با توجه به اینکه رژیم صهیونیستی یکی از وحشیانه‌ترین حملات نظامی خود را علیه فلسطینی‌های ساکن نوار غزه به کار گرفته و از ورود هرنوع کمک به مردم غزه و یا حتی مجروحان این حادثه نیز جلوگیری می‌کند، مردم کشور‌های مسلمان مانند سایر حامیان فلسطین در سراسر جهان در یک روند فزاینده و هدفمند به جنبش جهانی تحریم کالا‌های اسرائیلی پیوستند.
در این مسیر، مسلمانان نه تنها کالا‌ها و برند‌های اسرائیلی را تحریم کردند، بلکه با توجه به حمایت‌های آمریکا و برخی کشور‌های غربی از رژیم صهیونیستی، تولیدات و برند‌های مختلف غربی نیز هدف تحریم‌های خودجوش مردمی قرار گرفتند.
در ادامه تلاش مردم و کشور‌های مختلف اسلامی در این زمینه را با هم مرور می‌کنیم.
مصر
برند‌های اسرائیلی- غربی در مصر و اردن نفوذ زیادی داشته اند، اما جنگ غزه و کارزار تحریم این روند را هدف قرار داد. طبق گزارش‌های رسانه‌ای، شرکت‌هایی که هدف این کارزار قرار گرفته اند، یا مواضع طرفداری رژیم صهیونیستی داشتند و یا اینکه دارای روابط اقتصادی یا سرمایه گذاری با اسرائیل بوده‌اند.
در سراسر کشور‌های اسلامی با گسترش کارزار، فراخوان‌ها برای تحریم به ویژه در رسانه‌های اجتماعی پخش شد و ده‌ها کسب‌وکار و محصول اسرائیلی یا مرتبط با آن در فهرست سیاه قرار گرفتند که براساس آن خریداران تشویق شده‌اند که به جای این برند‌ها به دنبال جایگزین‌های محلی در کشور‌های خود باشند.
در مصر، به دلیل اینکه محدودیت‌ها، احتمال حضور مردم در خیابان‌ها را کم کرده است، حامیان فلسطین را برآن داشته که در شبکه‌های اجتماعی بگویند تحریم بهترین یا تنها راه برای شنیدن صدای آن‌ها است.
«رهام حامد» ساکن قاهره و شهروند ۳۱ ساله مصری در این زمینه گفته است: حتی اگر بدانم که این تأثیر بزرگی بر جنگ اسرائیل علیه فلسطین نخواهد داشت، اما این کمترین کاری است که ما به‌عنوان شهروندان ملت‌های مختلف می‌توانیم انجام دهیم.
به گفته وی فست فود‌های زنجیره‌ای آمریکایی و برخی محصولات پاک کننده متعلق به اسرائیل و آمریکا مستقر در مصر را در فهرست بایکوت خرید خود قرار داده است. تحریم برخی شرکت‌های فست فود اسرائیلی و آمریکایی در مصر آن گونه بالا گرفته است که شرکت مک‌دونالد مجبور به انتشار بیانیه‌ای در این زمینه شد و اعلام کرد که از اطلاعات نادرست در مورد موضع خود در قبال درگیری‌ها «ناامید» است و در‌های این فروشگاه زنجیره‌ای به روی همه باز است.
حتی صاحب مصری شعبات مک‌دونالد در مصر برای جلب حمایت‌های دوباره مردم این کشور اعلام کرد که حدود ۲۰ میلیون پوند مصری (برابر با ۶۵۰ هزار دلار) به غزه کمک کرده است. اما نه اطلاعیه و نه این بیانیه نتوانست در‌های شعبه‌های مک دونالد را مانند سابق به روی مردم مصر باز نگه دارد.
طبق گزارش شبکه‌های اجتماعی، شعبه‌های رستوران زنجیره‌ای آمریکایی kfc نیز در مصر پس از ۷ اکتبر، سکوت و خلوتی بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است. این دومین رستوران زنجیره‌ای بزرگ جهان پس از مک‌دونالد است که با بیش از ۲۲ هزار شعبه در کشور‌های مختلف تا دسامبر ۲۰۱۹ فعالیت داشته است.
اردن
طبق گزارش‌های رسانه‌ای در اردن، حامیان تحریم گاهی وارد فروشگاه‌های مک‌دونالد و استارباکس می‌شوند تا مشتریانی را که پول نقد ندارند، تشویق کنند به جا‌های دیگر بروند. فیلم‌هایی که به نظر می‌رسد پرسنل ارتش اسرائیل لباس‌های شسته شده را با یک برند معروف شوینده می‌شستند، در فضای مجازی اردن و برخی کشور‌های عربی پخش شده و باعث شده است که بینندگان آن را تحریم کنند.
