«جوسپ بورل » مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از دو سال از حضور خود در این جایگاه، اولین سفر خود را به منطقه آمریکای لاتین آغاز کرد و پرو را نخستین مقصد این سفر برگزید. نماینده اتحادیه اروپا با احساسی آمیخته از اشتیاق و ناکامی یک روز قبل از سفر به کشور پرو و برزیل با ابراز تاسف گفت «به رغم تلاش ها، آمریکای لاتین در حال حاضر در رادار اتحادیه اروپا نیست».
بورل طبق برنامه سفر خود سه شنبه وارد لیما (پایتخت پرو) شد و چهارشنبه نیز با مقامات برزیل دیدار خواهد کرد.
نماینده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا با وجود اشتیاق برای ورود به بازار پررونق آمریکای لاتین، اما به خوبی بر این موضوع واقف است که برخی از اعضای اتحادیه (ازجمله فرانسه) با این دیدگاه همسو و هم رای نیستند و همین امر باعث ناکامی در دستیابی به اهداف این تور اقتصادی - سیاسی به منطقه آمریکای لاتین خواهد شد.
به رغم مخالفت برخی اعضای اروپایی ازجمله «امانوئل مکرون » رئیس جمهوری فرانسه، اسپانیا و بسیاری از کارشناسان و مقامات اتحادیه بر اهمیت راهبردی، اقتصادی و فرهنگی آمریکای لاتین تاکید بسیار می ورزند.
«خاوی لوپز» نماینده پارلمانی حزب سوسیالیست اسپانیا و رئیس مشترک مجمع پارلمانی اروپا و آمریکای لاتین ضمن تاکید بر این رویکرد، تصریح کرده است: «اروپا باید مجدداً منطقه آمریکای لاتین را در اولویت های خود قرار دهد» فرصتی که به دلیل حساسیت بورل به موضوع، اکنون به دست آمده است.
به گزارش آژانس آمار اروپا موسوم به یورو استات، اروپا در سال ۲۰۱۹ کالا و خدماتی به ارزش بیش از ۱۱۵ میلیارد یورو به کشورهای منطقه آمریکای لاتین صادر کرد و حدود ۹۳ میلیارد یورو نیز واردات از این منطقه داشت. در سال ۲۰۲۰، این ارقام به دلیل خسارات سنگین همه گیری، کاهش یافت. تنها چین بود که در این میان، از اروپایی ها پیشی گرفت. در همین حال، سرمایه گذاری اروپا در این منطقه، نزدیک به ۸۰۰ میلیارد و بالعکس، حجم سرمایه گذاری آمریکای لاتین در اروپا ۲۷۳ میلیارد یورو است.
روزنامه اسپانیایی ال پائیس، پیش تر نیز در گزارشی مذاکرات اتحادیه اروپا و مرکوسور در سال ۲۰۱۹ را بزرگترین دستاورد بروکسل توصیف کرد که روند اجرایی آن پس از انعقاد در ۲۰۱۹، به بیش از ۲۰ سال تاخیر در روابط تجاری دو منطقه پایان می دهد.
پیمان تجارت آزاد اتحادیه اروپا و مرکوسور
تصویب توافق نامه تجارت آزاد بین اتحادیه اروپا و مرکوسور (بازار مشترک آمریکای لاتین میان چهار کشور برزیل، آرژانتین، اروگوئه و پاراگوئه) یکی از مسائل مهم فیمابین است. دو دهه مذاکره میان اتحادیه اروپا و بازار مشترک کشورهای آمریکای جنوبی موسوم به «مرکوسور» نهایتاً به انعقاد یک توافق‌نامه تجارت آزاد در ژوئن ۲۰۱۹ (خرداد ۱۳۹۸) منجر شد.
مرکوسور، یک معاهده تجارت منطقه‌ای میان کشورهای برزیل، آرژانتین، اوروگوئه و پاراگوئه است که در سال ۱۹۹۱ تاسیس شد و در مراحل بعدی ونزوئلا و بولیوی نیز به آن پیوستند.
با این وجود، متن نهایی توافق نامه، امضا یا تصویب نشده و به مرحله لازم الاجرا نرسیده است. تاخیر در تصویب این توافق نامه، خوشایند برزیل به عنوان کشور پیشرفته اقتصادی در منطقه نخواهد بود.
در همین راستا، بورل تاکید کرد: مرکوسور باید جایگاه مهمی در دستور کار این بازدیدها داشته باشد.
نگرانی اروپا از سیطره چین بر بازار آمریکای لاتین
این سیاستمدار اسپانیایی اگرچه خوب می داند این دیدگاه او می تواند باعث انتقاداتی شود، اما همزمان، با همان لحن هشداردهنده خاطرنشان کرد: در حالی که اروپا درباره این منطقه غفلت می کند، چین منطقه را در غیاب سایرین به اشغال خود درمی آورد.
«اولیور استوئنکل» استاد روابط بین الملل در بنیاد گتولیو ورگاس در سائوپائولوی برزیل معتقد است «براساس تاکید آلمان، اروپا فرصت استفاده از منطقه ای که را میدان جنگ و رقابت چین و آمریکا قرار گرفته، را بیش از پیش از دست می دهد.
