تهیه جهیزیه مورد نیاز برای آغاز زندگی مشترک بسیار اهمیت دارد اما مگر در این اوضاع و احوال گرانی می توان بدون کسری بودجه جهیزیه‌ای آبرومند تهیه کرد؟ بی تردید یکی از مهم‌ترین و بهترین راهکارهای حکومتی برای حمایت از زوجین جوانی که تمایل به آغاز زندگی مشترک دارند وام ازدواج است. وامی که تا پیش از این برای هر یک از زوجین 15 میلیون تومان بود اما بعد از مصوبه کمیسیون تلفیق مجلس به 30 میلیون برای هر یک از زوجین و در مجموع 60 میلیون تومان افزایش یافت. امری که خود به تنهایی اما و اگر ها و تحلیل‌های بسیاری در بر داشته است. تا جایی که برخی از کارشناسان از مشکلات ایجاد شده بعد از این افزایش سخن به میان آورده و از ارزیابی کمبود موجودی دولت برای تامین آن تا تورم و مشکل نقدینگی در پس آن خبر داده اند.
از صف وام تا سیاسی‌کاری!
در این میان برخی رسانه ها هم از صف وام ازدواج با عنوان صف بعدی بعد از گوشت و مرغ خبر داده و افزایش سقف وام ازدواج در کمیسیون تلفیق را یک کار سیاسی دانسته و گفته اند با این شرایط پرداخت وام ازدواج نوبتی می‌شود.
با این حال براساس مصوبه کمیسیون تلفیق بودجه 98 هر زوج می‌تواند در مجموع 60 میلیون تومان وام ازدواج بگیرد، بازپرداخت آن نیز 5 ساله بوده و اقساط برای هر یک از زوجین 560 هزار تومان تعیین شده است.
رضا یوسفی کارشناس اقتصاد پیش از این از اقساط کمر‌شکن این وام برای زوجین گفته و افزوده است: «اقساط 560 هزار تومانی برای هر یک از زوجین در وام‌های 30 میلیونی ازدواج تا حدی کمر شکن است.»وی با این احتساب که 1 میلیون و 200 هزار تومان از درآمد مشترک زوجین باید صرف پرداخت اقساط شود،عنوان کرده است: «با احتساب کرایه خانه و هزینه خورد و خوراک، زوجین باید در ماه در آمدی نزدیک به 4 میلیون تومان داشته باشند تا از عهده اقساط و اداره زندگی بر بیایند.» این کارشناس با بیان اینکه سال آینده سال محاسبات است، گفته است:«بدون در نظر گرفتن واقعیت‌های اقتصادی نمی‌شود سراغ وام‌های پرهزینه رفت در نتیجه این احتمال وجود دارد از وام 30 میلیونی ازدواج استقبال چندانی هم نشود.»
کارشناس دیگری با تحلیل اینکه افزایش وام ازدواج سبب افزایش نقدینگی خواهد شد و خود تورم‌زا است دوبرابری وام ازدواج را چندان موفق ارزیابی نکرده است.
مطابق آنچه عنوان شد این سوال پیش می آید که مگر منابع تامین چنین وام هایی از کجاست که ممکن است در اثر کمبود با صف وام مواجه شویم؟ یا نقدینگی ایجاد شده چطور خواهد توانست تورم ایجاد کند؟
برای پاسخ به این اما و اگر ها به سراغ «موسی شهبازی غیاثی»، کارشناس ارشد حوزه بانکی رفته ایم، وی در گفت‌وگو با رسالت در خصوص مزایا و معایب افزایش وام ازدواج می گوید: «رشد منابع قرض‌الحسنه پس انداز ما به لحاظ نرخ روز مانده سپرده‌ها کم شده است اما به این مفهوم نیست که کمبود داشته باشیم بلکه واقعیت این است که در بانک‌ها رسوب ناشی از سپرده‌های جاری قرض الحسنه در اختیار بانک‌ها است.»
