هر چند زعفران یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی صادراتی ایران به حساب می‌آید و سالانه برای ایران میلیارد‌ها تومان ارزآوری داشته است، اما در سال‌های اخیر سوء مدیریت‌ها در این حوزه باعث شده ایران رقبایی جدی در زمینه تولید و فروش زعفران پیدا کند. این در حالی است که بحران آبی در ایران باعث شده در بسیاری مناطق کشور که پیش از این زعفران کشت نمی‌شد کشاورزان به تولید این محصول بپردازند.
مسائل عمده‌ای که در مورد تولید و فروش زعفران ایرانی وجود دارد یکی تولید محصولات بی کیفیت در کشورهای دیگر نظیر چین است و دیگر اینکه زعفران ایران به کشور‌هایی مانند افغانستان قاچاق شده و از آنجا به چرخه رسمی فروش وارد می‌شود. از طرف دیگر، از دیرباز این مساله مطرح بوده است که شرکت‌هایی در کشورهای دیگر از جمله اسپانیا و آلمان اقدام به واردات عمده زعفران ایرانی کرده و با بسته‌بندی این محصول سود کلانی به دست آورده اند.
سود افغانستان از زعفران ایرانی
تا پیش از این اخبار منتشر شده از قاچاق پیاز زعفران ایرانی به چین حکایت داشت. چندی پیش عنوان شد چینی‌ها در زمینه تولید زعفران به خود کفایی رسیده و واردات زعفران ایرانی را ممنوع کرده‌اند. اخبار جدید در حوزه زعفران از این مساله حکایت دارد که علاوه بر قاچاق پیاز زعفران، خود این ادویه گرانبها نیز قاچاق می‌شود و در این میان همسایه شرقی ایران یعنی افغانستان میدان‌دار است. روز گذشته معاون امور باغبانی وزیر جهادکشاورزی گفت: بر اساس گزارش‌های غیررسمی زعفران ایران به صورت فله ای و قاچاق به افغانستان وارد و با تعرفه صفر درصد به چین و هند صادر می‌شود. محمدعلی طهماسبی درباره تزلزل جایگاه بازار زعفران ایران در جهان به دلیل تولید این محصول در افغانستان گفت: طبق اظهارنظر صادرکنندگان، کشورهای چین و هند برای واردات زعفران از ایران تعرفه بیش از ۳۰ درصدی در نظر گرفته‌اند اما زعفران افغانستان بدون هیچ تعرفه ای (تعرفه صفر درصد) به این کشورها وارد می‌شود.
او تاکید کرد: هرچند افغانستان در تولید زعفران مورد حمایت کشورهای اروپایی همچون هلند و نیز چین و هند قرار گرفته است اما سطح زیرکشت این محصول در افغانستان پایین است و نگرانی درخصوص رقابت افغانستان با ایران برسر محصول زعفران نداریم. طهماسبی در عین حال یادآور شد که صادرات مجدد زعفران از افغانستان تمام سود صادرات این محصول را به سمت افغان‌ها هدایت می‌کند که تداوم آن می‌تواند به ضرر ایران در صادرات این محصول منحصر به فرد باشد. او درباره کیفیت زعفران ایرانی در مقایسه با نوع افغانستانی آن اظهار داشت: با وجود اینکه کشت رقم زعفران در ایران مشابه رقم افغانی است، اما به دلیل شرایط آب و هوایی (اختلاف دمای شب و روز خاص مناطق کویری) تولید زعفران ایران از لحاظ رنگ، بو و مزه از کیفیت بالاتری در دنیا برخوردار است. معاون امور باغبانی وزیر جهادکشاورزی تولید زعفران امسال را ۳۶۰ تن پیش بینی کرد.
پولسازی شرکت آلمانی با زعفران ایرانی
زعفران که زمانی توسط پادشاهان ایرانی پرورش می‌یافت و تصور می‌رفت نیروی شفابخش دارد، اکنون به منبع پولسازی یک شرکت آلمانی کوچک تبدیل شده که برای تولید و فروش محصولات زعفرانی، میلیونها تن از این ادویه را از ایران وارد می‌کند. مایکل ثابت، یک مدیر بازرگانی ایرانی- آلمانی که شش سال قبل کار در بانک را برای تاسیس شرکت Miasa GmbH رها کرد و اکنون هر سال درآمدش را دو برابر می‌کند، درباره فعالیتش گفت: ما تلاش می‌کنیم روح زعفران و جادویی که دارد را تسخیر کنیم.
ثابت یکی از مدیران شرکتهای آلمانی است که پس از پایان تحریمهای هسته‌ای، فرصت‌های تازه‌ای را در ایران می‌یابند. شمار زیادی از این مدیران که تمایل زیادی به احیای روابط تجاری دارند، زیگمار گابریل، وزیر اقتصاد آلمان را در دومین سفرش به ایران همراهی خواهند کرد. ثابت در این باره گفت: آلمان همواره روابط خوبی با ایران داشته و تصور می‌کنم این روابط همچنان گسترش پیدا خواهد کرد و امیدوارم پایان تحریمها اجازه دهد صادرات افزایش پیدا کرده و تاثیر مثبتی بر واردات داشته باشد. شرکت Miasa زعفران مرغوب در مقادیر زیاد برای کاربران صنعتی فراهم می‌کند و همچنین ۲۰ محصول مختلف از نمک دریایی، عسل، برنج و حتی قهوه زعفرانی تولید می‌کند که از طریق وبسایت این شرکت یا در فروشگاههای لوکس به فروش می‌رسند. به گفته این مدیر آلمانی، فعالیت Miasa به دلیل تقاضای فزاینده برای محصولات با چاشنی زعفران، به سرعت رشد می‌کند.
سوئد یکی از بزرگ‌ترین مصرف کنندگان زعفران است زیرا این ادویه در غذاهایی که در کریسمس تهیه می‌شوند، نقش اساسی دارد. او حتی تلاش کرد در آلمان زعفران پرورش دهد اما به سرعت متوجه شد که در مقیاس کوچک نمی‌تواند میزان مورد نیاز برای استفاده صنعتی را تولید کند. ایران حدود ۹۰ درصد از زعفران دنیا را تولید می‌کند اما صدها سال قبل در قرون وسطی، آلمان، اتریش، سوئیس و ایتالیا هم تولیدکنندگان مهمی بودند. ایده تاسیس Miasa پس از اینکه پدر ایرانی و مادر آلمانی آقای ثابت یک بسته زعفران از سفر به ایران برای وی سوغات آوردند، شکل گرفت و باعث شد وی این ایده را عملی کند.
