شاید از سال گذشته این‌طور تصور می‌شد که سال 94 سال مثبت‌تری برای فعالیت‌های دولت در حوزه نفت خواهد بود. بخش مهمی از برنامه‌ریزی‌هایی که دولت در ابتدایی کار خود اعلام کرده بود در همین سال به ثمر می‌نشست؛ برنامه‌هایی که در برخی موارد باز هم با تاخیر روبرو بود و در نهایت امسال هم نتوانست به اجرا برسد.
ستاره‌ای که روی شانه دولت ننشست
شاید بتوان یکی از ناکامی‌های بزرگ دولت در سال 94 را، بلاتکلیف ماندن وضعیت پالایشگاه ستاره خلیج فارس دانست؛ پالایشگاهی که از زمان آغاز فعالیت‌های دولت یازدهم قرار بود به یکی از بازوهای اصلی دولت برای خودکفایی در تولید بنزین تبدیل شود. اما هر سال وعده‌های تازه‌تری برای به نتیجه رسیدن آن در سال‌های بعد اعلام می‌شد.
امسال هم «ستاره» خودکفایی بنزین نتوانست روی شانه‌های دولت بنشیند و نهایی شدن وضعیت پیچیده پالایشگاه ستاره خلیج فارس به سال آینده موکول شد. در این میان دولت در وضعیتی قرار دارد که شاید بیشتر از هر زمان دیگری به بهره‌برداری از این پالایشگاه نیاز داشته باشد، چرا که آزادسازی بنزین نیز کلید خورده و دولت درصدد حذف کارت سوخت است.
آزاد سازی بنزین
بنزین بالاخره بعد از سال‌ها سهمیه‌بندی به ایستگاه تک‌نرخی شدن رسید. دولت که از مدت‌ها قبل سودای برداشتن سهمیه‌های سوخت را در سر داشت، در نهایت در سال 94 اقدام به برداشتن سهمیه‌های سوخت و آزادسازی این حامل انرژی کرد. از همان زمان نیز نقدهای بسیاری به مساله احتمال افزایش قاچاق سوخت مطرح شد.
منتقدان آزادسازی بنزین و حذف کارت، همان مدافعان سهمیه‌بندی بودند که حالا در مقابل دولت قرار گرفته بودند. هرچند که هنوز هم این نقدها به چشم می‌خورد، چرا که دولت اخیرا به صراحت از تصمیم خود برای حذف کارت سوخت یاد کرده و ادامه روند آن را بی‌فایده دانسته است.
حذف کارت سوخت که بارها از سوی جایگاه‌داران سوخت موردتاکید قرار گرفته بود، با توجه به آزادسازی نرخ بنزین حالا به اجرا نزدیک‌تر شده است؛ به طوری که نه تنها جایگاه‌داران که دولت نیز مصمم به انجام چنین کاری شده است. آن‌طور که گزارش‌ها نشان می‌دهد، استفاده از کارت سوخت با توجه به آزادسازی نرخ بنزین و واحد شدن آن، دیگر مانند گذشته نیست؛ به طوری که بسیاری از کارت‌های سوخت بدون استفاده در جایگاه‌ها خاک می‌خورند.
رونمایی اولیه از قراردادهای جدید نفتی
شاید بتوان بحث‌برانگیزترین مساله در حوزه کاری وزارت نفت را مساله قراردادهای جدید نفتی دانست که امسال با اتفاق‌های بسیاری همراه شده است. این قراردادها که بحث آن در اواخر دولت اصلاحات به میان آمده بود، بعد از بایگانی هشت ساله در دو دولت گذشته، در نهایت در دولت یازدهم دوباره بر سر زبان‌ها افتاد. برهمین اساس هم بود که دولت قصد داشت نسخه نهایی این قراردادها را امسال رونمایی کند؛ مساله‌ای که با دلواپسی برخی منتقدان به دست‌اندازهای بسیار خورد و نتوانست از مرحله رونمایی اولیه در ایران، فراتر رود.