در همین راستا «ایگناسیو سالافرانکا» نماینده پارلمانی حزب مردمی اسپانیا و سفیر سابق بروکسل در بوئنوس آیرس (پایتخت آرژانتین) نیز مصرانه تاکید دارد: تسریع در تصویب این توافق نامه، نخستین اولویتی است که باید در روابط اروپا و آمریکای لاتین مورد توجه جدی قرار گیرد.
شاید در دهه‌های اخیر، اروپا تا بدین اندازه خود را نیازمند یافتن شریک‌های تجاری و هم پیمانان اقتصادی جدید نیافته بود. جنگ تجاری با آمریکا (از دوره «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری سابق ایالات متحده) باعث شد بروکسل بیش از هر زمانی در پی یافتن متحدان تجاری جدید باشد.
سیاست دولت ترامپ و تاکید بر اقتصاد داخلی و بی اعتنایی او به قراردادهای بین المللی با اقداماتی مانند افزایش تعرفه بر کالاهای خارجی، روابط واشنگتن- بروکسل را به عنوان متحدان اقتصادی کمرنگ کرد. در حالی که ترامپ همچنان دیوار تعرفه‌ها بر کالاهای خارجی را بلندتر می‌کند و یکجانبه گرایی ملی او آشکارا در مقابل قراردادها و توافق‌های بین المللی نمود عینی پیدا کرده، اروپا و چهار کشور بزرگ آمریکای لاتین گام مهمی در زمینه تجارت آزاد برداشتند.
بازار مشترک کشورهای آمریکای جنوبی موسوم به «مرکوسور» در ماه مارس ۱۹۹۱ (اسفند ۱۳۷۰) با امضای پیمان آسونسیون در پایتخت پاراگوئه میان کشورهای جمهوری فدرال برزیل، جمهوری آرژانتین، جمهوری پاراگوئه، ونزوئلا و جمهوری اروگوئه پایه‌گذاری شد. هدف این بازار منطقه‌ای، ایجاد یکپارچگی ساختاری در آمریکای جنوبی است.
اهداف سیاسی سفر بورل به آمریکای لاتین
اگرچه این سفر به منظور برقراری روابط اقتصادی صورت می گیرد، اما اروپا در رویکرد جدید خود برای تقویت روابط با منطقه آمریکای لاتین، همچنان رویه پیشین خود در دنباله روی از سیاست های مداخله جویانه ایالات متحده را در منطقه نیز دنبال می کند. برنامه انتخاباتی فشرده این منطقه در ماه جاری (نوامبر/آبان) مقاصد اروپا را در اتخاذ این تصمیم و رویکرد نسبت به آمریکای لاتین بیش از پیش عیان می کند.همانطور که کمیساریای عالی اتحادیه اروپا «رسیدگی به فرآیندهای انتخاباتی کشورهای منطقه، موضوع اعتراضات شیلی، شرایط دشوار درگیری های کلمبیا و ... » را از جمله اهداف سفر خود برشمرد.
سیاست اتحادیه اروپا همچنین در اعمال تحریم ها علیه کشورهای آمریکای لاتین به ویژه کوبا و ونزوئلا نیز از سیاست تحریمی آمریکا تبعیت می کند.
اتحادیه اروپا پیش تر هنگام حضور در مراسم برگزاری انتخابات آزمایشی ونزوئلا در یک ماه مانده به انتخابات محلی این کشور این رویکرد خود را ثابت کرد. جوسپ بورل، در اظهاراتی مداخله جویانه، هدف از حضور ناظران اتحادیه اروپا در انتخابات آزمایشی ۱۰ اکتبر (۱۸ مهر) ونزوئلا را همراهی با اپوزیسیون این کشور و ادعای حق تعیین مشروعیت برای انتخابات کاراکاس عنوان کرد. این اظهارات واکنش قاطعانه ونزوئلا را در پی داشت و مقامات این کشور در پیامی آشکار مداخله‌جویی اروپا را در کسوت ناظران خارجی انتخابات رد کردند.
اظهارات مقام ارشد اتحادیه اروپا نشان داد که این نهاد اروپایی همچنان رویکرد قبلی خود را در تبعیت از سیاست های مداخله جویانه واشنگتن در امور داخلی ونزوئلا دنبال می کند.
علاوه بر انتخابات محلی ونزوئلا در ۲۱ نوامبر (۳۰ آبان)، نیکاراگوئه نیز در ۷ نوامبر (۶ آبان) به استقبال انتخابات ریاست جمهوری می رود. در حالی که به گزارش خبرگزاری رویترز، مقامات آمریکایی از عزم دولت جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا و شرکای اروپایی او برای طرح تحریم‌های جدید علیه دولت اورتگا خبر داده اند. «دانیل اورتگا» رئیس‌جمهوری ۷۵ ساله نیکاراگوئه به عنوان نماینده حزب چپگرای حاکم «جبهه آزادی‌بخش ساندینیستا» برای سومین دوره متوالی (از سال ۲۰۰۷) برای تصدی کرسی ریاست جمهوری در این انتخابات رقابت خواهد کرد.
