رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، دیشب با همتای آمریکایی خود جو بایدن ، دیدار کرد. این سومین دیدار رو در روی روسای جمهور ترکیه و آمریکا از زمان روی کار آمدن بایدن بود.
این دو سیاستمدار برای اولین بار در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۱ در بروکسل، پایتخت بلژیک در حاشیه اجلاس سران ناتو ملاقات کردند، نشست بعدی در چارچوب اجلاس سران G۲۰ در رم پایتخت ایتالیا، در ۳۱ اکتبر ۲۰۲۱ بود و دیدار سوم نیز، دیشب در مادرید صورت گرفت. ویژگی مشترک هر سه دیدار این است که در خرج از ترکیه و آمریکا صورت گرفته و جو بایدن در سفر اردوغان به نیویورک، با او دیدار نکرد.
مهمترین اهداف دیدار یک ساعته اردوغان - بایدن
توییتر رسمی جو بایدن رئیس جمهور رسمی آمریکا، به دیدارهای او با نخست وزیر ژاپن و رئیس جمهور کره جنوبی اشاره کرده اما در مورد دیدار بایدن – اردوغان، پیامی منتشر نکرده است. اما در بخش برفینگ های وبگاه رسمی کاخ سفید، اطلاعیه کوتاهی در مورد محتوای این دیدار منتشر شده است.
در اطلاعیه کاخ سفید آمده است: «رئیس جمهور جوزف آر بایدن امروز در حاشیه نشست سران ناتو با رئیس جمهور رجب طیب اردوغان دیدار کرد. رئیس جمهور بایدن از انعقاد توافقنامه سه جانبه ترکیه با فنلاند و سوئد که راه را برای دعوت از آنها برای پیوستن به ناتو هموار کرد، استقبال کرد. آنان در مورد حمایت مداوم خود از اوکراین در دفاع از این کشور در برابر تجاوز روسیه و همچنین اهمیت رفع موانع روسیه برای صادرات غلات اوکراین گفتگو کردند. آنها همچنین در مورد اهمیت حفظ ثبات در دریای اژه و سوریه صحبت کردند. پرزیدنت بایدن بر تمایل خود برای حفظ روابط سازنده دوجانبه تاکید کرد و رهبران بر اهمیت ادامه رایزنی های نزدیک بین دولت های ما توافق کردند.»
کاخ ریاست جمهوری ترکیه نیز در وبگاه خود، دیدار اردوغان – بایدن را به این شکل منعکس کرده است: «رئیس جمهور اردوغان در ابتدا، از دیدار مجدد پس از مدت ها وقفه، ابراز خرسندی کرد.
وی با تاکید بر اینکه نشست سران ناتو از نظر دستور کار، اجلاسی بسیار قوی است، گفت: معتقدم که با فعالیت های خود که فردا در اجلاس سران ادامه خواهد داشت، فرصت آن را خواهیم داشت که با دست پر به کشورهای خود بازگردیم. ایالات متحده در ناتو پیشگام است و گام هایی در جهت تقویت ناتو برداشته شده و به ویژه در مقطع روسیه و اوکراین، کمک ویژه ای به این روند خواهد کرد. به دلیل جنگ روسیه و اوکراین تحولات منفی در تامین غلات و انرژی رخ داده است. ما تلاش می کنیم با یک سیاست موازنه، مشکلات را حل کنیم و امیدواریم به نتیجه برسیم. بیایید از طریق گذرگاهی که باز شده، فرصتی را برای حل مشکلات، فراهم کنیم. بایدن رئیس جمهور آمریکا از رئیس جمهور اردوغان به خاطر کار بزرگ او برای انتقال غلات اوکراین و همچنین حمایت از روند عضویت سوئد و فنلاند در ناتو تشکر کرد.»
همچنان که در هر دو اطلاعیه دیده می شود، ترکیه و آمریکا تمایلی نداشته اند که به طور علنی و صریح، به موضوع اف ۱۶ اشاره کنند، اما اشارات دیگر مقامات آمریکایی نشان داد که اصلی ترین موضوع چانه زنی بین اردوغان و باید، کمک به تسریع فروش جنگنده های اف ۱۶ به ترکیه بوده است.