پیش از این دولت قصد داشت نسخه نهایی این قراردادها را در لندن رونمایی کند تا باب مذاکرات جدی با کشورهای اروپایی باز شود. هرچند که لغو رونمایی از قراردادهای نفتی -به دلیل مسائل فنی و سیاسی- مانع رونق مذاکرات نشد. آنچه که باید فال نیک نفت در سال جاری دانست، باز شدن گره‌هایی بود که در حوزه دیپلماسی دیده می‌شد. اجرایی شدن برجام و لغو تحریم‌های نفتی مساله‌ای بود که شاید کام تلخ دولت از به تعویق افتادن قراردادهای جدید را دوباره شیرین کرد، چرا که وزیر نفت ایران تنها طی یک ماه، با 11 مقام ارشد نفتی از کشورهای مختلف دیدار داشت. این مساله که خود پیام مثبتی برای دیگر کشورها نیز داشت، نشان از باز شدن گره‌های دیگری در حوزه نفت داشت.
هرچند که با به تعویق افتادن قراردادهای جدید نفتی، دست دولت اندکی برای امضای برخی قراردادها بسته شد اما خروجی برخی مذاکرات دولت نشان از آن دارد که این مساله به بن‌بست نخورده است.
درخشش پارس جنوبی
بر خلاف بدشانسی‌هایی که دولت در حوزه قراردادهای جدید نفتی آورد، مساله بهره‌برداری از برخی فازهای پارس جنوبی شاید امید بیشتری را به سمت رونق حوزه نفت کشاند. نهایی شدن فازهای 15 و 16 و آماده شدن فازهای 17 و 18 برای رسیدن به مدار تولید از مهم‌ترین فعالیت‌هایی بود که دولت توانست روی تحقق به آن بدهد.
بعد از نهایی شدن فاز 12، فازهایی که امسال به بهره‌برداری رسید، از اولویت‌های وزارت نفت بود. فازهایی که با ورود زنگنه اولویت‌بندی شد و برای اجرا، در دستور کار قرار گرفت.
هرچند که به نظر می‌رسید در سال‌های اول دولت، اقبال چندانی برای نهایی شدن این فازها نبوده است اما سال 94 در نهایت به سرانجام رسید.
افزایش تولید طلای سیاه
با وجود باقی ماندن برخی فعالیت‌های دولت در پارس جنوبی، وعده افزایش تولید و صادرات دولت به تعویق نیافتاد، به طوری که حتی با انجام توافق میان اوپک و غیراوپک برای تثبت تولید، ایران زیربار نرفت و برنامه خود برای افزایش تولید را نهایی کرد.
در این میان، ایران بعد از اجرایی شدن برجام، برنامه خود برای افزایش یک میلیون بشکه‌ای تولید و صادرات را کلید زد. با وجود آمارهای متفاوتی که در این رابطه مطرح می‌شود، اخیرا یک آمار چهار میلیون بشکه‌ای برای صادرات ایران اعلام شده که بخش مهمی از آن به مقصد توتال فرانسه بوده است. کشورهای عربی از جمله عربستان بارها تلاش کرده‌اند به بهانه‌های مختلف مانع این افزایش تولید ایران شوند اما به نظر می‌رسد که این تلاش تاکنون موفقیت‌آمیز نبوده است، چرا که حتی در مساله توافق برخی کشورهای تولیدکننده نفت برای تثبیت تولید، قرار است شرایط ویژه‌ای برای ایران در نظر گرفته شود.
بلاتکلیفی قرارداد صادرات گاز به عراق
در این میان، با توجه به وعده‌های رئیس‌جمهور برای سال 94، باید یک مساله را به ناکامی‌های دولت در این حوزه افزود. مساله صادرات گاز ایران به عراق با وجود نهایی شدن قرارداد آن، بازهم به سال بعد موکول شد. این مساله که از سوی علیرضا رمضانی، مدیر بین‌الملل شرکت گاز بیان شده است، نشان از ناکامی وعده صادرات گاز ایران به عراق در سال جاری دارد. بر این اساس، با نهایی شدن این قرارداد قرار است حجم صادرات گاز ایران به 45 تا 60 میلیون مترمکعب در روز برسد
