بارها در خبرهای مختلف داشته‌ایم که ایران یکی از پرمصرف‌ترین کشورهای جهان در زمینه مصرف لوازم آرایشی است؛ حتی چندی پیش معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی استان زنجان تصریح کرد: ایران رتبه اول در خاورمیانه و مقام هفتم دنیا را در مصرف فرآورده‌های آرایشی دارد.
رئیس سازمان بازرسی سازمان غذا و دارو در اظهاراتی تامل برانگیز گفته است: بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد لوازم آرایشی - بهداشتی در کشور قاچاق است و برای رفع این مشکل وزارت بهداشت «برچسب اصالت» و وزارت صنعت، معدن و تجارت «برچسب شبنم» را طراحی کرد، اما برچسب شبنم روی کالاهای قاچاق هم دیده می‌شود.
«برچسب اصالت» که حیدر محمدی به آن اشاره کرده، یک نوع برچسب استاندارد کالاست که وزارت بهداشت متصدی صدور آن است و به اجناسی تعلق می گیرد که دارای کیفیت بهداشتی استاندارد باشد و سلامت مصرف‌کننده را تضمین کند، اما «برچسب شبنم» یک نوع برچسب کالاست که وزارت صنعت، معدن و تجارت، وظیفه صدور آن را بر عهده دارد و به کالاهایی اختصاص می‌یابد که از طریق قاچاق وارد کشور نشده باشد.
حالا جالب است که رئیس سازمان غذا و دارو مدعی است یک سری مواد آرایشی بهداشتی در کشور وجود دارد که گرچه برچسب شبنم دارد، ولی از طریق قاچاق وارد کشور شده است.
در این شرایط چند احتمال بیشتر وجود ندارد، یا این‌که باید به صحت ادعاهای محمدی شک کرد یا این‌که باید با خود فکر کنیم حتما قاچاقچیان پرنفوذی در بازار مواد آرایشی ـ بهداشتی کشور وجود دارند که نه فقط جنس قاچاق خود را به کشور وارد می‌کنند، بلکه حتی می‌توانند برای اجناس خود «برچسب شبنم» بگیرند.
آیا وزارت تجارت، همدست قاچاقچیان است؟
صحبت‌های رئیس سازمان غذا و دارو به حدی تند و آتشین است که حتی در بخشی از صحبت‌هایش تصریح می‌کند: نمونه‌های زیادی از کالاها و لوازم آرایشی- بهداشتی قاچاق را کشف کرده‌ایم که برچسب شبنم نیز دارد و این کار از سوی یک شرکت خصوصی در زیر مجموعه وزارت بازرگانی انجام شده است.
وی توضیح می‌دهد: در بازرسی‌ها مشاهده کردیم که تعداد زیادی برچسب «شبنم» بین واردکنندگان قاچاق توزیع شده است تا آن را روی کالاهای خود نصب کنند، علت را که از مسئولان این وزارتخانه جویا شدیم، گفتند؛ گفته‌ایم این برچسب‌ها را بزنند تا کالاهای قاچاق در بازار فروخته و تمام شود.
این توجیه قابل قبولی برای ارائه برچسب شبنم به قاچاقچیان نیست، زیرا هم اعتماد مردم را سلب می‌کند و هم این سوال را به وجود می‌آورد که مگر مساله قاچاق با این کارها تمام شدنی است.
گلایه محمدی از توزیع قانونی لوازم آرایشی - بهداشتی است که هم توزیع‌کننده و هم دولت می‌دانند که این اجناس به طور قاچاق وارد کشور شده است ولی گویا به گفته رئیس سازمان غذا و دارو، دولت تصمیم گرفته برای خلاص شدن از این اجناس قاچاق، آنها را در بازار توزیع کند تا پس از توزیع قانونی این اجناس مطمئن شود که دیگر همه اجناس دارای برچسب «شبنم» در بازار از مبادی قانونی وارد کشور شده است.
وزارت تجارت: سازمان غذا و دارو آگاهی ندارد
شاید بهترین کسی که بتواند به مجموع این ابهام‌ها پاسخ دهد، فردی است که از سیر تا پیاز طرح سراسری «شبنم» خبر دارد.
محمود علایی، مجری طرح «شبنم» وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با «جام‌جم» تصریح می‌کند: حرف‌های سازمان غذا و دارو را قبول ندارم و این حرف‌ها از روی ناآگاهی زده شده است.
