در این میان در کنار فاینانسور‌ها و بانک‌های خارجی، بازارهای سرمایه داخلی و خارجی به نوعی مهم‌ترین مراکز تزریق منابع مالی به صنعت نفت کشور به شمار می‌آیند.
این در حالی است که در طول حدود سه سال گذشته تاکنون در پی اقدام برخی از کشورهای عضو اوپک با هدف ضربه زدن به اقتصاد ایران قیمت نفت دچار فراز‌ونشیب‌های بسیاری شد، به طوری که قیمت نفت‌خام از بشکه‌ای بیش از یکصد دلار در طول چند ماه به کمتر از 40 دلار سقوط آزادی را تجربه کرد و ایران که در طول فعالیت دولت قبلی درآمدهای سالانه بیش از یکصد میلیارد دلاری از محل تولید و صادرات نفت‌خام را تجربه کرده بود، به یکباره در دولت یازدهم با کاهش درآمدهای نفتی به کمتر از 30 میلیارد دلار در سال مواجه شد.علاوه بر ایران درآمدهای نفتی کشورهایی مانند عربستان و روسیه که به شدت وابسته به فروش نفت‌خام است نیز کاهش یافت.
بر این اساس در سال‌های اخیر شاهد تاثیر منفی سقوط قیمت‌های نفت بر سرمایه‌گذاری در زمینه توسعه حوزه انرژی در جهان بودیم به طوری که میزان کاهش سرمایه‌گذاری‌ها در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز در دو سال اخیر طی ۴۰ سال گذشته بی‌سابقه بوده است.در همین حال با وجود اینکه مدت کوتاهی از توافق اوپک و غیراوپک گذشته است، کارشناسان قیمت ۶۰ تا ۷۰ دلاری را پس از اجرای تصمیم کشورهای تولیدکننده نفت از ژانویه ۲۰۱۷ برای هر بشکه نفت پیش‌بینی کرده‌اند که در صورت تحقق آینده‌ای طلایی برای بازار جهانی نفت رقم خواهد زد.
انتظار می‌رود با توافق تاریخی اعضای اوپک در وین و پس از آن پیوستن کشورهای بزرگ تولیدکننده غیرعضو اوپک به منظور مدیریت عرضه و تولید نفت‌خام که منجر به آغاز دوره جدید جهش قیمت نفت در بازار شده است، شاهد تسریع روند تثبیت بازار، کاهش بی‌ثباتی و جذب سرمایه‌گذاری‌های جدید در حوزه انرژی باشیم.
گسترش همکاری‌های نفتی ایران و روسیه
در همین حال کریل مولوتسوف روز گذشته در مراسم آغاز به کار سیزدهمین کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه در محل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به توافق اخیر کشورهای تولیدکننده نفت گفت: این موضوع می‌تواند بر افزایش سطح همکاری‌های نفتی ایران و روسیه اثر مثبت داشته باشد.
وی به فعالیت مشترک با ایران در امور بالادستی نفت اشاره کرد و گفت: تلاش می‌کنیم پروژه‌های بالادستی نفت را با همکاری ایران پیش ببریم.
مولوتسوف از تلاش برای بهینه‌سازی و به‌روز‌رسانی پروژه‌های در حال اجرای ایران در بخش نفت و انرژی خبر داد و گفت: این موضوع نیز در کمیسیون مشترک اقتصادی به بحث و بررسی بیشتر گذاشته می‌شود.
وزیر انرژی روسیه که به‌عنوان رییس روسی کمیسیون مشترک ایران و روسیه به تهران سفر می‌کند، سه‌شنبه به دیدار بیژن زنگنه می‌آید تا برای توسعه همکاری‌های نفتی مذاکرات جدی با یکدیگر داشته باشند.
ایران و روسیه برنامه‌ریزی کرده‌اند که حجم مبادلات تجاری میان تهران و مسکو به بیش از دو میلیارد دلار برسد که از نگاه لوان جاگاریان، سفیر مسکو در تهران دور از دسترس نیست و می‌توان آن را تحقق بخشید.
دوره گرانی طلای سیاه
از این رو در آستانه سال جدید میلادی، چشم تمامی فعالان بازار نفت به کشورهای عضو و غیرعضو اوپک به ویژه عراق، روسیه و عربستان سعودی دوخته شده تا با کاهش رسمی تولید نفت خود از ژانویه سال ۲۰۱۷، زمینه گرانی بیشتر بهای طلای سیاه در بازار را فراهم کنند.
برخی تحلیلگران از توافق اوپکی‌ها و غیراوپکی‌ها در آستانه ژانویه ۲۰۱۷ به‌عنوان یک هدیه برای رونق بیشتر قیمت نفت در بازار یاد می‌کنند و نتایج تحلیل موسسات معتبر بین‌المللی نشان می‌دهد پایبندی اوپکی‌ها و غیراوپکی‌ها به طرح مدیریت عرضه نفت می‌تواند قیمت این کالای استراتژیک را تا سقف بشکه‌ای ۵۵ تا ۶۰ دلار افزایش دهد.
