ایران با در اختیار داشتن بیش از 34 تریلیون مترمکعب گاز طبیعی بزرگ‌ترین دارنده گاز جهان است به عبارت دیگر هم‌اکنون ایران بزرگ‌ترین مزیت را برای توسعه صنعت CNG در اختیار دارد و به پشتوانه ذخایر عظیم گاز، 35 هزار کیلومتر خط لوله انتقال و 300 هزار کیلومتر شبکه فشار ضعیف توزیع گاز شهری و روستایی اکنون به دنبال ساخت و توسعه بزرگ‌ترین شبکه توزیع CNG جهان است.
در دنیای کنونی که یکی از مسایل مهم دولت‌ها و ملت‌ها حفظ و حمایت از محیط‌زیست است، توسعه استفاده از گاز طبیعی به عنوان سوخت خودروها اهمیت زیادی دارد.
اما توسعه صنعت CNG در ایران علاوه بر مزیت‌های طبیعی، دارای دستاوردهای متعدد اقتصادی نیز هست به طوری که هم‌اکنون با عرضه و توزیع بیش از 20 میلیون مترمکعب CNG عملا به میزان 20 میلیون لیتر در روز در مصرف بنزین صرفه‌جویی می‌شود که در سیاست کلان دست‌کم سالانه 7 تا 10 میلیارد دلار صرفه اقتصادی برای دولت به همراه دارد.
بر همین اساس رویکرد تولید خودروهای پایه گازسوز مدت‌هاست که مد نظر قرار گرفته است اما اکنون باید علاوه بر تامین بازار داخل به صادرات نیز فکر کرد چراکه این روند توسعه کمی و کیفی این صنعت را به دنبال دارد ضمن اینکه امکان صدور خدمات فنی و مهندسی به بازارهای اطراف را فراهم می‌کند.
در همین راستا همزمان با مرور دستاوردها و تحولات چند سال گذشته توسعه صنعت CNG در کشور، روز گذشته همایش بین‌المللی CNG و سوخت‌های جایگزین به منظور بررسی فرصت‌ها، معرفی طرح‌ها، برنامه‌ها و فناوری‌های نوین این صنعت، تقویت ظرفیت صادرات محصولات و خدمات صنعت CNG، همچنین جلب مشوق‌ها و حمایت‌های دولت و فراهم کردن بستر سرمایه‌گذاری توسعه این صنعت در تهران برگزار شد.
علاوه بر این با وجود اینکه کشور در سال‌های اخیر در زمینه ساخت مخازن سوختی از جمله CNG و صنعت خودروسازی به خودکفایی رسیده است و تمام نیازهای مخازن سوخت در داخل کشور تامین می‌شود، در حاشیه همایش و نمایشگاه بین‌المللی صنعت CNG و سوخت‌های جایگزین امسال شاهد رونمایی مخازن تحت فشار صنعتی و پزشکی که حاصل تلاش و همکاری چهار شرکت مخزن‌ساز داخلی است بودیم.
واگذاری صادرات فرآورده‌های نفتی به بخش‌خصوصی
از سوی دیگر با توجه به اینکه برای توسعه بیش از پیش صنعت CNG نیازمند ورود سرمایه‌گذاران به این صنعت هستیم، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران از دستور وزیر نفت برای واگذاری صاردات فرآورده‌های نفتی به بخش‌خصوصی خبر داد و گفت: یکی از برنامه‌های در دست اجرا، واگذاری فرآیند صادرات فرآورده‌های نفتی به بخش‌خصوصی است.
منصور ریاحی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در همایش صنعت CNG ایران اظهار داشت: در حال حاضر توسعه صنعت CNG در ایران با چالش‌ها و مشکلات جدیدی روبه‌رو شده و سیاست دولت تهیه یک نقشه راه به منظور افزایش مشارکت بخش‌خصوصی در این صنعت است.
وی افزود: دوره تصدی‌گری دولت در صنعت CNG به پایان رسیده و هم‌اکنون زمان ورود حداکثری بخش‌خصوصی و بازار در این صنعت استراتژیک است.
ریاحی ادامه داد: هم اکنون صنعت CNG دوره بلوغ رو به افول خود را پشت سر می‌گذارد و توسعه این صنعت پاک با تهدیدهای متعددی همراه شده است؛ یکی از تهدیدهای پیش روی توسعه صنعت CNG در کشور، متنوع‌سازی سبد سوخت خودروهاست به طوری که هم اکنون سیاست‌های متعددی برای افزایش سهم LPG و LNG در کنار CNG در سبد سوخت مطرح است.
