بررسی ارتباط آموزش مجازی با یادگیری خود راهبر و یادگیری الکترونیکی دانش آموزان دوره متوسطه دوم در دوران پسا کرونا

زینب جودی دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد تهران جنوب بهمن 98

با توجه به اینکه گسترش روزافزون فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، سبب وقوع تغییرات گسترده و ژرف در همه جنبه های زندگی بشر شده است. نظام های آموزشی یکی از نهادهایی است که به گونه اساسی در مسیر این تغییرات قرار گرفته است. این پژوهش با هدف بررسی ارتباط آموزش مجازی با یادگیری خود راهبر و یادگیری الکترونیکی دانش آموزان دوره متوسطه دوم در دوران پسا کرونا مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بررسی نشان می دهد:   آموزش مجازی با یادگیری خود راهبر ارتباط دارد. آموزش مجازی با یادگیری الکترونیکی ارتباط دارد.

اهمیت روزافزون یادگیری الکترونیکی و مزایای این روش آموزشی در شرایط گوناگون جهان مانند شرایطی که آموزش فقط از راه دور ممکن است، مسئله ما در این پژوهش بررسی رابطه بین یادگیری خودراهبر با یادگیری الکترونیکی با و یادگیری خود، با یا بدون کمک دیگران وارده عمل شده و ابتکار عمل را به دست می گیرند. اولین بار واژه یادگیری الکترونیکی توسط کراس مطرح شد و به آموزش هایی اطلاق می شود که فناوری های اینترنت و اینترانت را برای یادگیری به کار می برد. اخیرا یادگیری الکترونیکی بعد جدیدی را به آموزش داده است. با همگانی شدن اینترنت، بخش عمده و چشمگیر این نوع یادگیری برای استفاده از وب و تعاملات درون شبکه ای توسعه پیدا کرده و کاربرد آن به عنوان روش آموزشی مکملی در رشته های حضوری و در ترکیب با آموزش چهره به چهره در تعداد زیادی از دانشگاههای معتبر دنیا استفاده شده است. این روش آموزشی را با عنوان یادگیری ترکیبی نیز می شناسند. استقرار و توسعه سیستم یادگیری الکترونیکی در هر محیط آموزشی که دارای امکانات سخت افزاری و شبکه اینترنت اینترانت)، نیروی انسانی علاقه مند و اتکا بر عناصر آشنا به یادگیری الکترونیکی (مدرسان و فراگیران و نیز گروه پشتیبان فنی) محتوای یادگیری الکترونیکی و وجود یک سامانه نرم افزاری آنلاین ویژه مدیریت یادگیری الکترونیکی یا LMS میسر است. یادگیری الکترونیکی روشی جدید جهت انتقال محیطهای یادگیری خوب طراحی شده، یادگیرنده محور، تعامل و تسهیل کننده به هر کس، هر جا، هر زمان با استفاده از خصوصیات و منابع تکنولوژی مختلف دیجیتال در کنار سایر اشکال مواد یادگیری مناسب برای محیط یادگیری آزاد، انعطاف پذیر و توزیع شده است. ان یکی از خصوصیات خیلی مهم یادگیرنده در محیطهای یادگیری، آمادگی برای یادگیری خودراهبر و مستقل است. ضروری است فراگیران دارای درجه بالایی از خودسازماندهی و خود انضباطی که از ویژگی های فراگیران خودراهبر است را برای ورود به محیطهای آموزشی باشند. یادگیری خودراهبر به آغاز قرن بیستم و تمرکز بر توسعهی آموزش بزرگسالان مربوط است  و به خاطر مزایای آن مورد توجه متخصصان و متصدیان محیطهای آموزشی و سازمانی بوده است و به عنوان یک مهارت موردنیاز برای آموزش و کار در قرن ۲۱ شناخته شده است   یادگیری خودراهبر دارای گستره مفهومی وسیعی از یادگیری خودآموخته، یادگیری مستقل، یادگیری غیر سنتی، یادگیری باز، یادگیری مشارکتی، خود آموزش، یادگیری خود نظم دهنده تا یادگیری خود برنامه ریزی است اما معمول ترین تعریف مربوط به یادگیری خودراهبر به نولز (۱۹۸۹) اختصاص دارد (موسوی و جعفری، 1399).یکی از مهم ترین مواردی که در دوران پیشرفتهای تکنولوژیکی آموزش مورد توجه بوده، یادگیری الکترونیکی افراد است. یادگیری الکترونیکی طریقی نو جهت انتقال محیطهای یادگیری خوب طراحی شده، یادگیرنده محور، تعامل و تسهیل کننده به هر فرد، هر جا، هر وقت با استفاده از ویژگی ها و منابع تکنولوژی گوناگون دیجیتال در کنار دیگر شکل مواد یادگیری مناسب جهت محیط یادگیری آزاد، انعطاف پذیری و برنامه درسی الکترونیکی که از عناصر، اهداف، محتوا، فعالیت های یادگیری، مواد و منابع دیگر تشکیل شده است و منابع یادگیری گروه بندی فراگیران، روش های تدریس و فنون ارزشیابی است (قاسم پور و همکاران، 1399).