بر این اساس هرچند قیمت اکثر شاخص‌های معتبر نفت‌خام جهان در معاملات منتهی به دوم دسامبر ۲۰۱۶ با افزایشی بین 5/1 تا ۲ دلاری همراه شدند اما کماکان قیمت نفت در بازار در محدوده کمتر از ۵۰ دلار معامله می‌شود. مدیریت امور اوپک و ارتباط با مجامع انرژی ایران با انتشار گزارشی در تشریح نوسانات قیمت نفت در معاملات منتهی به دوم دسامبر با اعلام اینکه قیمت سبد نفتی اوپک با ثبت یک دلار و ۴۶ سنت افزایش در محدوده ۴۶ دلار و ۴۷ سنت معامله شده است، تاکید کرد: در این مدت قیمت هر بشکه نفت وست تگزاس (نفت شیرین آمریکا) با ثبت دو دلار و ۲۵ سنت افزایش در محدوده ۴۸ دلار و ۹۰ سنت دادوستد شده است. علاوه بر این، قیمت هر بشکه نفت‌خام برنت دریای شمال با ثبت افزایش دو دلار و ۴۰ سنت بشکه‌ای ۴۹ دلار و ۴۴ سنت در بازار دادوستد شده ضمن آنکه قیمت شاخص نفتی دوبی با ثبت ۸۵ سنت افزایش در محدوده ۴۶ دلار و ۵۹ سنت و بهای شاخص نفتی عمان با ثبت ۷۹ سنت افزایش در محدوده ۴۷ دلار و ۲۰ سنت در بازار معامله شده است.
در کنار توافق تاریخی اعضای اوپک و سپس پیوستن کشورهای بزرگ غیرعضو اوپک همچون روسیه، قزاقستان، جمهوری آذربایجان، گینه، عمان و... به طرح مدیریت عرضه و تولید نفت که منجر به بهبود قیمت طلای سیاه در بازار شد، کاهش شدید ذخیره‌سازی نفت‌خام در آمریکا هم از دیگر دلایل تاثیرگذار در گرانی قیمت نفت در معاملات منتهی به دوم دسامبر به شمار می‌رود.
از این رو با توافق اوپکی‌ها سقف تولید نفت کشورهای عضو این سازمان حدود 2/1 میلیون بشکه از ابتدای ژانویه کاهش می‌یابد و در محدوده 5/32 میلیون بشکه تثبیت خواهد شد که پیش‌بینی می‌شود این طرح از ابتدای ژانویه ۲۰۱۷ عملی شود.علاوه بر این، تولید نفت کشورهای غیرعضو اوپک هم پس از توافق در نشست وین حدود ۶۰۰ هزار بشکه در روز کاهش می‌یابد که عملا با کاهش حدود 8/1 میلیون بشکه‌ای تولید نفت اوپک و غیراوپک می‌توان چشم‌اندازی به منظور افزایش بهای طلای سیاه در محدوده‌ای بیش از ۵۰ دلار را برای سال ۲۰۱۷ متصور دانست.
این درحالی است که در کنار کاهش تولید نفت اوپک و غیراوپک، براساس آخرین گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا حجم ذخایر نفت این کشور تا ۲۵ نوامبر سال جاری میلادی با کاهشی ۸۵۵ هزار بشکه‌ای به حدود ۴۸۸ میلیون بشکه سقوط کرده است.
از سوی دیگر افزایش تقاضا برای نفت‌خام برنت دریای شمال و نفت‌خام برخی کشورهای غرب آفریقا در کنار افزایش تقاضای فصلی برای سوخت‌های حرارتی و فرآورده‌های نفتی در نیمکره‌شمالی زمین را می‌توان از دیگر دلایل افزایش قیمت نفت در بازار اعلام کرد.
نفت ایران طعم گرانی‌ها را چشید
متوسط قیمت نفت‌خام صادراتی ایران متشکل از نفت‌خام‌های سبک و سنگین در معاملات منتهی به دوم دسامبر ۲۰۱۶ همسو با افزایش قیمت‌ها در بازار جهانی نزدیک به دو دلار گران شد.بر این اساس قیمت هر بشکه نفت‌خام سبک صادراتی ایران با ثبت یک دلار و ۸۴ سنت افزایش در محدوده ۴۶ دلار و ۶۰ سنت دادوستد شده ضمن آنکه قیمت هر بشکه نفت‌خام سنگین صادراتی ایران هم با ثبت یک دلار و ۸۱ سنت در محدوده ۴۵ دلار و ۳۷ سنت به فروش رسیده است.
با وجود این افزایش نزدیک به دو دلاری از ابتدای سال ۲۰۱۶ تاکنون، متوسط قیمت فروش هر بشکه نفت‌خام سبک صادراتی ایران ۴۰ دلار و ۱۲ سنت و متوسط قیمت هر بشکه نفت‌خام سنگین صادراتی ایران ۳۸ دلار و ۱۴ سنت بوده که کماکان بین ۱۰ تا ۱۲ دلار از متوسط قیمت ۵۰ دلاری سال ۲۰۱۵ فاصله قیمتی دارد.
