از سپرده‌گذاران در این خصوص گفت: «مردم ما موش آزمایشگاهی شده‌اند. اما می‌بینیم فدرال رزرو آمریکا از سال 2006 تا به امروز با این همه بحران اقتصادی، دست به نرخ سود نزده است و حالا هم که زمزمه‌های تغییر نرخ سود هست، کار کارشناسی می‌کنند تا تصمیم اشتباه نگیرند، اما در کشور ما 4 بار در سال نرخ سود تغییر می‌کند.»
محسن رضایی، یکی از سپرده‌گذاران بانک خصوصی نیز عنوان می‌کند: «اینکه تسهیلات با نرخ 28 درصد داده شود و نرخ سود سپرده 18 درصد باشد، عدالت هست؟ اول باید سود تسهیلات را منطقی کرد.»
سود تسهیلات مسکن بالاست؛ دلواپس سود سپرده شده‌اید؟
مجید محب‌زاده، جوانی است که می‌گوید در سن 34 سالگی کل پس‌اندازم 65 میلیون تومان است. او عنوان می‌کند: «من این پول را در بانک گذاشته‌اند تا چندرغاز روی آن بیاید تا شاید در چند سال آینده بتوانم یک خانه بخرم. حالا می‌گویند سود بانکی را کم می‌کنیم. یک نگاه به سود وام‌ها بیاندازند. وام مسکن که عملا انحصارش دست بانک مسکن است و برای خرید یک ملیون اوراق، حداقل باید 150 هزار تومان پرداخت شود و همان اول، ۱۵ درصد سود پرداخت شده و بعد باید قسط اون یک ملیون را که الان شده 850، به نرخ ۱۶ درصد بدهید. یعنی برای خرید مسکن بالای 35 درصد باید سود بدهید. حالا دلواپس سود سپرده شده‌اند؟»
شهریار کرمی همزمان با صحبت مجید محب‌زاده، متذکر می‌شود: «نمی‌شه دست از سر سود بانکی بردارند؟ مردم پول خود را در بانک می‌گذارند و بانک می‌گوید می‌تواند تعهد سود را بکند. حالا دولت می‌گوید حق ندارد! پس آن سود اضافه به جیب بانک می‌رود. معمولا پول مردم بازنشسته در بانک‌هاست، پس دولت بی‌خیال این داستان شود، چون به اندازه کافی فشار مالی روی مردم هست.»
محمد والی‌نژاد، یکی دیگر از سپرده‌گذاران تاکید می‌کند: «دقیقا؛ به طور معمول بازنشسته‌ها یک مبلغی را در بانک می‌گذارند و سود آن را میگیرند تا کمک خرج زندگی‌شان باشد. بی‌خیال مردم عادی نمی‌شوند؛ این‌ها فقط به فکر پولداران هستند.»
در این میان، یکی از سپرده‌گذاران که نام خود را نمی‌گوید، تاکید می‌کند: «کجا نرخ تورم کاهش یافته؟ امسال چند بار قیمت لبنیات و سوخت و میوه و سبزی و ... افزایش یافت؟ کجا تورم کاهش پیدا کرده؟ چرا نمی‌گویند دلار باید ارزان شود تا رکود از بین رود؟ چرا نمی‌گویند ارزش پول ملی باید تقویت شود؟ اگر نرخ سود سپرده باید برمبنای نرخ تورم تعیین و اعمال شود، چرا در تمام این سال‌ها که تورم اعلامی بیش از 40 درصد بود، سود سپرده 20 درصد موند و مردم عملا ضرر شدید می‌کردند؟»
در ادامه حسین حاجی‌رسولی می‌گوید: «زمانی که می‌خواهند مالیات بگیرند، می‌گویند امسال تورم 25 است، اما زمانی که می‌خواهند سود بانکی بدهند و حقوق کارمند رو تعیین کنند، تورم یک‌دفعه 12 درصد می‌شود. مثل کارهایی که احمدی‌نژاد می‌کرد.»
رانت‌های بالا در جیب بانکها
شهاب مقدم، سپرده‌گذار یکی از بانک‌های خصوصی تاکید می‌کند: «اگر هدف این نیست که از سپرده‌های مردم وام کم‌بهره و با هزینه بسیار پایین به بعضی نورچشمی‌ها داده شود، دست از سر تعیین نرخ دستوری بردارند. مگر دولت مجبور است وام خودرو شود تا گردن خودروساز کلفت‌تر شود. وقتی بعضی از بانکها و یا موسسات اعتباری بالاتر از نرخ تحمیلی سود پرداخت می‌کنند؛ چرا در خلاف جهت عمل می‌شود. بهترین کار عدم دخالت دولت و واگذار کردن تعیین نرخ به بازار عرضه و تقاضاست. وقتی بانک توانایی پرداخت سود نداشته باشد، سپرده هم نمی‌پذیرد و وقتی برای متقاضی وام نرخ بهره صرف نکند، وام نمی‌گیرد. در نتیجه به طور خودکار و بدون دخالت نرخ سود پایین می‌آید.»
محمد کاشی‌پزان، بازنشسته‌ای که بخشی از سرمایه خود را در بانک گذاشته است، می‌گوید: «بهانه آنها این است که تورم پایین آمده است. ما که هیچ چیزی نمی‌بینیم ارزان شده باشد. بی‌خیال این سود بانکی بشوند. یک بازنشسته 30 میلیون تومان در بانک گذاشته تا ماهی 500 هزار تومان بگیرد و کمک خرج زندگی‌اش باشد. یک بازنشسته این 30 میلیون تومان را در چه کاری می‌تواند بزند که اشتغال ایجاد شود؟ اکثر افرادی که پول خود را در بانک گذاشتند، بازنشسته و سالمند هستند و این پول کمک خرجشان است.»
رضا نیکبخت، شهروند دیگری نیز می‌گوید: «من پولم را بانک گذاشتم، وثیقه کردم و روی آن وام گرفتم و خرج خانه و ماشین و وسایل زندگی‌ام کردم. جالب است که نرخ سود سپرده 2 مرحله کم شد، اما نرخ سود تسهیلات دریافتی من کم نشده است. طی 2 سال نرخ سود سپرده من از 24 به 20 رسید و حالا میخوان 18 درصد کنند. یعنی سالی 4 میلیون ضرر و امسال 6 میلیون تومان می‌شود. اما سود تسهیلات را هنوز همان 33 درصد را دارم می‌پردازم. یعنی یک رانت 14 میلیون تومانی نصیب بانک شد و هنوز سپرده من در گرو بانک است.»