یادگیری خودراهبر پروسه ای است که یادگیرندگان در طول آن نیازهای یادگیری خود را ارزیابی کرده و بر طبق آن اهداف را چارچوب بندی، راهکارهای مناسب را انتخاب و اجرا و نتایج یادگیری را ارزیابی می کنند، پس لازم است که فراگیران هم خود و هم جامعه خود را بهبود بخشند؛ یعنی، کسانی که نسبت به یادگیری خود احساس مسئولیت دارند، توانایی تفکر انتقادی، تحلیلی و همین طور توانایی برقراری تعامل مؤثر رادارند، خود یادگیرنده هستند.  نظام آموزش مجازی به دنبال یادگیری سازمانی به جای یادگیری فردی تا دستیابی به تخصص و مهارت آسان و در دسترس، همچنین دست یافتن به استانداردهای کیفی و کمی، اعتبار اطلاعات، امنیت الکترونیکی و سیاستهای کاربرد قابل قبول است. آموزش مجازی، نظام اداری الکترونیکی و بدون کاغذ، نظام پشتیبانی سازمانی، آموزشی و فنی برای یادگیرنده، استاد و کارکنان، دسترسی به منابع و خدمات دیجیتالی را دنبال می کند. نظام آموزش مجازی منابع فنی چون نرم افزار و سخت افزار، محتوای دیجیتالی، نیروی انسانی ماهر که بتواند چرخ آموزش را به حرکت در آورد (ضرابیان و همکاران، 1399).

رضایی (1399) در تحقیقی به بررسی تاثیر آموزش الکترونیکی و تدریس مجازی بر یادگیری دانش آموزان پرداخته است. آموزش رکن اساسی در توسعه پایدار هر کشور است . امروزه بهره گیری ازآموزش الکترونیکی در آموزش و یادگیری توصیه می شود .در این مقاله به بررسی مزایا و معایب استفاده از آموزش الکترونیکی توسط افراد پرداخته می شود و راه کارهای جهت کاهش معایب استفاده از فن آوری های نوین در یادگیری دانش آموزان ارائه گردیده است . این تحقیق از نوع توصیفی – تحلیلی است. و از طریق برسی منابع مکتوب و جستجوی رایانه ای مقالات علمی تهیه و تنظیم گردیده است. از جمله یافته ها و نتایجی که در این پژوهش به آن دست یافته ام ، خلاقیت، پیشرفت در کارها، تسریع در رسیدن به اهداف، آموزش مجازی و ... از مزایای فناوری اطلاعات می باشد. همچنین پدیده اعتیاد اینترنتی، کناره گیری افراد از اعضای خانواده، عضویت در فضای مجازی غیر اخلاقی و مراجعه به وب سایت های غیر اخلاقی به عنوان معایب استفاده از فناوری اطلاعات مطرح می گردد که برای کم کردن معایب مشخص نمودن زمان استفاده و نظارت غیر مستقیم در استفاده از سایت ها می تواند باعث کاهش معایب آن گردد.

خطیب زنجانی و همکارانش (۱۳۹9) در مقاله خود با عنوان رابطه آمادگی خودراهبری یادگیری با پذیرش یادگیری الکترونیکی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان به این نتایج دست یافت که بین ابعاد مختلف آمادگی خودراهبری یادگیری دانشجویان با توجه به جنسیت و رشته تحصیلی تفاوت معناداری وجود ندارد. بین مؤلفه های خودراهبری یادگیری با پذیرش یادگیری الکترونیکی و پیشرفت تحصیلی رابطه معنادار است و آمادگی خود راهبری یادگیری پیش بینی کننده مناسبی برای پذیرش یادگیری الکترونیکی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان است.