افزایش درآمد نفت ایران
از سوی دیگر همزمان با آغاز موج جدید گرانی طلای سیاه پیش‌بینی می‌شود با توجه به چراغ سبز کشورهای اوپک برای افزایش حدود 90 تا 100 هزار بشکه‌ای تولید نفت‌خام ایران درحالی که سایر کشورها باید طرح فریز و محدودسازی عرضه نفت‌خام را در دستور کار قرار دهند و با توجه به افزایش یکصد هزار بشکه‌ای ظرفیت تولید روزانه میعانات گازی کشور با بهره‌برداری از سه فاز 19، 20 و 21 پارس‌جنوبی که عملا سبب می‌شود ایران ظرفیتی معادل سه میلیون بشکه برای صادرات نفت‌خام و میعانات گازی برای سال 1396 در اختیار داشته باشد، درآمد نفتی ایران در سال آینده افزایش چشمگیری داشته باشد.
خط‌مشی بازار نفت از سوی غول‌ها
در این راستا، وزیر انرژی عربستان در کنفرانس مطبوعاتی پایان نشست کشورهای عضو و غیرعضو اوپک، توافق روز شنبه در وین را تاریخی توصیف کرد و وزیر انرژی روسیه دستاورد این توافق را کاهش نوسانهای بازار نفت و بازگشت سرمایهها به پروژه‌های نفتی دانست.
دقایقی پس از آنکه روسیه و چند تولیدکننده دیگر غیرعضو اوپک متعهد به کاهش تولید خود در سال آینده میلادی شدند، عربستان در موضع‌گیری‌ای غیرمنتظره این سیگنال را ارسال کرده که آماده است تولید خود را بیش از حد انتظار کاهش دهد.
الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه نیز در این کنفرانس مطبوعاتی گفت: توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک به روند تثبیت بازارهای جهانی نفت‌خام شتاب می‌بخشد و از نوسانهای بازار نفت می‌کاهد و سرمایه‌های جدید را روانه پروژه‌های صنعت نفت جهان می‌کند.
وزیر انرژی روسیه خاطرنشان کرد: بهای نفت در هر بشکه بین ۵۵ تا ۶۰ دلار برای تمام کشورهای تولیدکننده کاملا رضایتبخش است و باعث برقراری توازن سود میان تولیدکنندگان و مشتریان خواهد شد.
وی همچنین اعلام کرد: برای نظارت بر کاهش سطح تولید نفت این کشور یک گروه ویژه ایجاد می‌شود. مهم‌ترین وظیفه این گروه نظارتی این است که بتواند در تمام کشور سطح تولید را پایین نگه دارد.
وزیر انرژی قطر نیز بر این باور است که ایجاد چارچوبی برای همکاری میان کشورهای عضو و غیرعضو اوپک حیاتی است. محمدبن صالح الساده معتقد است تولیدکنندگان عضو و غیرعضو این سازمان باید چارچوبی برای همکاری آینده خود مشخص کنند تا درمورد نوسانات بازار نفت، واکنش سریع‌تری نشان دهند.قزاقستان همسو با توافق کاهش تولید نفت سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، روزانه ٢٠ هزار بشکه از سطح تولید نوامبر خود خواهد کاست.در این راستا عمان نیز اعلام کرده است که از سال آینده میلادی ۴۵ هزار بشکه در روز از تولید خود را کاهش می‌دهد.برخی کشورهای غیرعضو اوپک از جمله مکزیک و جمهوری آذربایجان با کاهش طبیعی تولید نفت روبه‌رو هستند و بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که روی کاهش تولید آنها نمی‌توان حساب کرد.روسیه و قزاقستان بر اساس برنامه‌های خود قصد داشتند سال آینده روزانه ۴٠٠ هزار بشکه به تولید خود بیفزایند.موسسه مشاوره «انرژی اسپکتس» اعلام کرد: اگرچه برخی کشورها سال ٢٠١٧ کاهش طبیعی تولید نفت خواهند داشت، روسیه، قزاقستان و عمان قصد دارند به طور واقعی سطح تولید خود را کاهش دهند.آمیرتا سن، یک تحلیلگر در موسسه مشاوره‌ای انرژی اسپکتس در این‌باره گفت: در مقایسه با دو ماه گذشته زمانی که چشم‌انداز درباره حصول یک توافق بهطور کامل تیره و تار شده بود، توافق روز شنبه در نشست وین یک چرخش بزرگ به شمار می‌آید.
وی ادامه داد: اعضای اوپک نفت ۶٠ دلاری را هدف گرفته‌اند به طوری که انتظار می‌رود قیمت‌های بالای این سطح می‌تواند دوباره شرایط را برای بازگشت تولیدکنندگان رقیب فراهم کند.