«احمد الزارو» صندوقدار یک سوپرمارکت بزرگ در «امان» پایتخت، جایی که مشتریان به جای آن برند‌های محلی را انتخاب می‌کردند، گفت: هیچکس این محصولات را نمی‌خرد.
کویت
شبکه‌های اجتماعی خبر دادند، هفت فروشگاه اسرائیلی- آمریکایی از برند‌های «استارباکس، مک دونالد و کی اف سی» در شهر کویت تقریباً از مشتریان پیشین خود خالی شدند.
در این کشور در روش‌های سنتی با استفاده از بیلبورد‌ها در خیابان‌ها و اتوبان‌ها، پیوستن به جنبش تحریم اسرائیل ترغیب شده است. به طور مثال در کنار یک بزرگراه چهار بانده در شهر کویت، بیلبورد‌های غول پیکر تصاویری از کودکان آغشته به خون را در بانداژ نشان می‌دهد که درکنار آن از مسلمانان خواسته شده تا به کالا‌ها و برند‌های اسرائیلی «نه» گفته شود.
در این بیلبورد‌ها این سوال مطرح شده است که آیا امروز با خرید یک کالای اسرائیلی به کشتن یک کودک کمک کردی؟ «مشاری الابراهیم» یک فعال کویتی به رسانه‌ها گفته است که حمایت غرب از حمله اسرائیل به غزه، منجر به «تقویت تحریم اسرائیل در کویت شده است.»
به گفته وی یک تصویر ذهنی در بین کویتی‌ها ایجاد شده است که شعار‌های غرب و آنچه در مورد حقوق بشر می‌گوید در مورد ما صدق نمی‌کند.
شعبه مک دونالد در کویت که صاحبان آن کویتی هستند در بیانیه‌ای اعلام کرد که به عنوان یک نهاد مجزا بیش از ۱۶۰ هزار دلار برای تلاش‌های امدادی در غزه، اعطا کرده و در صفحه خود در شبکه‌های اجتماعی هم مدعی شد که «در کنار فلسطین می‌ایستد!»
مراکش
در رباط، پایتخت مراکش، یکی از کارگران شعبه استارباکس بدون ذکر آمار و ارقام و بدون ذکر نام به رسانه‌ها گفت که تعداد مشتریان این هفته به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.
ورود فناوری‌ها به عرصه بایکوت اسرائیل / بحرین و قطر
در منامه بحرین بسیاری از جوانان باهوش مانند دیگر کشورها، فناوری‌ها را به عرصه کارزار بایکوت اسرائیل کشاندند. این جوانان افزونه‌های مرورگر، وب‌سایت‌های اختصاصی و برنامه‌های گوشی‌های هوشمندی را به کار گرفتند که محصولات ممنوعه اسرائیلی را به راحتی شناسایی و معرفی می‌کند.
هواداران فلسطین محصولاتی که توسط تولیدکنندگان و تاجران یهودی تأسیس شده‌اند را در شبکه‌های اجتماعی TikTok و Facebook به اشتراک گذاشته‌اند.
در قطر هم جوانان از همین روش استفاده کردند و ضمن تقویت روند مقابله فناورانه تحریم شعبه مک‌دونالد هم در این کشور در بیانیه‌ای اعلام کرد متعهد شده است تا ۲۷۵ هزار دلار برای امدادرسانی به غزه بپردازد و شعبه‌های این کشور جدا از شعبه‌های فعال در اسرائیل است.
ترکیه
همدردی با فلسطینی‌ها در ادوار مختلف به بخشی از کارکرد سیاسی و فرهنگی فعالان و هواداران فلسطین در ترکیه تبدیل شده است. در جنگ کنونی در بسیاری از رستوران‌های ترکیه، محصولات کوکاکولا و نستله، آشکارا از منوی آن‌ها حذف شده است. در واقع در اوایل ماه جاری، پارلمان ترکیه محصولات دو شرکت آمریکایی- اسرائیلی کوکاکولا و نستله را از رستوران‌های این کشور حذف کرد.
اندونزی
«سازمان عالی علمای اسلام» در اندونزی پس از آغاز حملات گسترده و شدید اسرائیل علیه غزه با صدور فتوایی تاکید کرد، مسلمانان اندونزی باید از مبارزات مردم فلسطین برای استقلال حمایت کنند و حمایت از «تجاوز» اسرائیل حرام یا ممنوع است.
