نمره منفی گواهینامه موتور زمانی باعث توقیف گواهینامه میشود که به سقف قانونی تعیینشده برسد. پلیس راهور برای هر تخلف حادثهساز یا پرخطر، امتیاز منفی مشخصی در نظر گرفته است و اگر این امتیازها به مرور زمان جمع شوند، گواهینامه بهطور سیستمی مشمول تعلیق و سپس توقیف خواهد شد.
بهترین راه استعلام نمرات منفی و مدیریت آنها برای جلوگیری از باطل شدن گواهینامه است. در غیر این صورت، بعد از ابطال گواهینامه موتور، امکان گرفتن گواهینامه تا بعد از یک سال همچنان وجود ندارد.
نمره منفی گواهینامه چیست و چه نقشی در کنترل تخلفات دارد؟
نمره منفی گواهینامه یکی از ابزارهای قانونی است که پلیس راهور برای مدیریت و کاهش تخلفات رانندگی از آن استفاده میکند. این سیستم در کنار جریمههای نقدی عمل میکند تا رانندگان متخلف با فشار بیشتری مواجه شوند. هر بار که موتورسوار تخلف پرخطر یا حادثهساز انجام دهد، علاوه بر جریمه نقدی، تعدادی نمره منفی به سوابق گواهینامه او اضافه میشود. نقش نمره منفی در کنترل تخلفات را میتوان در چند محور اصلی بررسی کرد:
- ایجاد بازدارندگی: راننده میداند که تکرار تخلفات میتواند منجر به توقیف یا حتی ابطال گواهینامه شود.
- جلوگیری از تکرار تخلفات پرخطر: با انباشته شدن نمرات منفی، محدودیتهای جدیتری برای راننده اعمال میشود.
- افزایش ایمنی عمومی: رانندگان با احتیاط بیشتری رانندگی میکنند تا از رسیدن به حد نصاب نمرات منفی جلوگیری کنند.
- مدیریت سیستماتیک رانندگان پرخطر: پلیس میتواند رانندگانی را که رفتار پرخطر مکرر دارند، شناسایی و از ادامه رانندگی آنها جلوگیری کند.
سقف قانونی نمره منفی برای توقیف گواهینامه موتورسواران
طبق مقررات راهنمایی و رانندگی، برای موتورسواران یک سقف قانونی نمره منفی در نظر گرفته شده است. وقتی مجموع نمرههای منفی به این حد برسد، پلیس راهور میتواند گواهینامه موتور را توقیف کند. سقف نمره منفی برای توقیف گواهینامه به صورت زیر است:
- در حالت کلی، اگر مجموع نمرات منفی موتورسوار به 30 امتیاز منفی برسد، گواهینامه او به مدت 3 تا 6 ماه توقیف میشود.
- در صورت تکرار تخلفات بعد از پایان این دوره و رسیدن دوباره نمرات به سقف قانونی، احتمال ابطال دائم گواهینامه وجود دارد.
نمرات منفی بهصورت سیستمی ثبت میشوند. اگر راننده بعد از دریافت نمره منفی برای 6 ماه تخلف جدیدی نداشته باشد، بخشی از این نمرات حذف میشود. در صورتی که یک سال کامل بدون تخلف بگذرد، نمرات منفی بهطور کامل صفر خواهند شد.
تفاوت بین تعلیق موقت و ابطال دائم گواهینامه
تفاوت بین تعلیق موقت و ابطال دائم گواهینامه در شدت مجازات و امکان بازگشت به رانندگی است. تعلیق موقت گواهینامه و تعریف آن در زیر آمده است:
- تعریف: گواهینامه برای مدت مشخصی (معمولا 3 تا 6 ماه) از راننده گرفته میشود.
- دلیل اصلی: رسیدن نمرات منفی به سقف قانونی (مثلا 30 امتیاز).
- ویژگیها: بعد از پایان دوره محرومیت، گواهینامه دوباره به راننده بازگردانده میشود و نمرات منفی در سوابق باقی میمانند. اگر بعد از بازگشت، تخلفات پرخطر دوباره تکرار شوند، خطر ابطال دائم وجود دارد.
و اما ابطال دائم گواهینامه:
- تعریف: گواهینامه بهطور کامل باطل میشود و راننده حق رانندگی با آن را برای همیشه از دست میدهد.
- دلیل اصلی: تکرار تخلفات سنگین یا حادثهساز پس از دوره تعلیق یا وقوع تخلفات بسیار جدی مثل تصادف منجر به فوت.
- ویژگیها: راننده باید پس از گذشت مدتزمان طولانی (معمولا یک سال) دوباره برای دریافت گواهینامه اقدام کند. کل مراحل آموزش، آزمونهای تئوری و عملی باید از ابتدا طی شود. سابقه بد رانندگی در سیستم ثبت میشود و روی بیمه و سوابق بعدی هم اثر میگذارد.
چه تخلفاتی بیشترین نمره منفی را به همراه دارند؟
مهمترین تخلفات حادثهساز که منجر به نمرات منفی میشوند شامل موارد زیر است:
- عبور از چراغ قرمز: یکی از شایعترین تخلفات شهری که ریسک برخورد شدید با خودروها و عابران را بالا میبرد.