این کارشناس ارشد حوزه بانکی می افزاید: «اینگونه نیست که لزوما صندوقی باشد که ما پولی در آنجا پس‌انداز کنیم و بعد بانک کم بیاورد، بلکه در بانک‌ها منابع و مصارف داریم و آن چیزی که منابع است، حساب‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و حساب‌های قرض الحسنه جاری است.»
وی عنوان می‌کند: «رسوب حساب‌های جاری که بخش زیادی از سپرده‌های ما در حساب‌های کوتاه مدت بوده اینگونه است که یک حساب جاری افتتاح می‌شود و یک حساب پشتیبان دارد و این حساب پشتیبان به حساب شخص است.»
منابع جاری بانک‌ها افزایش پیدا کرده است
شهبازی غیاثی با بیان اینکه منابع جاری بانک‌ها در این سال‌ها افزایش پیدا کرده می‌گوید: «با این پشتیبانی که ذکر شد منابع در دسترس بانک زیاد است لذا در قانون بودجه این موضوع آمده که بانک‌ها بتوانند بخشی از سپرده‌های جاری را هم در منابع قرض‌الحسنه در اختیار تسهیلات گیرنده‌ها بگذارند.»
وی عنوان می کند:«ما محدودیت وام قرض‌الحسنه در بانک‌ها نداریم البته در مجموع محدودیت داریم اما با توجه به برآوردهایی که صورت گرفته نشان می‌دهد که با افزایش دوبرابری وام ازدواج ممکن است مقداری صف تسهیلات طولانی شود ولی واقعیت این است که کمبود منابع نخواهیم داشت.»
این کارشناس ارشد حوزه بانکی بر خلاف برخی از کارشناسان که دم از عدم موفقیت این افزایش دوبرابری کمیسیون تلفیق می زنند، این افزایش وام ازدواج تا سقف 30 میلیون تومان را شدنی می داند و می‌گوید: «انتظار هم همین است که در شرایط تورمی تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج را افزایش دهیم و با توجه به افزایش بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات، مشکلی هم نخواهیم داشت بویژه که بانک‌های خصوصی هم به این مهم اضافه شدند به عبارتی با توجه به افزایش شبکه بانکی، نگرانی در خصوص پرداخت تسهیلات وام ازدوج وجود ندارد.»
وی در پاسخ به تورم زا بودن یا نبودن این افزایش وام هم می‌گوید:«به طور کلی افزایش نقدینگی موجب تورم می‌شود اما باید تحلیل کنیم و البته زمانی نگران تورم هستیم که بانک مرکزی در صورت کسری منابع بانک‌ها، خط اعتباری به بانک‌ها بدهد یا دولت از بانک مرکزی استقراض کند و این شرایط، شرایط تورمی است.»
دو برابر شدن تسهیلات ازدواج، به هیچ عنوان دغدغه تورمی ندارد
شهبازی غیاثی بیان می کند: «به میزانی که استقراض بانک‌ها یا استقراض دولت از بانک مرکزی زیاد شود متناسب با همان میزان، تورم خواهیم داشت به علت اینکه نقدینگی افزایش پیدا می‌کند اما در تسهیلات و سپرده‌های قرض الحسنه اینگونه نیست که به اندازه یا دو برابر تسهیلات ازدواج، پول جدید وارد بانک‌ها کنیم بلکه همان سپرده‌های اشخاص حقیقی و حقوقی در شبکه بانکی است و در واقع گردش منابع صورت می‌گیرد که از یک حسابی به حساب دیگری وارد می‌شود.»
وی ادامه می دهد:«به عنوان نمونه اگر صد واحد پول در اقتصاد یا قرض الحسنه بانک‌ها داشته باشیم، این صد واحد از حساب سپرده یک شخص به حساب سپرده شخص دیگری انتقال پیدا می‌کند و زمانی که این اقساط بازپرداخت می‌شود، آن میزان خرج شده تسهیلات کاهش پیدا می‌کند.»