این سازمان در بیانیه خود خاطرنشان کرد حمایت از اسرائیل یا کمک به افرادی که از تجاوز اسرائیل به فلسطینی‌ها حمایت می‌کنند، ممنوع است. این سازمان به جامعه مسلمانان توصیه کرده است تا حد امکان از معاملاتی مانند خرید و فروش با مشاغلی که آشکارا از تجاوز و فعالیت‌های صهیونیستی اسرائیل حمایت می‌کنند، خودداری کنند.
این سازمان شورایی، همچنین توصیه کرده است که دولت مالزی گام‌های قاطعی برای کمک به مردم غزه از طریق مشارکت در دیپلماسی در سازمان ملل متحد و در میان کشور‌های عضو سازمان همکاری اسلامی با ترغیب آن‌ها به فشار جمعی بر اسرائیل برای توقف جنگ بردارد.
طبق گزارش‌های رسانه‌ای بسیاری از مردم اندونزی ضمن شرکت در تظاهرات گسترده در اعتراض به حملات اسرائیل علیه فلسطینی‌ها از این دستورالعمل دینی استقبال کردند.
باوجود اینکه بسیاری از کالا‌های مصرفی مردم اندونزی وارداتی است، اما بسیاری از آن‌ها هنگام خرید از سوپرمارکت‌ها و مراکز خرید فهرستی از کالا‌های ممنوعه را در اختیار دارند که از خرید آن‌ها به صورت جدی امتناع می‌کنند.
فهرستی که در رسانه‌های اجتماعی در میان اندونزیایی‌ها منتشر شده تحریم کالا‌های ذیل را در برگرفته است: مک دونالد، کنتاکی فرید چیکن، برگر کینگ، پیتزا هات کوکاکولا، پپسی، نستله، استارباکس، پوما، هیولت پاکارد، یونیلور، آکسا، زیمنس.
مالزی
مردم مالزی که به حمایت از فلسطینی‌ها شهره هستند، در جریان جنگ غزه مانند مردم اندونزی تظاهرات متعدد و بزرگی برای حمایت از فلسطین برگزار کرده‌اند و حتی دولت این کشور، یک هفته را «هفته همبستگی با فلسطین» نامگذاری کرد.
در این کشور دربحبوحه جنگ، فهرست شرکت‌های اسرائیلی یا شرکت‌هایی که حامی اسرائیل هستند در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد و منتشرکنندگان از مالزیایی‌ها خواستند، در یک تحریم بی‌سابقه علیه اسرائیل شرکت کنند.
طبق گزارش‌های رسانه‌ای در مالزی هم مانند اندونزی شعبه‌های «کی اف سی و مک دونالد» در کمتر از یک ماه با افت ۲۰ درصدی مشتریان خود روبه رو شده است. مخالفت و نه مالزیایی‌ها به مک‌دونالد به گونه‌ای بود که این شرکت در این کشور جنوب شرق آسیا با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که این نهاد ۱۰۰ درصد متعلق به مسلمانان در مالزی است و یک میلیون رینگیت (۲۸۶ هزار دلار سنگاپور) به صندوق بشردوستانه فلسطین زیر نظر دفتر نخست وزیری این کشور کمک کرده است.
ماهاتیرمحمد نخست وزیر پیشین مالزی هم در توئیتی از مالزیایی‌ها خواست تا به تحریم شرکت‌های اسرائیلی ادامه دهند. وی در توئیت خود گفت: اگر یک چهارم از ۱.۷ میلیارد مسلمان جهان به جنبش تحریم اسرائیل بپیوندند، تأثیر آن در سراسر جهان محسوس خواهد بود.
بسیاری از شرکت‌ها و برند‌های مرتبط با اسرائیل و آمریکا در جریان تهاجم وحشیانه اسرائیل علیه مردم بی‌دفاع و محصور غزه هدف تحریم‌های گسترده فعالان و هواداران فلسطین در کشور‌های اسلامی قرار گرفتند. استارباکس از فروشگاه‌های زنجیره‌ای است که مالکان اسرائیلی – آمریکایی دارد، این شرکت به همراه مک‌دونالد سیلی تحریم کالا‌های اسرائیلی را بیشتر از دیگر همتایان خود درک و تجربه کرده است.