معامله اف ۱۶ تمام است؟
آمریکا از همان دوران زمامداری دونالد ترامپ، ترکیه را به خاطر خرید سامانه اس ۴۰۰ روسی تحریم کرده و نام ترکیه را از لیست خریداران اف ۳۵ و تولیدکنندگان قطعات این هواپیما بیرون انداخت.
پس از آن بود که ترکیه، درخواست خود را برای فروش ۴۰ فروند اف ۱۶ و خرید ۸۰ قطعه کیت به روز شده برای هواپیماهای قدیمی خود مطرح کرد. اما جو بایدن گفته بود: «این مساله به حوزه کاری کنگره ربط دارد و آنها باید رضایت دهند.»
به همین خاطر پیش بینی می شد که در دیدار اردوغان و بایدن، یک بار دیگر مساله اف ۱۶ مطرح شود.
همچنین گفته می شود که ابراهیم کالن مشاور سیاست خارجی و امنیت ملی نهاد ریاست جمهوری ترکیه در دیدار با همتای آمریکایی خود جیک سالیوان گفته، اگر می خواهید عضویت سوئد و فنلاند را وتو نکنیم، باید به ما هواپیما بدهید.
دیشب هم یک مقام ارشد دولت آمریکا که تمایل نداشته نام او فاش شود، به رسانه های کشورش گفته است: «آمریکا به عنوان بخشی از توافق با عضویت فنلاند و سوئد هیچ چیزی به ترکیه ارائه نداده و ترکیه نیز، چیزی درخواست نکرده است. مقامات آمریکایی در حال انجام مذاکرات فنی در مورد درخواست ترکیه برای خرید جنگنده های F-۱۶ آمریکا هستند. اما این کنگره است که در مورد چنین فروش هایی حرف آخر را خواهد زد.»
پس از انتشار سخنان این مقام ناشناس، این بار، سناتوری به میدان آمد که اتفاقاً پیش تر به عنوان مهمان ویژه به آنکارا سفر کرده و بارها به دیدار اردوغان رفته و در نشست ترامپ – اردوغان هم حضور داشت.
او کسی نیست جز لیندسی گراهام، سناتور جمهوری خواه کارولینای شمالی. این سناتور حقوقدان که قبلاً در نیروی هوایی آمریکا با درجه سرهنگی خدمت کرده و مدت ها در عراق و افغانستان حضور داشته، درباره دیدار اردوغان و بایدن و معامله در مورد اف ۱۶ گفته است: «من از تصمیم دولت بایدن برای حمایت از فروش اف-۱۶ های جدید به ترکیه، متحد ما در ناتو، حمایت می کنم. ما با ترکیه اختلافاتی داریم، اما آنها متحد ناتو هستند و تقویت توانایی هایشان در منطقه آشفته، به نفع امنیت ملی آمریکاست. ارتقای توانایی هوانوردی ترکیه به نفع ترکیه، ایالات متحده، ناتو و امنیت منطقه خواهد بود.»
همچنین سلست والاندر، دستیار وزیر دفاع در امور امنیت بین‌الملل در پنتاگون، طی تماسی به خبرنگاران گفت که توانایی‌های دفاعی قوی ترکیه، دفاع ناتو را تقویت خواهد کرد.
او گفت: «ایالات متحده از نوسازی ناوگان جنگنده ترکیه حمایت می کند، زیرا این کمکی به امنیت ناتو و در نتیجه امنیت آمریکا است. این طرح ها در حال انجام است و باید از طریق فرآیندهای قراردادی ما اقدام شود.»
واشنگتن پیش از این آشکارا هیچ نظری در مورد این فروش ابراز نکرده بود، به جز اینکه گفته بود تمام فروش تسلیحات باید مراحل قانونی لازم را طی کند.
تا اینجای کار می توان گفت، ترکیه از آب بحران اوکراین مقادیر قابل توجهی کره گرفته است. چرا که اگر موضوع عضویت سوئد و فنلاند و امکان گروکشی از امتیاز حق وتو در میان نبود، آمریکا تمایلی به فروش جنگنده های اف ۱۶ به ترکیه نداشت.