این مقام مسوول با بیان اینکه «ایجاد کنسرسیوم‌های بخش‌خصوصی به منظور افزایش مشارکت در صنعت CNG ضرورت دارد، گفت: علاوه بر ایجاد کنسرسیوم، شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی هم به نمایندگی از دولت طرح برندسازی در صنعت CNG را آغاز کرده است.
وی افزود: تغییرات اساسی ساختاری در بدنه دولت و به ویژه شرکت پخش فرآورده‌های نفتی برای ورود بخش‌خصوصی به یک فضای رقابتی کسب‌وکار، سوخت و فرآورده‌های نفتی لازم است که در این راستا، هم‌اکنون همزمان با آغاز تغییرات ساختاری، تحولات اساسی به منظور اعمال تغییرات در ماموریت، اهداف و فرآیندها، استراتژی‌ها و خطوط تجاری شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی کلید خورده است.
موتورسیکلت های گازی در راه است
عباس کاظمی نیز در همایش بین‌المللی صنعت CNG با بیان اینکه در حال حاضر ظرفیت تولید و توزیع CNG در کشور به حدود ۴۰ میلیون مترمکعب در روز رسیده است، گفت: با این وجود از تنها نیمی از این ظرفیت مورد استفاده قرار می‌گیرد به‌طوری که هم‌اکنون روزانه ۲۰ تا ۲۱ متر مکعب CNG در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.
معاون وزیر نفت با تاکید بر اینکه هم اکنون ایران بزرگ‌ترین دارنده ذخایر گاز و شبکه گازرسانی جهان است، تصریح کرد: برخلاف بسیاری از کشورهای جهان تولید و توزیع CNG در ایران دارای توجیه اقتصادی بوده و می‌تواند به میزان قابل توجهی در مصرف بنزین صرفه‌جویی کند.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی با اعلام اینکه با توسعه و بهره‌برداری از فازهای جدید پارس‌جنوبی تا سال آینده ظرفیت تولید روزانه گاز طبیعی کشور حدود یک میلیارد مترمکعب افزایش می‌یابد، اظهار داشت: همزمان با افزایش تولید گاز در پارس‌جنوبی در شرایط فعلی حدود صددرصد جمعیت فعلی و ۶۰ درصد جمعیت روستایی کشور از نعمت گاز طبیعی برخوردار هستند.این مقام مسوول با اشاره به توسعه شبکه‌های گازرسانی در تمامی شهرها و استان‌های کشور بیان کرد: وجود این زیرساخت مهم‌ترین مزیت برای توسعه صنعت CNG در کشور بوده به طوری که با افزایش سهم CNG در سبد سوخت خودروها میزان آلاینده‌ها در کلانشهرهای کشور به حداقل کاهش می‌یابد.
کاظمی با بیان اینکه هم اکنون عرضه بنزین با استاندارد یورو ۴ که دارای ترکیبات بسیار پایین همچون بنزن، گوگرد، آروماتیک‌ها و ترکیبات حلقوی است، در تمامی کلانشهرهای کشور آغاز شده است، تبیین کرد: با وجود عرضه بنزین یورو ۴ این فرآورده نفتی در مقایسه با CNG دارای ترکیبات آلاینده بیشتری بوده و از این رو توسعه سهم CNG در سبد سوخت خودروها دستاوردهای متعدد زیست‌محیطی، سلامت، سلامت اجتماعی و... به همراه دارد.
معاون وزیر نفت با یادآوری اینکه هم‌اکنون برای ساخت یک پالایشگاه نفت که از ظرفیت تولید روزانه ۲۰ میلیون لیتر بنزین یورو ۴ برخوردار باشد و با احتساب هزینه‌های احداث خط لوله و تاسیسات انتقال باید حدود ۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شود، گفت: این در حالی است که هم‌اکنون با توسعه صنعت CNG و با هزینه‌های به مراتب کمتر از احداث یک پالایشگاه نفت معادل ۲۰ میلیون لیتر روزانه در مصرف بنزین کشور صرفه‌جویی حاصل می‌شود.مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی با بیان اینکه براساس اهداف برنامه‌های ششم و هفتم توسعه اقتصادی کشور باید سهم CNG در سبد سوخت خودروها به ۵۰ درصد افزایش یابد، تاکید کرد: به عبارت دیگر با افزایش مشارکت بخش‌خصوصی و توسعه صنعت CNG بیش از نیمی از سبد سوخت خودروها به CNG اختصاص می‌یابد.
معاون وزیر نفت در پایان با اعلام اینکه توسعه صنعت CNG در کشور دارای کمترین خسارت از لحاظ رعایت ضوابط ایمنی و استانداردها بوده است، خاطرنشان کرد: افزایش سهم CNG در سبد سوخت موتورسیکلت‌ها و خودروهای سنگین از دیگر برنامه‌های در دست اجراست.
