«عبدالعزیز بن صقر»، کارشناس سعودی و رئیس مرکز تحقیقات خلیج فارس، تاکید کرد که حمایت امنیتی و نظامی آمریکا از عربستان سعودی در دهه‌های گذشته هرگز رایگان نبوده است.
عبدالعزیز بن صقر راز حفظ روابط امنیتی و همکاری نظامی عربستان و آمریکا را در تداوم عامل نیاز متقابل دو طرف می‌داند و تاکید کرد که این حمایت مبتنی بر مبانی واقع بینانه، عقلانی و منافع مشترک دو طرف است.
رئیس مرکز تحقیقات خلیج فارس با بیان اینکه هدف اساسی آمریکا حمایت از صادرکنندگان بین المللی نفت و گاز است، افزود که ریاض ممکن است در روابط خود با واشنگتن تجدید نظر کند.
متن این مصاحبه به شرح زیر است:
روابط عربستان و آمریکا تاریخی است و ۸ دهه را در بر می‌گیرد. به نظر شما اتفاقی که اخیراً افتاد یک تنش موقتی است یا اینکه اختلاف اساسی بوده و ممکن است برای مدت طولانی ادامه داشته باشد؟
اشتباه است که بگوییم میان عربستان سعودی و آمریکا یک ائتلاف استراتژیک وجود دارد، روابط این دو کشور همیشه مبتنی بر «مشارکت راهبردی» است نه «ائتلاف راهبردی». باید بین محتوای این دو اصطلاح تمایز قائل شد. روابط مشارکت راهبردی - مانند هر رابطه تجاری یا مشارکت اجتماعی - دارای اختلاف نظر، تضاد منافع و مواضع است و همیشه متأثر از عواملی چون تغییر زمان و تغییر شرایط است.
علیرغم عمیق بودن روابط عربستان و آمریکا از لحاظ تاریخی، این روابط خالی از اختلافات عمیق و تضاد منافع نبوده است و این امری طبیعی در رابطه بین دو کشوری است که ماهیت آنها متفاوت بوده و از نظر سیاسی، تاریخی، اقتصادی و پیشینه‌های تمدنی باهم متفاوت هستند. از لحاظ تاریخی هم روابط این دو کشور شاهد لرزش‌های بزرگی نیز بود که مهمترین آنها تصمیم «ملک فیصل» در سال ۱۹۷۳ برای قطع صادرات نفت به کشورهای حامی «اسرائیل» از جمله آمریکا و متحدانش در غرب بود.
عربستان تاکید می‌کند که تصمیم «اوپک پلاس» برای کاهش تولید نفت به میزان دو میلیون بشکه در روز، صرفاً فنی و اقتصادی است و هدف آن حفظ ثبات بازار جهانی انرژی است. چرا دولت آمریکا این تصمیم را علیه خود می بیند؟
تصمیم «اوپک پلاس» برای کاهش دو میلیون بشکه‌ای تولید نفت از دیدگاه عربستان، یک تصمیم اقتصادی عاری از انگیزه‌های سیاسی بود، اما آمریکایی‌ها با علم به اینکه موضع عربستان در مجامع بین المللی مبتنی بر محکومیت جنگ اوکراین است، این امر را یک اقدام سیاسی می‌دانند.
وی با بیان اینکه ریاض هیچ دلیلی نمی بیند که علیه واشنگتن تصمیم سیاسی اتخاذ کند، افزود: آمریکا باید بداند که عربستان یک کشور مستقل است و حاکمیت آن حق دارد که از منافع خود محافظت کند. و یکی از مهمترین منافع آن، حفظ قیمت مناسب برای کالای استراتژیک نفت است.
