با توجه به گسترش فرهنگ آپارتمان نشینی و وسیع تر شدن شهرها، نیاز به آسایش و ساخت ساختمان، با عایق های صوتی، بیش از پیش احساس می شود. در همین راستا سازمان نظام مهندسی کشور، در سال 1379 اقدام به تصویب قانون و تدوین آیین نامه ای نمود تا طبق این مبحث، میزان نوفه و واخنش امواج صوتی در سازه را، به حداقل خود برساند. از جمله مصالحی که در این راستا برای کاهش آلودگی صوتی، در مبحث 18 مقررات ملی ساختمان پیشنهاد شده، بلوک سبک و پنجره های دوجداره میباشد.
طبق گزارشات شرکت تک سامان هور، تولید کننده بلوک سبک سیمانی، از آنجا که در ایران، نظارت ها و سخت گیری های لازم در جهت عایق سازی ساختمان ها، در برابر امواج صوتی ناخواسته، آنگونه که باید صورت نمی گیرد، لزوم طراحی آکوستیکی سازه برای بسیاری از کارفرمایان ناشناخته باقی مانده است.
این دسته از افراد بعد از پایان پروژه و هنگام بهره برداری از آن، با توجه به کاربری سازه، با مشکلات آکوستیکی بسیاری روبرو می شوند.
شاید همگان لزوم اجرای عایق صوتی برای دیوارهای پیرامونی سالن های موسیقی و محل برگزاری کنفرانس را بدانند، اما هنور نیاز ساختمان های مسکونی به عایق صوتی را، درک نکرده و جدی نمی گیرند.
ولی خوشبختانه به دلیل درخواست خریداران و متقاضیان مسکن، مبنی بر آکوستیک بودن محل زندگی شان، الزام به رعایت مستندات موجود در مبحث 18 ، بیش از پیش شده است. و امروزه بسیاری از پیمانکاران برای ساخت محیطی سرشار از آرامش، متناسب با سلیقه و درخواست کاربر، به انتخاب مصالح عایق، نظیر بلوک سبک به جای مصالح سنتی می پردازند.
الزام استفاده از بلوک سبک در محل های مختلف سازه
بلوک سبک در عرض های مختلف، در کارگاه های تولیدی مصالح ساختمانی تولید می شود، که بسته به محلی که قرار است در آن استفاده شود، باید نوع، مدل و سایز و ابعاد آن به صورت اصولی و مهندسی شده تعیین گردد. در صورتی که از بلوک با ضخامت لازم در محل مورد نظر استفاده نگردد، بلوک کارایی لازم در جهت آکوستیک کردن فضا را نخواهد داشت.
طبق آزمایشاتی که بر روی بلوک سبک تک سامان، در مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن صورت می گیرد، میزان عایق بودن بلوک سیمانی این مجموعه از لحاظ صوتی، 46 تا 48 دسی بل اندازه گیری شده است که استفاده از آن می تواند آسایش روانی مطلوبی را برای ساکنین ساختمان فراهم بیاورد.
وجود باکس هوا در بلوک های سبک، میزان انتقال صدا را به میزان 50 درصد، کاهش می دهد. به طور کلی هر چه تفاوت جرمی لایه هایی که، بر سر راه امواج صوتی قرار می گیرد بیشتر باشد، میزان جذب صدا بیشتر می گردد. در بلوک سیمانی به دلیل وجود دانه های ماسه و سیمان، حباب های هوای اطراف دانه های بتن، فضای خالی بین جداره های بلوک، لایه های سر راه امواج صوتی، بیشتر شده و انتقال صدا به محیط کناری را به مراتب کاهش می دهد. در برخی موارد برای ایجاد عایق صوتی بیشتر در مصالح، از تکه های یونولیت برای پر کردن فضای خالی بلوک ها استفاده می شود، که این امر نیز در آکوستیک کردن بیشتر فضا تاثیر گذار می باشد.
از جمله محل هایی که در انتخاب مصالح برای آنها باید دقت بیشتری نمود، دیوارهای مشترک بین واحد هاست که لازم است از بلوک سبک سه جداره و چهار جداره برای رعایت الزامات مبحث 18 در آن استفاده نمود. از دیگر محل های مهم، می توان به دیوارهای پیرامونی سازه، دیوار اطراف دستگاه پله که مرکز عبور و مرور افراد بسیاری است و دیوار اطراف آسانسور اشاره کرد.