معاون وزیر نفت همچنین در جمع خبرنگاران با بیان اینکه دولت برای سال ۹۶ برنامه‌ای به منظور افزایش قیمت بنزین ندارد، اعلام کرد: کارت بنزین فعلا حفظ می‌شود و تا اطلاع ثانوی عرضه کارتی بنزین ادامه دارد.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی همچنین درباره احتمال افزایش ۳۰ تا ۵۰ درصدی قیمت گازوییل برای سال آینده هم تصریح کرد: شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی پیشنهادی برای افزایش قیمت گازوییل ارائه نکرده و از افزایش قیمت این فرآورده نفتی اطلاعی ندارم.
اولتیماتوم جدید به جایگاه‌هایCNG
نیره پیروزبخت در همایش بین‌المللی صنعت CNG با بیان اینکه ایران جزو پنج تولیدکننده اول گاز طبیعی در جهان بوده اما در کنار تولید در ردیف سه کشور بزرگ مصرف‌کننده گاز طبیعی جهان است، گفت: با توجه به بند «۲۴» اقتصاد مقاومتی رعایت الزامات استاندارد در صنعت گاز و به ویژه صنایع CNG الزامی و اجباری است.
رییس سازمان ملی استاندارد با اشاره به سه مسوولیت کلیدی این سازمان در صنعت CNG تصریح کرد: در بخش اول تدوین استانداردها به صورت کارشناسی، در بخش دوم نظارت بر اجرای اجباری استاندارد جایگاه‌های CNG و در بخش سوم نظارت بر مخازن موجود در خودروها در ابتدای خروج از کارخانه از مهم‌ترین مسوولیت سازمان استاندارد است.
این مقام مسوول با اشاره به ضرورت تست و بازرسی مخازن CNG خودروهای گازسوز کشور تاکید کرد: تاکنون ساز و کاری برای بازرسی و تست مخازن CNG توسط دستگاه‌های دولتی تعریف نشده است.
وی از خودروهای دوگانه‌سوز به عنوان بمب‌های متحرک گازی یاد کرد و اظهار داشت: در صورت ادامه روند فعلی و بلاتکلیفی تست و بازرسی مخازن CNG خودروهای دوگانه سوز، این خودروها عملا قابلیت تبدیل شدن به بمب‌های گازی را دارند.پیروزبخت همچنین در خصوص بازرسی از خودروهای عمومی و دولتی هم توضیح داد: تاکنون حدود ۲۶ هزار و ۵۰۰ مورد از خودروهای عمومی درون‌شهری و دولتی مورد بازرسی و بازرسی مجدد قرار گرفته‌اند که این موضوع باید در مورد خودروهای شخصی هم اجرا شود.
رییس سازمان استاندارد همچنین با یادآوری اینکه از ۲۳۴۳ جایگاه سوخت‌گیری CNG در کشور تا به حال ۲۰۰۷ جایگاه بازرسی شده‌اند و ۱۱۷۰ واحد بازرسی مجدد در آنها اتفاق افتاده است، تاکید کرد: اما تاکنون ۱۱۵ جایگاه سوخت‌گیری CNG با سازمان ملی استاندارد همکاری نکرده‌اند و به آنها اخطار می‌دهم که در صورت عدم همکاری آنها با سازمان استاندارد، مراجع قضایی در این موضوع وارد خواهند شد.
این مقام مسوول همچنین خاطرنشان کرد: در راستای بازرسی‌های انجام شده تاکنون ۱۱۴۶ واحد غیرفعال شده و تعدادی از جایگاه‌های CNG هم به دلیل مسایل ایمنی قطع انشعاب شده‌اند.
تفاهمنامه ساخت مشترک مخازن تحت فشار
از سوی دیگر در حاشیه همایش و نمایشگاه بین‌المللی صنعت CNG و سوخت‌های جایگزین تفاهمنامه ساخت مشترک مخازن تحت فشار صنعتی و پزشکی میان شرکت پارس ام‌سی‌اس و تولیدی مخازن گاز طبیعی آسیاناما به امضا رسید.در این میان شهریار خاشع دبیر همایش در بین اصحاب رسانه و مدیران برخی شرکت‌های سازنده مخازن تحت فشار عنوان کرد: CNG صنعتی جوان است که در آن، حوزه مخزن‌سازی از جوان‌ترین حوزه‌هاست و ظرفیت قابل توجهی دارد. در حال حاضر 850 هزار سیلندر در سال تولید می‌شود که این تولید با توجه به این موضوع است که برخی طرح‌ها به دلیل عدم وجود تقاضا در بازار متوقف شده‌اند.