تحریم محصولات این دو برند آنقدر بالا گرفت که صاحبان این شرکت‌ها را وادار به اعلام موضوع در قبال جنگ غزه کرد. استارباکس حتی برای اینکه به مرحله ورشکستگی در کشور‌های مسلمان نرسد با انتشار بیانیه‌ای در وب‌سایت خود در مورد کارکرد شعبه‌هایش در خاورمیانه، مدعی شد که «این شرکت یک سازمان غیرسیاسی است و شایعات مبنی بر حمایت از دولت یا ارتش اسرائیل غیرواقعی است.»
این موضع گیری به آن علت انجام شد که پیشتر یکی از صاحبان زنجیره‌ای استارباکس گفته بود که وعده‌های غذایی رایگان به ارتش اسرائیل داده است، موضوعی که اگرچه توسط این شرکت رد شد، اما این خبر سبب مصمم‌ترشدن هواداران فلسطین به ویژه جوانان در پافشاری و استمرار نخریدن تولیدات این شرکت در مراکز زنجیره‌ای‌اش در کشور‌های اسلامی شد.
این درحالی است که استارباکس پیش از ۷ اکتبر در گزارش ماهانه خود تاکید کرده بود که انتظار رشد بی‌سابقه‌ای را برای سه ماهه چهارم سال جاری میلادی دارد که تحریم کالا‌های اسرائیلی در کشور‌های مسلمان این انتظار را زیرسوال برد.
رسانه‌های مصری گزارش دادند: «سامه السادات» یکی از بنیانگذاران هلدینگ TBS، تأمین کننده استارباکس و مک دونالد در مصر کاهش حدود ۵۰ درصدی تقاضا از سوی مشتریان این مراکز را مورد تأیید قرار داد.
باتوجه به گزارش‌های رسانه‌ای، به نظر می‌رسد کمپین جهانی علیه کالا‌ها و برند‌های اسرائیلی – آمریکایی در جهان به ویژه کشور‌های اسلامی، روند موفقیت آمیزی را طی کرده است. یک کارمند دفاتر شرکت مک دونالد در مصر که نخواست نامش فاش شود در گفتگو با یکی از رسانه‌های غربی از کاهش قابل توجه فروش حداقل ۷۰ درصدی مراکز این فروشگاه در ماه‌های اکتبر و نوامبر در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته خبر داد. به گفته وی این فروشگاه در مصرحتی برای تأمین هزینه‌های خود با مشکلات مواجه شده است.
علاوه براین جنبش‌های بایکوت در کشور‌های مسلمان در یک ماه اخیر شاهد روند فزاینده همکاری بود. نکته حائز اهمیت دیگر این است که در کشور‌هایی مانند مصر و اردن که دولت‌های آن‌ها ده‌ها سال پیش با اسرائیل توافقنامه صلح امضا کردند، نیز روند تحریم را به شدت تجربه کردند و نشان داد که توافقات روی کاغذ، مردم را از حمایت فلسطین دور نکرده است.
طبق گزارش‌های رسانه‌ای همچنین کارزار تحریم کالا‌های اسرائیلی در ادوار قبلی به پرشوری جریان کنونی نبوده است. به طور مثال، «حسام محمود» یکی از اعضای کارزار جنبش بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم اسرائیل (BDS) مصربه رسانه‌های گفته است که کمپین‌های بایکوت قبلی اسرائیل در مصر به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان عرب، وسعت کمتری داشته، اما جریان کنونی با استقبال بیشتری روبه‌رو شده است.
هواداران فلسطین در مورد علت این موضوع در شبکه‌های مجازی بحث کرده و علت آن را اینگونه توصیف کردند: «میزان تجاوز به نوار غزه بی‌سابقه است. بنابراین، واکنش‌ها، چه در خیابان‌ها و چه حتی در سطح بین المللی، بی سابقه است.»
نکته پایانی اینکه بسیاری از شرکت‌های آمریکایی یا اسرائیلی و یا حامیان اسرائیل نیز در کشور‌های اسلامی درتیررس تحریم قرار گرفتند که «کی اف سی، پیتزا هات، برگر کینگ و همچنین برند‌هایی مانند کوکاکولا، پپسی، ویکس و پوما» نیز از آن جمله بودند.
تحریم‌کنندگان امیدوارانه می‌گویند تحریم‌ها فارغ از آثار اقتصادی، در افزایش آگاهی و اقدام به موقع جامعه جهانی در جلوگیری از نسل کشی اسرائیل علیه فلسطینی‌ها تأثیر بسزایی خواهد داشت، به همین دلیل علاوه بر کشور‌های اسلامی، حامیان فلسطین در سراسر جهان به جنبش تحریم کالا‌ها و تولیدات اسرائیل پیوسته‌اند.