کنترل آکوستیکی فضا
به طور کلی، کنترل یک فضا از لحاظ ورود امواج صوتی آن با توجه به سه عامل منبع صدا، مسیر انتقال صدا و دریافت کننده صدا صورت می گیرد.
از آنجا که در زندگی های شهری، کاهش نوفه و میزان تراز نوفه امکان پذیر نیست، باید در انتخاب مصالح ساختمانی مناسب برای ایجاد فضای آکوستیک اقدام کرد تا میزان آلودگی صوتی در محل را به حداقل رساند.
برای روشن تر شدن مسئله بالا، اگر منبع صدا را سیستم تهویه منزل در نظر بگیریم، طبق مرحله اول باید یک سیستم آرام با صدای کمتر انتخاب گردد تا میزان نوفه ( صدای ناخواسته ) کاهش یابد. در مرحله دوم، در مسیر انتقال صدا باید از لایه های جاذب صدا در مسیر کانال ها استفاده شود تا میزان تراز نوفه کاهش یابد. اما کنترل تمامی منابع صدای اطرافمان کاری هزینه بر و خسته کننده است که با رعایت مرحله آخر یعنی انتخاب مصالح عایق، می توان بسیاری از مشکلات ناشی از نوفه یا زمان واخنش صدا را در محیط کاهش داد.
با به کار بردن مصالح استاندارد و عایق صوتی نظیر بلوک سبک در سقف و دیوارهای پیرامونی، می توان بر سر راه امواج هوابرد و کوبه ای، عایق صوتی ایجاد کرده و محلی آکوستیک به ارمغان آورد.
هدف از طراحی آکوستیکی در ساختمان، به وجود آوردن محیطی رضایت بخش برای کاربری های مختلف نظیر کاربری مسکونی، تجاری و اداری می باشد. هیچ کس دوست ندارد حرف زدن همسایه، ماشین های خیابان یا صدای گاه و بیگاه بیرون منزل، آسایش و آرامش اش را هنگام استراحت بر هم زند، در نتیجه ساخت اصولی سازه یا دقت هنگام خرید ساختمان بر حسب الزامات مباحث آیین نامه، از جمله کارهایی است که در کنترل صدا و آلودگی صوتی می توان به آن توجه نمود.
انتخاب مصالح ساختمانی بر حسب نوفه محیطی
منطقه بندی شهری از نظر تراز نوفه محیطی به شرح زیر است که با توجه به کاربری سازه های مختلف باید به میزان نوفه آن دقت کرده و از مصالح متناسب با آن، برای آکوستیک سازی فضا خریداری نمود:
الف ) نوفه پایین
ساختمان های مسکونی، مراکز جهانگردی و پذیرایی ، مراکز بهداشتی درمانی، مراکز فرهنگی ، ورزشی ، مراکز تجاری محلی
این کاربری ها از ساعت 7 صبح تا 10 شب، دارای نوفه 55 دسی بل و از 10 شب تا 7 صبح دارای نوفه 45 دسی بل می باشند.
ب) نوفه متوسط
مراکز آموزشی، اداری، باشگاه های ورزشی سرپوشیده، مجتمع های مختلف مسکونی – تجاری – اداری ، مجتمع های تجاری ، بازار ، نمایشگاه
کاربری های فوق دارای نوفه حداکثری 65 دسی بل و حداقل 55 دسی بل می باشد.
ج ) نوفه بالا
مراکزی نظیر ترمینال ها، انبارها، پارکینگ ها، استادیوم های ورزشی روباز، میادین میوه و تره بار، صنعتی ، نظامی و فرودگاه ها
کاربری های فوق دارای نوفه حداکثری 75 دسی بل و حداقل 65 دسی بل می باشد.
برای انتخاب مصالح نظیر بلوک سبک استاندارد با جداره های مختلف و عرض های متفاوت، باید به کاربری، میزان نوفه و صدای ناخواسته ای که در محل پیش بینی شده است، توجه نمود.
