اختلاف و مشکل در همه خانواده‌ها کم و بیش وجود دارد و کم‌تر کسی است که این گونه مشکلات را در زندگی خود تجربه نکرده باشد. خانواده کوچک‌ترین جزء یک جامعه است و پایه و ستون آن را تشکیل می‌دهد. زمانی که این نهاد اجتماعی با مشکل و بحران مواجه شود، لازم است که این مشکلات مورد بررسی قرار گرفته و حل شود زیرا در صورت حل نشدن، ریشه دوانده و در نهایت گریبان‌گیر جامعه خواهد شد. بسیاری از فسادهای اجتماعی و بزهکاری‌ها به دلیل عدم سلامت خانواده و بستری که افراد در آن رشد می‌کنند، به وجود می‌آید. به همین خاطر آسیب شناسی و ریشه یابی مشکلات خانواده می‌تواند یک قدم مهم در جهت سلامت جامعه باشد.
در گذشته زمانی که خانواده یا زن و شوهر با مشکل مواجه می‌شدند، به بزرگ خانواده که فردی با تجربه بود، مراجعه کرده و از او کمک می‌گرفتند. اما امروزه کم‌تر این موضوع دیده می‌شود زیرا با پیشرفت جامعه مشکلات نیز پیچیدگی بیشتری پیدا کرده و برای برطرف شدن آن نیاز به کمک یک فرد متخصص است که در این زمینه تحصیلات و تجربه کافی داشته باشد. علاوه بر آن حریم خانواده‌ها نیز خصوصی‌تر شده و معمولا افراد دوست ندارند که مسائل و مشکلات خود را با خانواده در میان بگذارند. از این رو به منظور حل مشکلات خانوادگی نیاز به مراجعه به مشاور و روان‌شناس خانواده بیش از قبل احساس می‌شود. افراد خانواده در شرایط مختلفی مانند اختلافات زناشویی، تربیت فرزندان، مرگ یکی از اعضای خانواده یا ورود یک عضو جدید، مشکلات والدین و فرزندان، اعتیاد و ... ممکن است به مشاور خانواده نیاز پیدا کنند.
در این مقاله در خصوص نقش و اهمیت مشاوره خانواده در سلامت و بهبود روابط میان اعضا صحبت شده است.
مشاوره خانواده چیست؟
مشاوره خانواده نوعی روان درمانی است که به اصلاح و بهبود روابط میان اعضای خانواده و کاهش اختلاف و تنش میان آن‌ها کمک می‌کند. مشاوره خانواده توسط فردی انجام می‌شود که تحصیلات آکادمیک در زمینه مشاوره و روانشناسی داشته و همچنین در زمینه مشکلات خانوادگی تجربه کافی به دست آورده باشد تا بتواند به عنوان یک پشتیبان در کنار خانواده قرار بگیرد.
چه مشکلاتی در حوزه مشاوره خانواده قابل بحث است؟
همان طور که گفته شد یکی از مسائلی که در حوزه مشاوره خانواده قرار بحث می‌شود، مشکلات زناشویی است. یکی از علت‌های مشکلات میان زن و شوهر می‌تواند دلایل اشتباه تصمیم به ازدواج باشد. زوج‌های بسیاری وجود دارد که قبل از رسیدن به بلوغ عاطفی و استقلال به دلایل اشتباهی نظیر رفع نیاز جنسی، فشار خانواده، آزادی بیشتر و ... برای ازدواج اقدام می‌کنند. این نوع تصمیم‌گیری برای زوجین بعد از ازدواج مشکل ساز می‌شود. مشاوره ازدواج در این شرایط بسیار کمک کننده است و سبب می‌شود که افراد با شناخت، آگاهی و دلایل صحیح وارد زندگی مشترک شوند.
یکی از دلایل دیگر مشکلات خانوادگی می‌تواند اختلالات شخصیتی زوجین و آسیب‌هایی باشد که در گذشته متحمل شده‌اند. یکی از اهداف ازدواج این است که افراد در ارتباط نزدیک با یک شخص دیگر مشکلات خود را شناسایی کرده و به یکدیگر در حل آن کمک کنند. اما غالبا افراد در این موضوع گیر کرده و درجا می‌زنند. این مسئله علاوه بر این که میان زن و شوهر مشکل ایجاد می‌کند، به فرزند خانواده نیز آسیب زده و او را دچار مشکلات مشابه می‌کند. مراجعه به مشاوره خانواده در این شرایط به خودشناسی افراد کمک کرده و از تکرار الگوهای رفتاری اشتباه جلوگیری به عمل می‌آورد.