وی در ادامه افزود: با توجه به ظرفیت‌های موجود باید اتفاقی بیفتد تا سرمایه‌گذاری‌های فعال و غیرفعال این حوزه به منصه ظهور برسند و مورد استفاده قرار گیرند.
خاشعی گفت: در حال حاضر ایران یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های گازرسانی دنیا را در اختیار دارد به طوری که 93 درصد جمعیت کشور به گاز دسترسی دارند و تلاش بر این است که تا حداکثر ظرفیت گاز طبیعی استفاده شود. ایران جزو معدود کشورهایی است که موتور پایه گازسوز با بازدهی بسیار بالا تولید می‌کند و از ظرفیت تولید قابل توجهی برخوردار است. از طرفی با توجه به اینکه بازار مصرف داخلی کوچک و محدود است نیاز به صادرات این محصولات به کشورهای دیگر احساس می‌شود که در همین ارتباط شرکت‌ها و انجمن‌های فعال در حوزه CNG تلاش دارند راهی پیدا کنند تا علاوه بر صادرات منطقه، به دیگر کشورها نیز صادرات صورت گیرد که امروز شاهد اولین ثمره این تلاش‌ها در قالب امضای تفاهمنامه ساخت مشترک مخازن تحت فشار تجاری و طبی بودیم.
در ادامه مدیرعامل شرکت تولیدی مخازن گاز طبیعی آسیاناما اظهار داشت: مدتی بود که این نیاز احساس می‌شد تا برای تامین مواد اولیه مورد نیاز مخازن به خودکفایی برسیم در همین راستا در حال حاضر فولاد آلیاژی سخت به عنوان مواد اولیه مورد نیاز این شرکت‌ها با کیفیت و قیمت مناسب در کشور تولید می‌شود و این امر باعث شده در سال نخست موفق به صرفه‌جویی ارزی به میزان 10 میلیون دلار شویم و با ایجاد هم‌افزایی و اضافه کردن ظرفیت تولید هزینه تمام‌شده محصولات را به حداقل ممکن رساندیم.
کیومرث ناصری گفت: در حال حاضر چهار میلیون مخزن تحت فشار در حال استفاده است که اغلب از محل واردات تامین می‌شود. اما امروز ما ظرفیت تولید بیش از این مقدار را تامین کرده‌ایم و از سال 96 نیز و در فاز نخست این همکاری 50 درصد تقاضای کشور را برای حوزه‌های صنعت و پزشکی تامین خواهیم کرد.
وی گفت: شرکت گاز مهر از زیرمجموعه‌های گروه بوتان نیز توزیع و فروش این محصولات و تکمیل زنجیره آن را به عهده دارد و به زودی صادرات این محصول را نیز آغاز خواهیم کرد.
ناصری گفت: تقاضای متوسط موجود در کشور 70 هزار مخزن است که تعداد مخازن در گردش نیز اکنون به چهار میلیون مخزن می‌رسد که دارای عمر مصرف هستند و باید به صورت دوره‌ای تست شوند. خصوصا مخازن صنعتی که عمرکوتاهی دارند، هدف ما نیز بر این است که با عرضه این محصول با برندی مشترک نیاز داخلی را به طور کامل رفع کنیم.
در همین حال نوید خاصه‌باف، مدیرعامل شرکت پارس ام‌سی‌اس در خصوص قیمت این مخازن در مقایسه نمونه خارجی آن گفت: عمده واردات مخازن تحت فشاری که در حال حاضر در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، از چین است که از نظر قیمتی رقابت را با مخازن تولیدی ما دچار مشکل خواهد کرد اما هدف بر این است که تیراژ تولید را به نحوی افزایش دهیم تا مزیت رقابتی ایجاد کنیم.نوید خاصه‌باف در پایان اظهار داشت: چالش اصلی شرکت‌های مخزن‌سازی، نقدینگی است. وصول مطالبات این شرکت‌ها عملا 180 روزه است از طرفی کالاهای ساخته شده این شرکت‌ها سرمایه‌بر هستند و نیاز به حجم منابع مالی بسیاری دارند. حال اگر دولت طبق مصوبه‌ای خودروسازان را مکلف به تولید مشخصی در سال کند، می‌توان تا حدودی گره از کار مخزن‌سازان باز کند. از طرفی قیمت گاز در مقایسه با رشد قیمت بنزین طی سال‌های اخیر تغییری نداشته است که در همین ارتباط از متولیان امر انتظار بازنگری در این قیمت‌ها می‌رود.