وی توضیح می‌دهد: توزیع برچسب «شبنم» در بین کالاهای آرایشی ـ بهداشتی وارداتی از دو طریق انجام می‌شود؛ در حالت اول، این برچسب به کالاهایی داده می‌شود که مرحله ثبت سفارش واردات آنها تمام شده است و وقتی برگه ثبت سفارش را به واردکننده می‌دهیم، همزمان با آن کد شبنم نیز به کالاها داده می‌شود، اما در حالت دوم، کد شبنم به «کالاهای موجود در سطح عرضه» تعلق می‌گیرد.
علایی با بیان این‌که امکان دارد در حالت دوم تخلفی به وجود آمده است، تاکید می‌کند: ما برای همه واردکنندگان لوازم آرایشی- بهداشتی یک مهلت سه ماهه تعیین کردیم که برای اجناس وارداتی قانونی، کد شبنم بگیرند و البته این مهلت تا اول بهمن امسال بوده است، ولی احتمال دارد در این مدت، تخلف‌های کوچکی از برخی واردکنندگان اجناس قاچاق صورت گرفته باشد.
وقتی کالای قاچاق، کد شبنم می‌گیرد!
تخلف‌های کوچکی که علایی احتمال وقوع آن را بعید نمی‌داند، مربوط به یکی از پاشنه آشیل‌های اساسی «طرح شبنم» است که کارشناسان بارها نسبت به سوء استفاده از آن هشدار داده‌اند.
مثلا فرض کنید فردی دو سال قبل، یک کالای آرایشی را به طور قانونی وارد کشور کرده باشد. طبیعی است چون آن موقع برچسبی به اسم شبنم وجود نداشته است، در نتیجه این کالاها برچسب شبنم ندارد، ولی به صورت قاچاق هم وارد کشور نشده است.
بنابراین وزارت صنعت، معدن و تجارت در یک فراخوان سه ماهه از صاحبان همه این کالاها خواست برای دریافت برچسب شبنم اقدام کنند و البته به گفته مجری طرح شبنم، مهلت این فراخوان تا اول بهمن 91 بوده است.
حالا فکر کنید اگر یک واردکننده لوازم آرایشی ـ بهداشتی قاچاق، با سندسازی بتواند اجناس قاچاق خود را به صورت اجناس قانونی به روسای اتحادیه‌ها و اصناف کشور معرفی کند، در آن صورت براحتی و زیرکی توانسته است برای جنس قاچاق خود، کد قانونی شبنم بگیرد.
اما علایی بصراحت می‌گوید: قبول دارم که احتمال دارد برخی کالاهای آرایشی ـ بهداشتی قاچاق در کشور از طریق همین گونه سندسازی‌ها کد شبنم بگیرند، اما تعداد این تخلف‌ها بسیار کم است و سازمان غذا و دارو نمی‌تواند به همه کالاهای آرایشی ـ بهداشتی که کد شبنم دارند، انگ قاچاق بزند.
مجری طرح «شبنم» وزارت صنعت، معدن و تجارت ابراز امیدواری می‌کند: اگر هم مشکل محدودی در این زمینه اتفاق افتاده، مربوط به این سه ماه اخیر بوده است و دیگر هم تکرار نمی‌شود؛ حتی با رایزنی‌هایی که با وزارت بهداشت داشته‌ایم، قرار شده است که برچسب شبنم و برچسب اصالت، با یکدیگر ادغام شوند. بنابراین طی چند ماه آینده، همه محصولات آرایشی ـ بهداشتی کشور، یک کد استاندارد دریافت می‌کنند که هم نشان سلامت محصول و هم نشان غیرقاچاق بودن کالا خواهد بود.
اگرچه این مقام مسئول، آماری در دست ندارد که نشان دهد در همین لحظه چه تعداد از کالاهای آرایشی ـ بهداشتی قاچاق که اتفاقا کد شبنم هم گرفته‌اند، در دسترس مردم قرار دارد، اما سوال اینجاست چرا باید در یک بازه سه ماهه، مفری برای قاچاقچیان مواد آرایشی ـ بهداشتی مهیا شود که بتوانند از طریق قانونی، اجناسشان را غیر قاچاق جا بزنند و به همین راحتی با سلامت و بهداشت شهروندان بازی کنند؟
