در روزهای ابتدایی تابستان امسال، کیفیت آب شهرهای خرمشهر و آبادان به قدری پایین آمد که نه تنها قابل آشامیدن نبود بلکه برای مصارف دیگر مانند استحمام نیز قابلیت استفاده نداشت و عملاً مردم را با مشکل جدی آب مواجه کرده بود. این اتفاق بستری برای به وجود آمدن تنشهای اجتماعی و امنیتی شد.
تأمین آب همیشه یکی از مهمترین دغدغه حکومتها بوده است. عدم توانایی در تأمین این نیاز مهم از سوی حکومتها، سرعت رشد و پیشرفت جوامع را تحت تأثیر قرار میدهد و حتی در مواقعی باعث بروز تنشها، درگیریها و چه‌بسا جنگهای فاجعه‌باری می‌شود.
کشورها معمولاً از منابع آب سطحی و یا زیرزمینی برای تأمین آب موردنیاز خود استفاده می‌کنند. اما کشورهایی نیز هستند که منابع آب تجدیدپذیر آنها بسیار کم است. برای مثال طبق آمار بانک جهانی، سرانه آب تجدیدپذیرکشورکویت بسیار ناچیز و نزدیک به صفر است و سرانه آب تجدیدپذیر کشورهای امارات و عربستان به ترتیب 17 و 78 مترمکعب است.کشورهایی که دارای منابع آبی تجدیدپذیر کمی هستند برای تأمین نیازهای آبی خود باید علاوه بر برنامه ریزی و مدیریت دقیق منابع آبی به استفاده از منابع آبی غیرمتعارف مانند نمکزدایی از آب دریا نیز بپردازند.
براساس گفته میگل آنگل سانز، مدیر انجمن بین المللی نمکزدایی (IDA) در هفته بین المللی آب در سنگاپور در سال 2018، ظرفیت نمکزدایی جهان 92.5 میلیون مترمکعب در روز است که 47 درصد آن در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا احداث شده است. کشورهای حاشیه خلیج‌فارس بیش از چهار دهه است که برای جبران کمبود آب موردنیاز خود به استفاده از آبشیرین کن‌ها روی آورده‌اند.
عربستان دارای بزرگترین بازار شیرین‌سازی آب است که با تولید روزانه بیش از 13 میلیون مترمکعب آب، رتبه نخست دنیا را در استفاده از صنایع نمکزدایی داراست. یعنی این کشور چیزی نزدیک به چهار برابر حجم آب فعلی دریاچه ارومیه در سال آب شیرین تولید میکند! عربستان دارای بزرگترین واحد حرارتی نمکزدایی با فناوری MSF (multi-stage flash است که روزانه 880 هزار مترمکعب تولید میکند.
همچنین این کشور در حال ساخت بزرگترین آب‌شیرین‌کن جهان (رأس الخیر) با ظرفیت تولید 1میلیون و 25 هزار مترمکعب آب در روز است که با دو فناوری MSF و RO (reverse osmosis کار میکند. عربستان تا سال 2011 دارای 44 واحد نمکزدایی با ظرفت تولید بیش از 50 هزار مترمکعب آب در روز و همچنین 85 واحد با ظرفیت بین 10 هزار تا 50 هزار مترمکعب در روز بوده است. در حال حاضر عربستان حدود 50 درصد از نیاز آب خانگی خود را از طریق واحدهای آبشیرین‌کنی تأمین میکند.
امارات نیز در میان سه کشور برتر دارای بیشترین حجم تولید آب از فناوریهای نمکزدایی است. این کشور دارای واحدهای بزرگ نمکزدایی است که بزرگترین آن روزانه 600 هزار مترمکعب آب تولید میکند. همچنین امارات در حال ساخت یکی از بزرگترین واحد های نمکزدایی RO است که ظرفیتی برابر 900 هزار مترمکعب در روز دارد. امارات تا سال 2011 دارای 38 واحد نمکزدایی با ظرفیت بیش از 50 هزار مترمکعب آب در روز و 60 واحد با ظرفیت بین 10 هزار تا 50 هزار مترمکعب آب در روز بوده است. این کشور درمجموع روزانه بیش از 9 میلیون مترمکعب آب تولید میکند.
دیگر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نیز از صنعت نمکزدایی برای رفع نیازهای آبی خود استفاده می‌کنند. ظرفیت تولید آب شیرین در واحدهای نمکزدایی کشورهای کویت، قطر، بحرین و عمان به ترتیب برابر با 3 میلیون، 1.8 میلیون، 1.1 میلیون و 1 میلیون مترمکعب در روز است.
ایران در سال‌های اخیر در میان کشورهای در تنش آبی قرارگرفته است و در آینده نیز این تنش در منابع آبی کشور پررنگتر خواهد شد. ظرفیت واحدهای نمکزدایی در حال ساخت و در حال بهره‌برداری کشور 400 هزار مترمکعب در روز است که سهمی حدود 1 درصد از ظرفیت نمکزدایی منطقه غرب آسیا و شمال آفریقاست. این مطلب نشان میدهد اگرچه کشور ما در سال‌های اخیر سرعت خود را در توسعه آبشیرین‌کن‌ها افزایش داده اما هنوز به‌سرعت مناسب نرسیده است.
با توجه به منابع فراوان انرژی کشور، انتخاب فنّاوری و ظرفیت مناسب واحدهای نمکزدایی، می‌تواند هزینه‌های تمام‌شده برای تولید آب از این روش را کاهش دهد و منابع آبی قابل‌اطمینانی را برای ما به ارمغان آورد. با توسعه صنعت نمکزدایی، امنیت آب شرب در نوار ساحلی جنوب کشور و به خصوص سواحل مکران افزایش خواهد یافت که این امر از اهمیت ویژهای برای کشور برخوردار است.
