با وجود چرخش سیاست‌های پولی دولت ترکیه و اقدام آن در افزایش تقریبا دو برابری نرخ بهره، این کشور همچنان با چالش‌های کلان اقتصادی و مالی داخلی روبروست و در چنین فضایی است که آنکارا تمام تلاش خود را بر روی نجات اقتصادش متمرکز کرده است.
وبگاه شبکه لبنانی المیادین با انتشار گزارشی در این خصوص به قلم «هدی رزق» به بررسی سرمایه‌گذاری اردوغان بر روی بهبود روابط با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس برای عبور از چالش بزرگ اقتصادی پرداخت و نوشت: «اولویت رئیس جمهور ترکیه پس از کاهش ۱۸.۵ درصدی ارزش لیر و عبور ارزش دلار از ۲۶ لیر و یورو از ۲۸ لیر، نجات اقتصاد رو به وخامت کشورش است. مشکل اصلی امروز ترکیه، اقتصاد و هزینه‌های معاش است که به طور اجتناب ناپذیری بر انتخابات محلی ۲۰۲۴ تاثیر خواهد گذاشت.طبق گزارش اتاق بازرگانی استانبول تورم سالانه ۱۰۸ درصد است.تیم اقتصادی جدید اردوغان به دنبال کار بر روی کاهش تورم کشور و روی آوردن به کشورهای حاشیه خلیج فارس در سایه تیره شدن چشم انداز بهبود روابط با غرب است».
انگیزه اصلی ترکیه از تقویت روابط با امارات
در همین راستا، «رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه برای کنترل وضعیت و امضای توافقنامه‌های سرمایه‌گذاری به ارزش بیش از ۲۵ میلیارد دلار به امارات خواهد رفت. امروز زبان اقتصاد و سرمایه‌گذاری شاخصه روابط بین آنکارا و ابوظبی است. "جودت یلماز" معاون رئیس جمهور ترکیه دو هفته پیش به امارات رفت. "محمد شیمشک" وزیر خزانه‌داری، که نتوانست از غرب وام بگیرد و مسئول هماهنگی و کارهای فنی مربوط به توافقات با دولت امارات است و در این مسیر راهی طولانی پیموده، منتظر ورود اردوغان به امارات در رأی یک هیأت بلندپایه است».
پس از پیروزی اردوغان در انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری ترکیه، «محمد بن زاید» نخستین مقام بلندپایه عربی بود که به ترکیه سفر و تلاش کرد که در جریان این سفر، چندین توافقنامه بویژه در بخش انرژی و صنایع دفاعی و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت بویژه در خصوص تامین مالی انرژی‌های تجدیدپذیر، حمل و نقل ( بنادر، فرودگاه‌ها، زیرساخت‌ها) و بازسازی مناطق زلزله زده، امضا کند.
به نوشته المیادین، در مقایسه با روند سیاسی گذشته، امروز اقتصاد بیش از هر چیز دیگری برای ترکیه اهمیت دارد. اردوغان پس از تبدیل شدن امارات به وام دهنده اصلی بانک‌های ترکیه، به ابوظبی و کشورهای حاشیه خلیج فارس برای جذب سرمایه گذاری و حمایت مالی متکی شده است. در مقابل امارات نیز معتقد است که روابط قوی در این مسیر منجر به یک رابطه سیاسی خوب خواهد شد و دستیابی به یک ثبات اقتصادی به ثبات و تفاهمات مهم سیاسی منجر خواهد شد.
به باور نویسنده، ترکیه از نظر ژئوپلیتیک و نقش فعال در سیاست‌های خاورمیانه و آفریقا از اهمیت بالایی برخوردار است و اماراتی ها نیز از طریق اقتصاد به دنبال تعمیق مشارکت ژئوپلیتیک جدید با آنکارا در منطقه هستند؛ امری که جایگاه منطقه‌ای آنها را تقویت می‌کند. لذا رابطه ترکیه و امارات، بخشی از فرایند کاهش تنش منطقه‌ای است که در سایه تحولات برای تشکیل یک نظام منطقه‌ای و این فرضیه سیاسی که ایالات متحده آمریکا دیگر بازیگری اصلی بویژه در زمینه امنیت نیست، واقعیت جدیدی را تحمیل می‌کند.
متغیرهای منطقه‌ای و موضع ترکیه در رقابت امارات و عربستان
نویسنده با این توضیح ادام می‌دهد: لذا انگیزه اصلی چرخش ترکیه به سمت ابوظبی و ریاض، نیاز به شناور کردن اقتصاد ترکیه، در سایه رقابت بین عربستان سعودی و امارات است، زیرا امارات به برتری اقتصاد عربستان سعودی بر اقتصاد خود از نظر اندازه آن، پی برده است و به دنبال رقابت با اقتصاد عربستان از نظر حجم و اندازه آن نیست. با این حال، مایل است مرکز مدیریت بازرگانی در منطقه باقی بماند.