از مشکلات دیگر خانواده می‌توان به مشکلات والدین با فرزندان اشاره کرد. گاهی اوقات والدین در ایجاد ارتباط با فرزند و نحوه صحیح تربیت او دچار مشکل می‌شوند. نحوه برخورد با کودکان بسیار حساس و حائز اهمیت است زیرا کودک شناخت کافی از محیط پیرامون خود نداشته و کوچک‌ترین برخورد اشتباه می‌تواند سبب شکل‌گیری باورهای غلط در او شده که در بزرگ‌سالی به سختی شناسایی و درمان می‌شود. علاوه بر آن نحوه تعامل با نوجوانان نیز بسیار مهم است زیرا در این سن نوجوان تمایل به استقلال بیشتر داشته و از خانواده خود اندکی فاصله می‌گیرد؛ اگر خانواده در این دوره برخورد مناسبی با فرزند خود نداشته باشد ممکن است رابطه آن‌ها برای همیشه کم‌رنگ شود.
مشاوره خانواده چگونه به حل مشکلات خانوادگی کمک می‌کند؟
مشاور بسته به نیاز خانواده از روش‌ها و استراتژی‌های مختلفی برای حل مشکلات و درگیری میان اعضا استفاده می‌کند. به طور مثال مشاور خانواده ممکن است سعی به تعدیل نقش اعضای خانواده کند زیرا بسیاری از مشکلات خانوادگی زمانی ایجاد می‌شود که افراد وظایف و نقش‌های خود را در خانواده به درستی انجام ندهند. در یک روش دیگر مشاور با استفاده از نقاط قوت هر یک از اعضا به رفع مشکلات خانواده می‌پردازد. گاهی نیز مشاور نقش خنثی را انتخاب کرده و بعد از شنیدن مسائل و مشکلات خانواده، با آموزش‌های صحیح و مثال‌های مرتبط سبب تغییر بینش در اعضای خانواده می‌شود.
معمولا لازم است که مشاور خانواده با همه اعضای خانواده به صورت جداگانه جلسات مشاوره داشته باشد. به منظور این که جلسات مشاوره اثربخش واقع شود افراد نیز باید پیگیری لازم را داشته باشند و جلسات مشاوره را با جدیت دنبال کنند.
خدمات مشاوره خانواده به چه شکل ارائه می‌شود؟
خدمات مشاوره خانواده به سه شکل حضوری، تلفنی و آنلاین قابل ارائه است که هر کدام از آن‌ها در شرایط خاصی می‌تواند مفید باشد. به طور کلی مشاوره روانشناسی بهتر است که به صورت مشاوره حضوری انجام شود، اما در بعضی شرایط که فرد در شهرستان کوچک زندگی کرده و دسترسی به خدمات مشاوره حرفه‌ای ندارد، استفاده از مشاوره تلفنی می‌تواند کمک کننده باشد. علاوه بر آن گاهی مراجعه حضوری و طی کردن مسافت طولانی با وجود ترافیک خسته کننده است و افراد ترجیح می‌دهند که جلسات مشاوره خود را به صورت تلفنی ادامه دهند. در شرایطی نیز که فرد با مشکلی روبرو شده که نیازمند ارتباط سریع با مشاور است، مشاوره تلفنی می‌تواند کمک کننده باشد زیرا برای مشاوره حضوری نیاز به گرفتن وقت می‌باشد که گاهی تا چند هفته هم ممکن است فرد منتظر بماند. مشاوره تلفنی از طریق تلفن ثابت یا مشاوره با موبایل امکان پذیر است.
مشاوره آنلاین نیز برای کسانی که خارج از کشور زندگی می‌کنند و امکان مشاوره حضوری یا تلفنی برایشان وجود ندارد، می‌تواند کمک کننده باشد. این افراد می‌توانند با استفاده از برنامه‌هایی نظیر واتس‌آپ با یک مشاور مجرب در زمینه خانواده تماس تلفنی برقرار کنند.