ابیلی و همکاران (۱۳۹9) در مقاله ای که تحت عنوان بررسی ارتباط میان یادگیری خودراهبر و میزان سواد فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشجویان گروه علوم مهندسی دوره های یادگیری الکترونیکی انجام گردید، به این نتیجه رسیدند که در میان تمامی مؤلفه های یادگیری خودراهبر و سواد فناوری اطلاعات و ارتباطات ارتباط معنادار است؛ و در متغیر یادگیری خودراهبر از نظر ویژگی های جنسیت، سن، معدل و اشتغال دانشجویان تفاوت معناداری وجود ندارد.

خطیب زنجانی و همکاران (۱۳۹9) در مقاله خود با عنوان رابطه آمادگی خودراهبری یادگیری با پذیرش یادگیری الکترونیکی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان به این نتایج دست یافت که بین ابعاد مختلف آمادگی خودراهبری یادگیری دانشجویان با توجه به جنسیت و رشته تحصیلی تفاوت معناداری وجود ندارد. میان مؤلفه های خودراهبری یادگیری با پذیرش یادگیری الکترونیکی و پیشرفت تحصیلی رابطه معنادار است و آمادگی خودراهبری یادگیری پیش بینی کننده مناسبی برای پذیرش یادگیری الکترونیکی و پیشرفت تحصیلی دانشجویان است.

 قریشی و همکاران (۱۳۹9) در مقاله ای با عنوان اثربخشی مدل بومی یادگیری الکترونیکی بر خودراهبری در یادگیری دانشجویان به این نتیجه دست یافتند که پرسشنامه محقق ساخته که بر مدل بومی یادگیری الکترونیکی منطبق است در بالا بردن نمره کل خودراهبری در یادگیری و مؤلفه های آن تأثیرگذار است.  

قریشی و همکارانش (۱۳۹9) در مقاله ای با عنوان اثربخشی مدل بومی یادگیری الکترونیکی بر خودراهبری در یادگیری دانشجویان به این نتیجه دست یافتند که ابزار محقق ساخته منطبق بر مدل بومی یادگیری الکترونیکی در افزایش نمره کل خودراهبری در یادگیری و مؤلفه های آن تأثیرگذار است. در تحقیقی که توسط خامنه، عطار و سیف با عنوان تأثیر آموزش راهبردهای یادگیری مطالعه فراشناختی برانگیزش و پیشرفت دانش آموزان دختر متوسطه تهران در سال ۱۳۸۷ انجام شد، پژوهش از نوع آزمایشی پیش آزمون و پس آزمون که با گروه کنترل و یک گروه آزمایش انجام گرفته است که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شد که در مرحله پیش آزمون میانگین هر دو گروه آزمایش و کنترل در راهبردهای یادگیری و مطالعه و انگیزش تحصیلی و پیشرفت برابر بود پس از گذراندن ۱۱ جلسه آموزش راهبردهای فراشناختی در گروه آزمایش یافته - های پس آزمون پیشرفت نشان داد که تفاوت معناداری بین دو گروه وجود دارد و در این مقایسه نمرهی گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل بیشتر بوده است.

روش تحقیق

روش پژوهش مطالعه حاضر، پیمایشی و از نوع همبستگی است. برای نگارش و جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز بخش مبانی نظری، از مطالب تخصصی انگلیسی و فارسی استفاده خواهد شد. در این پژوهش برای جمع­آوری داده­ها و اطلاعات مورد نیاز برای آزمون فرضیه­ها، از پرسشنامه استفاده می­شود.

 متغیرها

گردآوری داده ها

در این تحقیق گردآوری اطلاعات در دو مرحله انجام خواهد شد. در مرحله­ی اول برای تدوین مبانی نظری تحقیق از روش کتابخانه­ای و در مرحله­ی دوم، برای گردآوری داده­ های مورد نظر از ماهنامه­ های بورس و سایت­های بورس و نرم افزارهای اطلاعات مالی شرکت­ها استفاده خواهد شد. سپس، برای آماده سازی اطلاعات از نرم افزار اکسل استفاده خواهد شد، به این ترتیب که پس از استخراج اطلاعات مربوط به متغیرهای مورد بررسی از منابع ذکر شده، این اطلاعات در کاربرگ­ های ایجاد شده در محیط این نرم افزار وارد خواهد شد و سپس، محاسبات لازم برای دستیابی به متغیرهای مورد بررسی انجام خواهد شد.