با تشدید فضای رقابت اقتصادی میان عربستان و امارات، ریاض در حال نزدیک شدن به عمان است تا درهایش را به سوی یک تغییر ژئوپلیتیک گسترده‌تر از همکاری اقتصادی صرف بگشاید. امارات متحده عربی نیز در عین حال که با نگرانی به این پویایی سعودی-عمانی می‌نگرد، دریافته که رقابت اقتصادی از تسلط ژئوپلیتیکی در خلیج فارس جدا نیست.
در چنین فضایی، اماراتی‌ها و سعودی‌ها نیاز داشتند که در رقابت با ایران، کشوری مثل ترکیه را به خود جذب کنند؛ این موضوع انگیزه‌ای برای عادی‌سازی روابط با آنکارا بود. با این حال، با کاهش تنش‌های کشورهای حاشیه خلیج فارس و ایران، این سوال مطرح می‌شود که چه چیزی ممکن است حوزه‌های رقابتی مورد علاقه آنکارا را تغییر دهد؟
به باور نویسنده، برای اردوغان، بسیار مهم است که سرمایه‌گذاری‌های اماراتی و سعودی در زمان افزایش آشفتگی‌های اقتصادی داخلی قطع نشود. در خصوص عربستان سعودی، آشتی با ایران می‌تواند محیط امن‌تری را برای ریاض فراهم کند تا برنامه توسعه چشم انداز ۲۰۳۰ خود را دنبال کند. از دیگر سو، رقابت اقتصادی فزاینده عربستان با امارات ممکن است فرصت‌های جدیدی را در روابط تجاری ترکیه ایجاد کند.
بر اساس این یادداشت، کاهش تنش‌های عربی - ایرانی پس از آشتی ریاض و تهران، می‌تواند منجر به ظهور طرح‌ها و برنامه‌هایی برای اتصال کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به ترکیه از طریق ایران شود. به نفع ترکیه و ایران است که روابط متمایزی با عربستان داشته باشند. طرف ایرانی در این توافق، راهی ایده‌آل برای کاهش نفوذ آمریکا، مهار مداخله «اسرائیل» و کاهش تنش با همسایگان عرب خود از جمله عربستان سعودی می‌بیند.
نویسنده در ادامه به انگیزه اقتصادی تهران در گرم کردن روابطش با ریاض اشاره می‌کند و می‌نویسد: مشکلات اقتصادی انگیزه‌های ایران برای نزدیک شدن به عربستان سعودی را افزایش می‌دهد زیرا همکاری ریاض و تهران می تواند قیمت نفت را کنترل کند. بویژه که این دو کشور، روی هم ۳۵.۵ درصد از ذخایر نفت اوپک را دارند، بنابراین ثبات قیمت برای اقتصاد دو کشور حیاتی است.
ترکیه و عربستان سعودی دو متحد در سوریه بودند و با یکدیگر برای تشکیل «جیش الفتح» در سال ۲۰۱۵ و خارج کردن منطقه إدلب شمالی از کنترل دولت سوریه، تلاش کردند. پس از اختلاف و جدایی که چندین سال میان ریاض و آنکارا به وجود آمد، دو طرف با ابتکار اردوغان بایکدیگر در سال ۲۰۲۲ آشتی کردند.
در چنین فضایی، نزدیکی ایران و عربستان احتمالا بر روی معادله سوریه نیز تاثیر بگذارد. زیرا همان‌طور که دیدیم، نزدیکی عربستان، روسیه و امارات، بازگشت سوریه به آغوش کشورهای عربی (اتحادیه عرب) را تسهیل کرد. با این حال، در چارچوب رقابت ترکیه و ایران، ترکیه ممکن است تلاش کند با عربستان سعودی برای محدود کردن نفوذ ایران نقشی ایفا کند. هرچند که افزایش تماس‌های عربستان با روس‌ها، فرصت را برای بازگرداندن تعادل بدون نیاز به درگیری‌ها فراهم می‌کند. در چارچوب عادی سازی روابط کشورهای عربی با سوریه، عربستان سعودی و امارات تلاش دارند که سوریه را به سمت عادی سازی با ترکیه سوق دهند، پس از آنکه، ایران و روسیه پیش از آنها، در این مسیر تلاشهای داشتند.
در پایان این یادداشت آمده است: آنکارا از کارت ژئوپلیتیک و اقتصاد در رابطه با عربستان و امارات با توجه به رقابت میان این دو طرف استفاده می‌کند و برای نجات ترکیه، هیچ یک از این دو کشور را بر دیگری ترجیح نخواهد داد؛ حتی اگر بهای آن تقسیم نفوذش از لیبی تا آفریقا و دستاوردهای آن باشد. اما امارات روی ترکیه به‌عنوان کشوری که درهایش را به روی بازارهای جدید و دریافت خدمات لجستیکی و زنجیره‌های تامین باز می‌کند، حساب می‌کند و می‌خواهد از سرمایه‌گذاری‌های بزرگ ترکیه به‌ویژه در آفریقا استفاده کند.