- حرکات نمایشی و پرخطر (تکچرخ، ویراژ، حرکت مارپیچ): جزو تخلفات سنگین محسوب میشوند و نمره منفی زیادی دارند.
- سبقت غیرمجاز و حرکت در خلاف جهت: در جادهها و خیابانهای شلوغ، یکی از عوامل اصلی تصادفات مرگبار است.
- نداشتن کلاه ایمنی هنگام رانندگی یا تصادف: تخلفی ساده اما پرخطر که نمره منفی قابلتوجهی ثبت میکند.
- بیاعتنایی به سرعت مجاز: افزایش سرعت نهتنها باعث جریمه نقدی، بلکه موجب ثبت نمره منفی سنگین هم میشود.
- تصادف منجر به جرح یا فوت: سنگینترین نوع تخلف که میتواند به سرعت منجر به ابطال دائم گواهینامه شود.
روند قانونی توقیف گواهینامه پس از رسیدن به حد نصاب نمره منفی
وقتی نمره منفی گواهینامه موتور به سقف تعیینشده در قانون برسد، پلیس راهور میتواند گواهینامه را توقیف کند. این کار بهصورت مرحلهای و کاملا قانونی انجام میشود. روند آن به شکل زیر است:
- ثبت سیستمی تخلفات: هر تخلف پرخطر یا حادثهساز، بهطور خودکار در سامانه راهور ثبت میشود و نمره منفی به پرونده راننده اضافه میشود.
- رسیدن به سقف قانونی (مثلا 30 نمره منفی): اگر مجموع نمرات به حد نصاب برسد، پلیس راهور وارد عمل میشود.
- ابلاغ کتبی یا پیامکی: راننده از طریق پیامک یا ابلاغ حضوری از توقیف گواهینامه مطلع میشود.
- توقیف گواهینامه: گواهینامه به مدت مشخص (معمولا 3 تا 6 ماه) توقیف میشود و راننده در این مدت حق رانندگی ندارد.
- دوره محرومیت: در زمان توقیف، امکان اعتراض محدود وجود دارد، اما در بیشتر موارد راننده باید دوره محرومیت را سپری کند.
- بازگشت گواهینامه: بعد از پایان مدت محرومیت و در صورت نداشتن تخلفات جدید، گواهینامه به راننده بازگردانده میشود.
- ابطال دائم در صورت تکرار: اگر پس از بازگشت، راننده دوباره به سقف نمرات منفی برسد، این بار گواهینامه ممکن است بهطور کامل باطل شود.
آیا امکان اعتراض و کاهش نمره منفی پیش از توقیف وجود دارد؟
امکان اعتراض و حتی کاهش نمره منفی قبل از رسیدن به مرحله توقیف گواهینامه با شرایط و محدودیتهای خاص وجود دارد. قبل از مراجعه برای ثبت درخواست، نمره منفی گواهینامه استعلام بگیرید. اگر در یک ماه چند بار مرتکب تخلف شوید، تنها راه برای اطلاع دقیق از تأثیر آن، انجام استعلام نمره منفی گواهینامه موتور خواهد بود. سپس، بر اساس مقررات راهنمایی و رانندگی مراحل اعتراض و رسیدگی به آن شامل موارد زیر است:
1.اعتراض به تخلف ثبتشده
- اگر موتورسوار معتقد باشد تخلف به اشتباه ثبت شده (مثلا خطای سیستمی یا اشتباه در پلاک)، میتواند به مرکز اجرائیات پلیس راهور مراجعه و اعتراض خود را ثبت کند.
- مدارکی مثل فیلم دوربین شهری، گواهی تعمیرات یا شهادت شاهدان میتواند در اثبات بیگناهی راننده موثر باشد.
1.بررسی در کمیسیون ویژه
- اعتراضات در کمیسیونهای رسیدگی به جرایم رانندگی بررسی میشوند.
- در صورت تایید خطا، نمره منفی لغو یا کاهش داده میشود.
1.بخشودگیهای مقطعی
- در برخی مناسبتها یا تصمیمات مقطعی پلیس، ممکن است بخشی از نمرات منفی مشمول بخشودگی قانونی شود.
1.پیشگیری از توقیف
- اگر اعتراض راننده پذیرفته شود، نمره منفی کاهش پیدا میکند و احتمال رسیدن به سقف توقیف از بین میرود.
در صورت تایید درخواست، نمرات منفی از گواهینامه پاک میشوند و در غیر این صورت نمرات منفی و محدودیتها همچنان باقی است. اعتراض به نمره منفی زمانی اهمیت پیدا میکند که راننده معتقد است تخلف به اشتباه برای او ثبت شده یا شرایط واقعی صحنه نادیده گرفته شده است. قانون در سال ۱۴۰۴ این امکان را فراهم کرده تا موتورسواران بتوانند از حقوق خود دفاع کنند. برای این کار، راننده باید به مرکز اجرائیات پلیس راهور مراجعه کرده و فرم مخصوص اعتراض را تکمیل کند. داشتن مدارکی مانند عکس یا فیلم میتواند شانس موفقیت را افزایش دهد. پس از ثبت درخواست، پرونده به کمیسیون رسیدگی پلیس راهور ارسال میشود و نتیجه در مدت کوتاهی به اطلاع راننده میرسد.