وی با بیان اینکه ما هر ساله بازگشت منابع قرض الحسنه داریم و این برگشت منابع، نقدینگی را کم می‌کند، اینچنین ارزیابی می کند که اکنون که می‌گوییم در سال جاری یا جدید میزان تسهیلات وام ازدواج بیشتر شود قرار نیست به میزان بیشتر شدن تسهیلات، نقدینگی جدید به علت منابع بانک مرکزی ایجاد شود بنابراین دو برابر شدن تسهیلات ازدواج، به هیچ عنوان دغدغه تورمی ندارد.
وام 60 میلیونی به نسبت کل نقدینگی قابل مقایسه نیست
شهبازی می افزاید:«در سال 98 حدود 60 هزار میلیارد تومان، تسهیلات وام ازدواج عرضه خواهیم کرد در صورتی که به نسبت کل نقدینگی اقتصاد به هیچ عنوان قابل مقایسه نیست و نگرانی تورمی خیلی ناچیز است.»
وی تاکید دارد: «هر زمان که تورم افزایش پیدا می‌کند و قیمت کالاها بالا می‌رود اقتصاد، نقدینگی بیشتری نیاز دارد بنابراین افزایش تورم از ناحیه افزایش تسهیلات نخواهد بود بلکه نگرانی تورم ناشی از هزار و هفتصد میلیارد تومان نقدینگی است که در بازار است که یک روز به بازار خودرو می‌زند و یک روز به بازار مسکن و روزی هم به بازار طلا و ارز و دارایی‌های این چنینی وارد می‌شود. اینکه بگوییم، افزایش تسهیلات ازدواج تورم زا است آدرس غلط دادن است چون نگرانی وجود ندارد و نگرانی تورمی ما از جاهای دیگری است که نیاز به برنامه دارد.»
اینچنین که در ارزیابی های شهبازی غیاثی در قامت یک کارشناس ارشد بانکی آمد افزایش تسهیلات تورم زا
نخواهد بود و از طرفی تامین منابع آن هم بدون اشکال انجام خواهد شد. با این حال سکینه سیف جمالی سرپرست دفتر برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی جوانان به تازگی شرایط پرداخت وام 30 میلیونی ازدواج به متقاضیان را اعلام کرده و این بدان معناست که از سال آینده زوجین می‌توانند در انتظار وام های 60 میلیونی باشند. سیف جمالی گفته است: «براساس تبصره 16 لایحه بودجه سال 98، بانک مرکزی موظف است از محل پس انداز جاری و قرض‌الحسنه سیستم بانکی، وام ازدواج را به متقاضیانی که تاریخ عقد آن‌‌ها بعد از یکم فروردین سال 96 است و تا کنون وام قرض الحسنه دریافت نکرده‌اند، 30 میلیون تومان پرداخت کند.» وی عنوان کرده است: «تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج برای هر فرد زوج متقاضی 30 میلیون تومان با دوره بازپرداخت 5 ساله و با اخذ یک ضامن معتبر و سفته امکان پذیر است، افزود: طبق تبصره 16 لایحه بودجه سال 98 کل کشور، بانک مرکزی می‌تواند یارانه پرداختی به اشخاص را به عنوان تضمین بپذیرد.»
با این حال مطابق با اطلاعات و گزارشات واصله تا پایان دی ماه 97 حدود 883 هزار و 47 نفر موفق به دریافت وام ازدواج شده‌اند و کل متقاضیان این وام نیز یک میلیون و 264 هزار و 70 نفر بوده است. همچنین در مدت مذکور 86 درصد از متقاضیان موفق به دریافت وام شده‌اند و در حال حاضر بیش از 25 بانک و مؤسسه در زمینه پرداخت وام مشغول فعالیت هستند.
سعید صبوری