چگونه می‌توان به اتهامات وارده به ریاض مبنی بر سیاسی کردن نفت پاسخ داد؟
پس از تجربه سال ۱۹۷۳، عربستان اعلام کرد که نفت دیگر یک سلاح نیست و تحت هیچ شرایطی نباید به عنوان ابزار سیاسی مورد استفاده قرار گیرد. اما نفت به دلیل اینکه یک کالای استراتژیک است و بر اقتصاد جهانی تأثیر می‌گذارد، به عنوان ابزار سیاسی باقی ماند. و اگر تلاش برای «سیاسی کردن نفت» از طریق حمایت از تصمیم «اوپک پلاس» مبنی بر کاهش دو میلیون بشکه‌ای تولید نفت در روز سیاسی باشد، تلاش آمریکا مبنی بر جلوگیری از اجرای این تصمیم، خود یک اقدام سیاسی است.
مأموریت «اوپک» - و بعداً «اوپک پلاس» - همواره حول محور نظارت بر قیمت نفت، تضمین ثبات و جلوگیری از نوسانات ناگهانی قیمت آن بوده است که یک وظیفه مهم و استراژیک برای کشورهای تولیدکننده به شمار می‌آید.
کارشناس سعودی با اشاره به نگاه مصلحت گرایانه واشنگتن به تصمیمات اوپک، افزود: ایالات متحده از نقش اوپک در زمانی که منافع خود را تأمین شده می بیند، استقبال می‌کند، اما زمانی که آن را مخالف منافع خود ارزیابی کند، تصمیم اوپک را نمی‌پذیرد.
وی افزود: وقتی قیمت هر بشکه نفت به کمتر از ۸ دلار رسید، آمریکا و غرب، به پیامدهای فاجعه بار آن بر اقتصاد کشورهای تولید کننده نفت توجهی نداشتند، چون فقط نگران اقتصاد خود هستند.
با توجه به این تنش، روابط آینده بین ریاض و واشنگتن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بازنگری در هر رابطه و از جمله رابطه ریاض - واشنگتن قابل تصور است. با توجه به عناصری چون زمان، سیاست روز و سایر مسائل استراتژیک، باید روابط را بازیابی مجدد کرد.
کارشناس سعودی خاطرنشان کرد: معتقدم که روابط ریاض و واشنگتن از سوی هر دو طرف مورد بازنگری و ارزیابی مجدد خواهد گرفت، بدین خاطر که ایالات متحده امروز با کشوری که ۸۰ سال پیش با عربستان سعودی شریک بود، نیست و اکنون ریاض با سایر کشورهای دیگر ائتلافات متعددی ایجاد کرده است.
درخواست‌هایی از سوی آمریکایی‌ها مبنی بر اعمال تحریم‌ها علیه عربستان، و منع صادرات تسلیحات به آن مطرح شده است. عکس العمل عربستان نسبت به این درخواست‌ها را چگونه می‌بینید؟
این چیز جدیدی نیست و ریاض از دهه هفتاد قرن گذشته به اینگونه درخواست‌ها عادت کرده است و روابط و همکاری‌های امنیتی و نظامی عربستان با ایالات متحده تاکنون شاهد بحران‌های زیادی بوده است. همکاری نظامی عربستان با ایالات متحده همیشه متزلزل بود اما با وجود همه موانع، دشواری‌ها، چالش‌ها و بحران‌ها، این رابطه در هشت دهه گذشته ادامه داشت.
وی افزود: راز حفظ همکاری امنیتی و نظامی عربستان و آمریکا در تداوم عامل نیاز متقابل دو طرف نهفته است و این یک رابطه عملی و نه احساسی است. حمایت امنیتی و نظامی ایالات متحده از ریاض همیشه - و هنوز هم - کاملاً بر پایه منافع بوده و هرگز مانند حمایت ایالات متحده از تل آویو رایگان نبوده است.
بنابراین، حمایت نظامی واشنگتن از ریاض در واقع حمایت از مهمترین منبع انرژی جهانی است و لزوماً حمایت از کشوری به نام عربستان سعودی نیست. و این کشور هیچ منفعتی در ایجاد فشار علیه عربستان سعودی و وادار کردن این کشور به جستجوی جایگزین‌های امنیتی و دفاعی جدید نمی بیند.