جامعه

جامعه آماری به کلیه افرادی گفته می شود که حداقل در یک صفت مشترک باشند و محقق علاقه­مند است یافته­های پژوهشی را به آن­ها را تعمیم دهد. به­طور کلی دو مجموعه از عوامل در تعریف و تعیین حدود جمعیت وارد می شود. مجموعه اول از مقتضیات مسئله ناشی می شود؛ زیرا پاسخگویی به هر مسئله معین، انتخاب یک جمعیت مناسب و مربوط به آن را ایجاب می کند. مجموعه دوم از محدودیت­های عملی ناشی می شود؛ زیرا دامنه شمول تحقیق متأثر از امکاناتی است که در اختیار محقق قرار دارد. (سرایی، 14:1372) باتوجه به موضوع موردنظر جامعه آماری پژوهش حاضر، کلیه دانش آموزان متوسطه دوم (دختر و پسر) شهر تهران  درنظر گرفت.

با توجه به نتایج بدست امده خودراهبری تاثیر بالاتری داشته باشد به احتمال زیاد در یادگیری آموزشی و کتابهای آموزشی برای ارتقاء خود راهبری الکترونیکی موفق تر خواهد بود. نتایج این پژوهش ما با پژوهش یادگیرندگان فراهم کند. ابیلی و همکاران (۱۳۹۶)[۷]، اسفار و زین الدین (۲۰۱۵) با توجه به اهمیت روزافزون آموزش و یادگیری الکترونیکی وو (۲۰۱۴) ، کورنر (۲۰۱۲)، آندو و همکاران (۲۰20) مؤسسات مختلف در ابتدا به نیازها و مهارتهای اولیه و تامپسون و همکاران (۲۰1۲) همسو می باشد. در ادامه یادگیرندگان توجه نمایند. می توان گفت برای افزایش کیفیت یادگیری الکترونیکی باید بسترهای برای ارتقاء توان یادگیری خودراهبری فراهم نمود تا واژه نامه افراد بتوانند یادگیری خود را در شرایط مختلفی مانند شیوع ویروس کرونا که امکان حضور فیزیکی را کم کرده و بیشتر انار و شاری مردم جهان در این شرایط آموزش در منزل را پیگیری می کنند را داشته باشند. آموزش در عصر حاضر به فناوری و رایانه شو کار وابسته تر می شود به نظر می رسد اهمیت خودراهبری افراد و حتی جامعه روز به روز بیشتر از قبل می شود.

منابع

1. ابیلی خدایار, نارنجی ثانی فاطمه, مصطفوی زینب السادات (1399)  بررسی ارتباط بین یادگیری خودراهبر و میزان سواد فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشجویان گروه علوم مهندسی دوره های یادگیری الکترونیکی مورد مطالعه: موسسه آموزش عالی مهرالبرز. پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی. اطلاعات شماره:  تابستان 1399 , دوره  5 , شماره  1 (پیاپی 17) ; از صفحه 35 تا صفحه 50 .
2. حامدپور، زینب،1399،رابطه بین آموزش مجازی و میزان اثر بخشی یادگیری در دانش آموزان ابتدایی،هشتمین همایش ملی پژوهش های مدیریت و علوم انسانی در ایران،تهران،،،https://civilica.com/doc/1114383
3. رضایی نیکو، سیدهادی،1399،بررسی تاثیر آموزش الکترونیکی و تدریس مجازی بر یادگیری دانش آموزان،اولین کنفرانس ملی پژوهش های کاربردی در فرایندهای تعلیم و تربیت،میناب،،،https://civilica.com/doc/1116352
4. ضرابیان، فروزان و پیری، شهین،1399،رابطه آموزش مجازی و خلاقیت دانش آموزان پیش دبستانی ارومیه،هشتمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی،آسیب های اجتماعی و فرهنگی ایران،تهران
5. قاسم پور، پریسا و علی دوست، مهران و قاسم پور، مهسا،1399،معایب و مزایای آموزش های مجازی بر سلامت تفکر دانش آموزان و اولیا،هشتمین همایش ملی پژوهش های مدیریت و علوم انسانی در ایران،تهران
6. قریشی منا, منشئی غلامرضا, نادی محمدعلی, سعیدیان نرگس (1399) اثربخشی مدل بومی یادگیری الکترونیکی بر خود راهبری در یادگیری دانشجویان. روشها و مدلهای روان شناختی. اطلاعات شماره:  تابستان 1399 , دوره  7 , شماره  24 ; از صفحه 55 تا صفحه 69 .
7. موسوی، سیده مریم و جعفری، فائزه،1399،آموزش مجازی در دوران کرونا، فرصت ها و چالشها،اولین کنفرانس ملی پژوهش های کاربردی در فرایندهای تعلیم و تربیت،میناب،،،https://civilica.com/doc/1116361